Samenvatting seksuele psychologie: empirische benaderingen 2022-2023
Seksuele Psychologie: Les 1 (29/09): Inleiding
Studiemateriaal: Slides na les op Toledo + selectie van publicaties (Toledo)
Mondeling examen met open vragen (schriftelijke voorbereiding):
theoriekennis basis, prof hecht veel belang aan kritisch reflecteren!!
Voorbeeldexamenvragen in les. Bv. ‘beschrijf barlows model’
Belangrijk in deze les:
Formaliteiten
“The Right Mindset’
Onderwerpen
Voorbeeldvraag evolutionaire psychologie:
Wat is het basis idee van Parental Investment Theory en wat zijn de implicaties van deze theorie
voor ‘mating strategies’ en partner voorkeuren?
Doelstellingen
Aan het eind van dit opleidinsonderdeel is de student in staat om:
Een overzicht te geven van de (inhoudelijke en methodische) kernthema's van empirisch
psychologische benaderingen van seksualiteit
Een overzicht te geven van algemeen psychologische (in het bijzonder evolutionair
psychologische, trektheoretische en sociaal-cognitieve) theorieen over seksualiteit
o En theorieën en modellen over emoties, cognitieve processen, verlangen, seksueel
grensoverschrijdend gedrag, porno gebruik…
De verschillende algemeen psychologische benaderingen wetenschappelijk conceptueel en
methodisch met elkaar te vergelijken
Te beargumenteren welke empirisch psychologische theorie of benadering de eigen voorkeur
heeft (en waarom)
Een overzicht te geven van (mini-) theorieen die bepaalde specifieke fenomenen (zoals bijv.
de effecten van porno; masturbatie; de - veronderstelde - invloed van seksualiteit op
gezondheid; de relaties tussen verliefdheid/liefde en seksualiteit, seksualiteit in relaties)
empirisch psychologisch verklaren
Wetenschappelijk te beargumenteren welke theorie ter verklaring van een specifiek
fenomeen de eigen voorkeur heeft en waarom
Problemen met seksualiteit (vanuit klinisch en preventiekundig gezichtspunt) theoretisch
psychologisch te analyseren
Beleidsmatige voorstellen voor de oplossing van problemen met seksualiteit in onze
samenleving te evalueren vanuit methodisch theoretisch psychologisch gezichtspunt
De eigen seksualiteit te begrijpen/verklaren vanuit theoretisch psychologisch gezichtspunt
Evaluatie
Type: Mondeling examen tijdens exampenperiode
Open vragen
1
, Samenvatting seksuele psychologie: empirische benaderingen 2022-2023
“Emprisich Pscyhologische Benaderingen”
Wat speelt fundamenteel rol in determineren, veroorzaken van seksueel gedrag?
Heel veel seksueel gedrag komt voort uit seksuele motivatie, verlangen, opwinding,..
De Grieken
Van halve mensen tot artisjokken
Ooit keken ze naar de liefde als lichaam met 2 hoofden: Zeus niet blij met deze happy creatures en
spleet ze in 2. Vanaf dat moment zijn we allemaal op zoek naar onze wederhelft
An erection by Aristotoles:
“An erection is chiefly caused by parsnips, artichokes, turnips, asparagus, candied ginger, acorns
bruised to powder and drunk in muscadel, scallion, sea shelffisch, etc.”
empirische benadering??
Ook Freud:
Veel invloed gehad op hoe we naar seksualiteit kijken
Had allerlei ideeën over hoe ‘normaal’ seks(leven) eruit ziet, had ook veel theorieën over seksuele
motivatie/drive
“Sexuality… provides the motive power for every single symptom, and for every single manifestation
of a symptom. The symptoms of the disearse are nothing else than the partient’s sexual activity… I
never find it otherwise, that sexuality is the key to the problem of the psychoneuroses and of the
neuroses in general”
Theoretisch perspectief, gebaseerd op klinische observaties
Kinsey en collega’s (1948, 1953)
2
, Samenvatting seksuele psychologie: empirische benaderingen 2022-2023
Had heel belangrijke invloed op ons vakgebied, nam seksualiteit heel serieus
Niet echt focus op psychologie of theorievorming. Maar wel, bv., hetor/homosexualiteit als
continuüm
Hij was een zoöloog/bioloog, al zijn onderzoek begon vanuit evolutieleer. Begon bv. met onderzoek
naar wespen. Dan deed hij zelfde met mensen en verzamelde seksuele historie van mensen;
verzamelde bv. 16.000 interviews van mensen. Hij geloofde niet in representatieve steekproeven,
dus verzamelde zo veel gegevens.
