KWALITEITSVOL PRAKTIJK VOEREN (KPV)
HOOFDSTUK 0: INTRODUCTIE
Kwaliteit van zorg = de mate waarin gezondheidszorg voor individuen en voor de bevolking kansen verhoogt
om de gewenste gezondheidsresultaten te verkrijgen en de mate waarin die consistent is met de huidige
professionele kennis
Wet op patiëntenrechten
- Recht op informatie en communicatie
- Recht op toegankelijkheid en betaalbaarheid
- Recht op bejegening, respect en privacy
- Recht op participatie en empowerment
Evolutie van ‘doctor centered’ naar ‘patient centered’ met meer inspraak van de patiënt
HOOFDSTUK 1: ZIEKTE EN GEZONDHEID
Gezondheidsparadox: normaal langer leven door gezondheid (sporten, gezonde voeding), maar vandaag de dag
sporten we minder en eten ongezonder (meer bewerkt voedsel). We leven langer doordat geneeskunde,
gezondheidszorgbeleid, medicatie de mensen in leven houdt. Dit gaat gepaard met ‘ouderdomskwaaltjes’
- Ouder worden gaat gepaard met bepaalde ziekten, het is niet altijd te voorspellen of gezonder leven
ook meer ziekten gaat voorkomen
Gezondheid = een toestand van volledig fysiek, mentaal en sociaal welzijn en niet alleen de afwezigheid van
ziekte of gebreken
- Soms moeilijk te definiëren wie ziek is en wie zich ook zo voelt (bv geheugenstoornis)
- Chronische ziekte: mensen passen zich aan aan fysische, emotionele en sociale uitdagingen van het
leven → ‘leren leven met hun ziekte’ (adapteren)
DYNAMISCHE DEFINITIE VAN GEZONDHEID
Gezondheid = een toestand van volledig fysiek, mentaal en sociaal welzijn en niet alleen de afwezigheid van
ziekte of gebreken met het vermogen zich aan te passen en zichzelf te managen, te functioneren op het
fysieke, mentale en sociale domein van gezondheid
- Ziekte (disease) – ziektegevoel (sickness) – ziekterol (illness)
- Allostasis: fysiologische homeostase behouden doorheen veranderende omstandigheden → blijven
functioneren met ziekte en gezondheid in balans
MODELLEN VAN ZIEKTE EN GEZONDHEID
BIOMEDISCH MODEL
Ziekte = probleem in biologische processen, objectieve waarneming
- Gezondheid: focus op afwezigheid van ziekte (disease)
- Belang voor ontstaansgeschiedenis van medische wetenschap
1
,BIOPSYCHOSOCIAAL MODEL
Ziekte = probleem in multifactoriële processen, samenloop van factoren
- Biologisch: genetische en somatische bouw
- Psychologisch: mentale gezondheid en persoonlijkheid
- Sociologisch: omgeving
BIO-PSYCHOSOCIAAL-SPIRITUEEL MODEL
- Biologisch: genetische en somatische bouw
- Psychologisch: mentale gezondheid en persoonlijkheid
- Sociologisch: omgeving
- Spiritueel: levenshouding, zingeving, verbinding
➔ Iemand met chronische aandoening die zich gesteund voelt, heeft meer kans op betere prognose
MODEL ‘FRAILTY’
Frailty (kwetsbaarheid) = dynamische staat waarin een persoon verkeert die op 1 of meerdere domeinen
(fysiek, psychologisch, sociaal) functioneel verlies ervaart. Wordt veroorzaakt of beïnvloed door uiteenlopende
parameters en leidt tot het risico op nog meer uitval
ECOLOGISCH MODEL
Wisselwerking tussen individu en zijn omgeving → mensen ervaren door omgeving een negatieve impact op
hun gezondheid (bv arm → meer schimmel aanwezig in huis)
- Individu: biogenetisch, somatisch, psychisch, sociaal
o Diversiteit: leeftijd, geslacht, genetische verschillen, taal, geaardheid, geloof, inkomen
- Omgeving:
o Interpersoonlijke factoren: gezin, vrienden, sociale steun
o Institutionele factoren: werkomgeving, transport, school, diensten
o Maatschappij: relaties tussen organisaties, instituten en informele netwerken
o Beleid: lokale en nationale wetten, politiek
Voorbeeld: man met tenniselleboog, angstig, optimistisch, klein kindje waarvoor hij moet zorgen
- Individueel
o Biogenetisch: aanleg voor gewrichtspijnen
o Somatisch: epicondylitis
o Psychisch: positief, hoge pijndrempel, actieve sporter, toch angstig
- Interpersoonlijk: gezinssituatie veranderen: vrouw werkloos, klein kindje
- Institutioneel: hoge werkdruk, wisselend uurrooster, moelijker met epicondylitis lateralis
- Maatschappij: rolpatronen, ziekte en werken, sociaal functioneren (baas wil niet dat man komt
werken, want niet voldoende; man wil wel werken om geld te verdienen)
- Beleid: regelgeving werkongeschiktheid, beroepsziekten
