Politiek
Leerstof:
- cursus
- hoorcolleges
- actualiteit/kranten tot 31/12/2023
Levensverwachting totale samenvatting van alles, kwaliteit van de
samenleving bekijken kijken naar levensverwachting (goede indicator)
= heeft ook te maken met politiek (vaak een verkeerd beleid)
VB: overdosissen aan drugs, in USA zeer hoog = lagere levensverwachting
VB: Hoe hoger het opleidingsniveau, hoe minder mensen er sterven.
VB: wetgeving omtrent wapens (compleet anders)
VB: zelfdoding USA gebrek aan sociaal vangnet = aantal zelfdodingen
stijgt.
= Beleid maakt een verschil (verklaard aan de hand van de voorbeelden)
Politieke wetenschappen = wetenschappelijke kennis over de politiek
Hoofdstuk 1: Wat is macht?
1.1 Politiek
Ruime definitie: politiek is alles wat te maken heeft met besturen van een
samenleving
wanneer mensen iets willen doen, moeten er al snel afspraken gemaakt worden.
politiek Griekse politika = zaken met de polis te maken hebben
Politiek = het proces waarbij samenlevingen op een voor de leden bindende wijze de
regels van hun samenleven bepalen, bewaren, wijzigen of handhaven.
proces: politiek is erg dynamisch op meerdere niveaus
samenlevingen: sociale groep die gemeenschappelijk territorium delen en of cultuur
delen (VB: verkeerssamenleving, schoolsamenleving) doordat je territorium deelt
zijn regels enorm belangrijk.
bindend: afdwingbaar, sanctioneerbaar = monopolie op legitiem geweld (bestraffing
gebeurt steeds door de staat)
VB: verschil ten opzichte van afspreken met vrienden bijvoorbeeld.
voor de leden: macht van de staat is intern (op de eigen burgers) Niet ten aanzien
van andere staten, die elk soeverein zijn.
VB: Poetin kan geen straf krijgen in België, omdat hij zich op dit moment in Rusland
bevindt en de regels daar anders zijn.
regels van hun samenleven: steeds om wettelijke normen, regels als beperking en als
,mogelijkheden scheppend.
bepalen, bewaren en wijzigen: wetten veranderen voortdurend (geweld binnen gezin
wordt veel strenger bestraft BV) ideologisch debat tussen progressieve en
conservatieven.
Handhaven: regels moet niet enkel gemaakt worden maar worden ook gehandhaafd.
(regels zijn bindend voor iedereen)
1.2 Variaties in politiek
1.2.1 Politiek en territorium
Beperkter: territoriaal verbonden → associatie samenleving aan territorium
1) Lidmaatschap van een samenleving aan een grondgebied is omvattender en
dwingender
2) Historisch geëvolueerd: territorialisering van politiek → politiek met een
grondgebied waarin ze intern besturen en beschermen tegen externe vijanden
Dus: politiek = alles wat te maken heeft met het besturen van een territoriaal
gefundeerde samenleving
1.2.2 De verschuivende culturele grenzen van politiek
half 19de eeuw krijgt politiek een vaste vorm
erg beperkte aangelegenheid, staat zorgde voor aantal basisregels
doorheen de jaren, nieuwe aspecten van de samenleving moeten geregeld
worden door de staat
(VB: vakbond, pleit voor beschermende maatregelen, die het vrij economisch verkeer
moesten inperken)
T.H Marshall (1950): burgerschap vanaf de twintigste eeuw niet alleen gezien mag
worden als zaak van burgerlijke en politieke rechten, sociale rechten zijn even
belangrijk
opkomst van sociale media: persoonlijke informatie beter beschermen
Evolutie in de politieke cultuur, wat mag politiek worden en wat niet
Westerse samenleving: privé en publiek
= privésfeer, wordt niet aan politiek gedaan
MAAR: wat is de privésfeer?