DUS Empirische benadering: > 16.000 interviews
Kinsey was geen seksuoloog, maar heeft dit vakgebied mee gecreëerd door zijn onderzoek.
Theorie dat seksualiteit (en seksuele geaardheid) niet categorisch is, maar een continuüm:
“The living World is a continuum in each and every one of its aspects. The sooner we learn this
concerning human sexual behavior the sooner we shall reach a sound understanding of the realities
of sex.” ~Kinsey et al., 1948
Masters en Johnson (1966, 1970)
Empirische benadering: Fysiologische data Psychologische therapie
Sexual Response Cycle:
Kritische bedenking: eerst verlangen en dan opwinding of omgekeerd??
Op basis van wat ze fysiologisch zaken kwamen ze ook nog met psychologische therapie: ze gingen
van fysiologie (wat ze wel hebben onderzocht) naar therapie (wat ze nooit hebben onderzocht)
Relatie tussen theorie en onderzoek
De seksuologie heeft nog niet veel theorieën met sterke empirische ondersteuning, maar wel
theoretische modellen en ‘conceptuele kaders’
Theorieën zijn baak breder, beschrijven relaties tussen concepten, en lenen zich tot het
toetsen van hypothesen.
Modellen zijn vaak meer specifiek, minder breed.
3
, Samenvatting seksuele psychologie: empirische benaderingen 2022-2023
Een conceptueel kader is minder uitgewerkt als een theorie, met concepten waarover
consensus bestaat, maar waarbij onderzoek over hoe die concepten zich precies tot elkaar
verhouden nog grotendeels ontbreekt (e.g., bv.: ‘bio-psycho-sociaal’).
Heel veel invloed vanuit psychologie seksuologie
Relatie tussen theorie (of conceptueel kader) en onderzoek
Kwalitatief kwantitatief
Essentialistisch sociaal constructionistisch
De BioPsychoSociale Benadering:
onderwerpen
Seks en evolutie
Seks en persoonlijkheid
Seks en emoties
Seks en cognitie
Seksueel verlangen
Seksuele opwinding
Relaties en seksualiteit
Grensoverschrijdend seksueel gedrag
Porno
Waar zitten we met inhoudstafel:
Evolutionair psychologische benaderingen
Trektheoretische benaderingen
4
, Samenvatting seksuele psychologie: empirische benaderingen 2022-2023
Sociaal cognitieve benaderingen
De prieelvogel:
Evolutie
Waarom hebben we seks? We zijn biologische wezens
Voordelen van seksuele reproductie
Nakomelingen krijgt genetisch materiaal van beide ouders
Nakomelingen uniek
Meer genetische variatie
Snellere adaptatie
Nadelen van seksuele reproductie
Complex
Kostbaar:
o Partner keuze/ Partner zoeken
o Nazorg nakomelingen
Van evolutietheorie naar de psychologie van relaties en seksualiteit?
De pauw
o Maakte Darwin “ziek”: begreep niet waarom dat dit nodig was
o The sight of a feather in a peacock’s tail, whenever I gaze at it, makes me sick.”
(The Life and Letters of Charles Darwin 296, F. Darwin ed. 1887)
o Seksuele dimorfie: Darwin snapte niet waarom???: “why the tail? Why such big or in
other ways extravagant male animals?”
Peacock tails and the often large differences between male and female
animals didn’t fit well with the basis conceptualization of natural selection
Natural selection
5
, Samenvatting seksuele psychologie: empirische benaderingen 2022-2023
o Organismen die beter aan het milieu of hun omgeving aangepast zijn, hebben een
betere kans om te overleven en voor nakomelingen te zorgden dan organismen die
minder goed aangepast zijn.
Survival
Reproductive success
(on the origin of species by means of natural selection, 1859)
Sexual selection
Sexual selection is all about…mating success
= Darwin’s tweede boek :
Two kinds of sexual selection
Intrasexual seletion – within- sex interactions (e.g., male-male combat)
Intersexual selection – between-sex interactions (e.g., female choice of males)
Competition between members of one sex: usually male
Preferential choice by members of one sex: Usually female
Male-male agression
Mate (including female) choice
6