Impact van ziekte
- Transactioneel model: kind beïnvloedt zijn omgeving, terwijl de omgeving ook het kind beïnvloedt
o Aspecten van het kind zelf + aspecten van omgeving → invloed op psychische, sociale en
cognitieve ontwikkeling
- Balansmodel: balans tussen draaglast en draagkracht, tussen risicofactoren en beschermende factoren
2
,Balansmodel
- Risicofactoren: kenmerk van kinderen, ouders, omstandigheden of gebeurtenis waarvan in goed
opgezet onderzoek duidelijk is geworden dat er een verband bestaat met latere minder wenselijke
ontwikkelingsuitkomsten van welke aard dan ook
o Het aantal risicofactoren (cumulatie) bepaalt dat een kind problemen ontwikkelt (niet welke
of welke combinaties van risicofactoren)
o Bepaalde perioden in de ontwikkeling van een kind, zijn extra gevoelig voor het ontwikkelen
van bepaalde problematiek
- Beschermende factoren: indien deze de relatie tussen een risicofactor en de verwachte problemen in
de ontwikkeling modificeert → bufferende rol
- Niveaus
o Microsysteem
▪ Kind-gebonden factoren (zelfbeeld, intelligentie, geboortegewicht)
▪ Ouder-gebonden factoren (persoonlijkheid, verslaving, jeugdervaringen)
▪ Gezin-gebonden factoren (opvoeding, echtscheiding)
o Mesosysteem
▪ Sociale gezin-factoren (sociale steun, familie en vrienden, conflicten)
▪ Sociale buurt-factoren (cohesie, buurtvoorzieningen, pedagogische infrastructuur)
o Macrosysteem
▪ Socio-economische gezin-factoren (inkomen, opleiding)
▪ Culturele factoren (normen en waarden, verschillende culturen)
▪ Maatschappelijke factoren (discriminatie, sociaal en politiek klimaat, werkloosheid)
DETERMINANTEN VAN GEZONDHEID
- Sociale gradiënt: arme sociale en economische omstandigheden tasten gezondheid aan
o Belangrijkste gezondheidsbepalende factor
- Stress: op lange termijn gezondheid schaden → mentale problemen (energie in vlucht-respons en zo
niet beschikbaar voor fysiologische processen van lichaam)
- Eerste levensjaren: trage groei en slechte emotionele ondersteuning verhogen risico op slecht fysisch,
cognitief en emotioneel functioneren op volwassen leeftijd
- Sociale exclusie
- Werkomgeving: werk is belangrijk voor gezondheid, maar ook bepaald door de omgeving (voldoende
kansen om vaardigheden en competenties te gebruiken in hun job)
- Opleiding
- Werkloosheid: bedreiging van inkomen
- Huisvestiging
- Sociale steun
- Verslaving: sterk gerelateerd aan sociale en economische status
- Voeding: tekort aan of onevenwichtige voeding bedreigen gezondheid
- Transport: beweging, sociale contacten
Toegang tot curatieve en preventieve zorg is belangrijke gezondheidsbepalende factor, wordt bepaald door
- Economische middelen
- Praktische factoren
- Socio-culturele factoren
- Kennis gezondheidszorgsysteem
3
, HOOFDSTUK 2: GEZONDHEIDSZORGMODELLEN
ZORGAANBOD
CURATIEVE ZORG
- Veroudering van de populatie en betere behandeling van ziekten
o Meer chronische ziekten
o Meer polypathologie
- Wetenschappelijke en technologische ontwikkelingen
o Technologie van ziekenhuis naar thuis → minder hospitalisaties, meer dag-interventies
o Vermijden medicalisering dagelijks leven
o Relevantie zorg bepalen
o Budget gezondheidszorg (bv nieuwe, dure geneesmiddelen)
- Socio-culturele ontwikkelingen
o Patiënt stelt zich meer op als consument
o Langer werken, minder vrijwilligerswerk
o Opvattingen kwaliteitsvol levenseinde
- Globalisering
o Publiek meer internationaal, zorg over grenzen heen
Concrete uitdagingen worden gesteld:
- Ongelijke toegang tot zorg
- Relatief hoog aantal erkende acute ziekenhuisbedden per inwoner, vrij lange opnameduur
- Overgebruik beeldvorming en medicatie
- Indicatoren voor kwaliteit van zorg
- Interprofessionele samenwerking
PREVENTIEVE ZORG
Doelen:
- Behouden, beschermen en bevorderen van gezondheid
- Voorkomen, vroege signalering van ziekte
Gericht op:
- Determinanten van gezondheid
o Risicofactoren en beschermende factoren
o Gedragsgerelateerd (voorlichting, bv roken, lichamelijke activiteit)
o Omgevingsgerelateerd
- Ziekte/aandoening
o Vaccinatie
o Vroege opsporing
Gezondheidsbescherming = bevolking beschermen tegen gezondheidsbedreigende factoren
- Wet- en regelgeving: bv drugsverbod, rookverbod, suikertaks
- Handhaving wet- en regelgeving
4