(VB: seksuele relaties is privésfeer, maar wanneer men over partnergeweld spreekt
mag de overheid tussenkomen)
1.2.3 De vormen en structuren van politiek
politiek kan enorm veel verschillende vormen aannemen
,we kunnen deze vormen gaan classificeren:
a) régimes: de grote principes die ten grondslag liggen aan het functioneren van een
politiek systeem
democratisch (macht tijdelijk is en verspreid is over verschillende groepen) vs
autoritair (macht ligt bij één enkele persoon, bepaald alles)
Unitair (gecentraliseerd bestuur) vs federaal (bestuur aan de hand van deelstaten)
(op territorium)
b) variatie in politiek instellingen en procedures
democratische regimes: verkiezingen
1.3 Politieke wetenschappen
Politieke wetenschappen houden zich aan bepaalde regels
1) intellectuele distantie: de objectieve benadering van een onderwerp zonder
beïnvloeding door persoonlijke emoties of vooroordelen dit is vaak onmogelijk, zo
is de politieke wetenschapper een kind van haar of zijn samenleving en tijd, en moet
dat weten en beseffen.
2) wetenschappelijke methode te respecteren
3) systematiek
= inzicht in bewegingen kan alleen maar verkregen worden door bewust en
systematisch heel veel informatie erover te verzamelen
4) kwalitatieve of kwantitatieve benadering gebruiken
5) openheid altijd zeggen wat je doet en waarom je het doet
Voorlopers van de politieke wetenschappen
Plato en Aristoteles: door vergelijking tot inzicht komen over hun eigen samenleving
Montesqieu: onderzoeken van heel systematische verschillende staatsvormen en
regimes
Alexis de Tocqueville: vergelijk de Amerikaanse samenleving met de Europese
Machiavelli: bekendste werk II principe
= politiek en moraal worden losgekoppeld
goede politiek, politiek die haar vooropgestelde doel bereikt
niet te goed, niet te hatelijk, maar respect en vertrouwen afdwingen
1.4 De instrumenten van politieke wetenschap
instrumenten: hulpmiddelen die het mogelijk maken om de politieke gebeurtenissen
te ontleden en te classificeren
, 1.4.1 Concepten
concept: een begrip, een algemene categorie, een verschijnsel dat benoemd wordt
met de bedoeling het precies te kunnen afbakenen
Voorbeeld: concept polyarchie (Dahl)
o De controle over de regering en over het beleid is in handen van gekozen mandatarissen
o De verkiezingen verlopen vrij en eerlijk
o De meeste volwassenen hebben het recht om hun stem uit te brengen
o De meeste volwassenen hebben het recht zich kandidaat te stellen
o De burgers genieten van een gegarandeerde vrijheid van meningsuiting, met
inbegrip van de vrijheid om het bestuur te bekritiseren
o De burgers hebben vrij toegang tot informatie die niet door het bestuur
gecontroleerd wordt
o De burgers zijn vrij om zich te verenigen in belangenorganisaties en in politieke
partijen
Ideaaltype = wil niet reëel bestaande regimes beschrijven maar het mogelijk
maken om te vergelijken en te classificeren
Doel: concepten sturen ons denken, en ons helpen hoofd van bijzaken te scheiden
1.4.2 Modellen
Model: een voorstelling van de realiteit, maar niet zomaar een reproductie ervan
niet enkel dingen benoemen maar ook de relaties tussen concepten bespreken
VB: politieke kringloop (Easton)
Twee inputs: eisen en steun
eisen: verwachtingen die bij de bevolking leven, gatekeppers selecteren de eisen tot
algemene principes en maken het zo makkelijker te behandelen
steun: uitingen van vertrouwen in het systeem (passief, door het naleven van regels)
eisen en steun politieke beslissingen (output)
politieke beslissingen terugkoppeling of feedback naar de inputs
eis volledig ingewilligd, nieuwe eisen, toenamen van de politieke steun
eis niet volledig ingewilligd, afnamen van de politieke steun
1.4.3 Theorieën
theorie: concreter dan een concept of een model, een theorie geeft aan hoe politieke
