Filosofie en ethiek
1. Inleiding
Filosofie: apart soort vraagstelling
Uit onze mpij dat de vraagstukken rond veiligheid naar boven komen
die samenleving: een georganiseerde vorm van zorg van de mensen voor elkaar
Veiligheid: iets dat de mpij aangaat = zorg van de mens = betreft de mens
wnr we een filosofische vraag stellen, gaan we terug naar de vraag wie of wat de mens is
Filosofische vraag: vraag naar iets dat vanzelfsprekend naar voor komt
De mens: wie of wat is die
Daarna pas vragen stellen over de mpij, de veiligheid…
(Woorden begrippen die we gebruiken wordt door iemand verondersteld. Bv veiligheid is niet een
eenduidig begrip => afvragen wat de tegenspreker bedoeld met dat begrip. Juiste definities nodig om
juist te kunnen spreken. Def is vaak afhankelijk van geschiedenis.)
1.1.2 Vraag naar het gekende
- Een vraag alsof we het oorspronkelijke antwoord zouden kunnen terugvinden
- Filosofische vraag lijkt dus te vragen naar iets dat we menen te kennen
o Is dat wel zo?
- Onderscheid met wetenschappelijke vraag
o Antropologie, sociologie, zij doen dat vanuit een oorspronkelijk vastleggen daarvan
Ze gaan onmiddellijk een antwoord geven
Gaan uit van een zekerheid
o Filosofische vraag blijft steken in de vraag, de twijfel
Nooit een antwoord geven dat vastligt
De filosofie weet dat het noodzakelijk is om naar een antwoord te zoeken, maar tegelijkertijd weet
dat het onmogelijk is
‘wie of wat is de mens’ = intentie om te zoeken naar wie of wat het is, maar weten ze dat het
onmogelijk om een oorspronkelijk of vast of waar antwoord te vinden
1.1.3 de vraag naar zichzelf
= niet alleen vraag naar een onderwerp, altijd 2 e vraag, nl altijd vraag naar zichzelf
wie ben ik die die vraag stelt naar de mens, naar wat veiligheid is in een mpij
Filosoof weet dat hij nog een vraag moet beantwoorden nl. wat is de mens, maar wat is dat dan
eigenlijk?
Vraag dat eigen standpunt bevraagd, standpunt dwingt filosoof om na te denken over wat kennis eig
is.
Filosofie: voortdurende in vraagstelling
gaan altijd gaan over het fundament of grond
Vraag stellen over veiligheid: maar van waaruit stelden zij die vraag, van welke grond
Veiligheid
, - Is geen duidelijk, vanzelfsprekend begrip
- In het begin: in termen van oorlog en vrede
- luchtvervuiling, drugs: globaal = nieuwe dreigingen die niet in het eerste historische begrip
mens beter maken, hoe, wat maakt de mens beter? = filosofische vraag
als we denken dat de mens beter te maken is, dan gaan we ervanuit dat er een ideaalbeeld is
= historisch bekijken
mens kunnen maken = mens kunnen beheersen (beter maken)
kunnen nagaan welke aannames zitten daarachter
vb. noodlot : aannames = fundamenten waaruit de mens naar de wereld gaat kijken
aannames van problemen die achter de rug zijn: afstandelijkere blik naar de geschiedenis
(eenvoudiger)
filosofie: problemen van vandaag (moeilijker), van uitgaan van aannames
zicht krijgen op de eigen aannames, de die van vandaag testen , bevragen en beargumenteren (mss
moet er iets wijzigen aan ons vanzelfsprekend begrip; of behouden worden)
samenvatting deel 1: belang def: def met historische achtergrond: filosofie gaat opzoek naar
aannames
1.3 Ethiek en veiligheid
Denken van de mens zegt altijd iets over hoe hij naar zichzelf kijkt
Veiligheid = vraag naar de mens
altijd domein van de ethiek terechtkomen
ethiek: gaat over goed en kwaad
We oordelen voortdurend vb. vluchtelingencrisis
spreken vanuit een gevoel van rechtvaardigheid
o wat wij goed/slecht vinden
o van daaruit zeggen we iets over situaties
filosofische vraag: wat is een goed oordeel? Wat is die rechtvaardigheid van waaruit we vertrekken?
Ethiek: een juist oordeel geven, goede houding ten aanzien van bepaalde risico die de mpij neemt
mens snel oordelen in crisissituaties : niet enkel over pol. Beslissingen
terreurdaden: belang van politici om dat oordeel op te schorten
moderne mpij bedreigd => geconfronteerd met zijn fundamenten
o geen uitzondering?
o Burgers twijfelen
Probleem van het tegengeweld
Verlichte mpij vechten tegen de terreur zonder ons gezicht (waardigheid) te verliezen
Er ontstaat een noodzakelijk kwaad
De staat gaat maatregelen opstellen die controversieel zijn
o Bv. dilemma van de tikkende bom
De tikkende tijdbom
, Terreurgroep in het land dat een bom heeft geplaats dat elk moment kan afgaan
Weten niet waar en wanneer
Politie pakt iemand op die tot de groep behoort, en vermoed waar en wnr ze afgaat
Ondervragen: geen geweld => wordt ongeduldig => andere manier om info te krijgen
o Onorthodoxe methode nl. een beetje geweld
o In het geheim en juridisch gemaakt (nl in cuba)
Zoeken naar een geoorloofde vorm vorm van ondervragen = gaat moeten verantwoorden
De staat laadt zich in met het kwade (volgens eigen principes kan het niet)
o Past niet binnen de fundamenten van de staat
Norm of waarde brengt ons terug naar ethiek
o Grens tss goed en kwaad niet overlaten aan een dictator
o Verrechtvaardigen, verantwoord het = veiligheidsmechanisme in onze cultuur
Vermijden van zaken te doen uit dwang
Men zoekt naar de opvattingen waar de grens is
Vertrekt altijd vanuit vrijheid
Moderne staat vertrekt van ethische vorm, gevallen waarin grenzen worden verschoven, dan
mogen wij verantwoording vragen (=vrijheid); nadenken over wat de waarden en normen
zijn waaruit bep. Beslissingen worden genomen
Fundament: Veronderstelde redelijkheid, rationaliteit
Hierover moet over nagedacht worden = kritisch zijn
Aannames van waaruit we dingen doen = die opzoeken en vragen over stellen
Moraliseren: iets wat goed of kwaad is beschouwen als iets objectief
naast dit ook anders te werk gaan= waarden waaruit wij onze wereld gaan beschouwen de aandacht
besteden dat deze waarden komen vanuit een inzicht die vandaag aan het ontwikkelen is
Voortschrijdend inzicht
= vb. meer nadruk op verluchten van klaslokalen
illusie: vaste grond over wat goed en kwaad is !
Wanneer we naar de veronderstelde redelijkheid gaan, dat het uiteindelijk altijd de mens is die zegt
wat goed en kwaad is. (niet de werkelijkheid zelf dat goed en kwaad is) . mens is zelf onderhevig aan
de geschiedenis, ligt niet vast
Vraagstelling naar ethiek: verondersteld altijd mens die vanuit onvaste grond zich zal voortzetten
doel: cursus
Voorbeelden afsluiten deel 1: corona
Waarom hamstert de mens wanneer er een lockdown aankomt?
o Wat zegt dat over de mens, mpij, vertrouwen?
Wat zijn essentiële beroepen?
o Wie moet blijven werken, wie niet
o Welke reacties heeft men daarop
Wanneer kunnen we terugkeren naar de normale situatie
o Wat is normaal?
