Architectuur in context C: Landschap - les 1 16/02/2024
1. Inleiding
Focus ligt op landschapsontwerp.
¾ punten = examen
¼ punten = paper groepswerk
1.1. Definitie
Veel verschillende benaderingen; Een omgeving, een schilderij maar ook een plek van
interactie tussen mens en natuur. Het landschap is een gelaagdheid van verschillende
elementen doorheen geschiedenis en getransformeerde elementen door de mens. Het is een
context. Je zoomt steeds in en uit, op verschilende schaalniveaus werken en reageren.
1.2. Belang van landschap 21e eeuw
Bouwsector heeft een enorme milieu impact, bouwlandschap ook. Droogtes oplossen, hoe
omgaan met water? Hoe beschermen tegen extremen in klimaat? (Bv: the big U).
1.3. Landschapsarchitectuur en stedenbouw
Splitsing architectuur en landschap is er lang niet geweest > vaak ontwerpen architecten
beide, pas in de 20e eeuw is er een scheiding ontstaan waardoor deze architectuur ook
geprofessionaliseerd is.
• Voordeel: sterkere professionalisering, verdieping en aparte sector
• Nadeel: betrokkenheid van architectuurproject en landschap samen is minder sterk.
In het landschap werd er geïnterveneerd met heel minimale, eenvoudige middelen. Een
natuurlijk, landschap is tegenwoordig geconstrueerd, met heel veel onnatuurlijke middelen
(machines, mens, kunstmiddelen etc).
Heel veel architectenbureaus werken aan landschap, omdat er nood is aan publieke ruimte,
maar ook natuur die vermengd wordt met architectuur.
1.4. Inzichten
• Inzicht in manier waarop landschapsontwerper zich ontwikkelt in wisselwerking met de
veelzijdige context.
• Inzichtindebredetraditievan landschapsontwerp. Gekende tradities (barok, pittoreske,
...) maar ook minder gekende tradities (modernisme).
• Inzichtindepersoonlijke benadering van een aantal landschapsontwerpers doorheen
de tijd. (Echt figuren binnen een bepaalde traditie, niet enkel de stromingen)
• Inzichtineenaantalsturende begrippen en spanningsvelden
die cruciaal zijn in het landschapsontwerp.
o Wisselwerking met de context
De context voor landschapsontwerp kan politiek, maatschappelijk, sociaal, economisch,
religieus etc. Zijn. La,dschapsontwerp
Is een uitdrukking van ‘regimes’.
o Een rijke ontwerptraditie
Garret Eckbo: een octagon dat ons kan sturen met het ontwerpen van landschap.
1. De formele tradities: renaissance en barok etc.
2. De informele traditie: romantische, pitoresque of japanse, chinese tradities
3. Beplanting en omgaan met vegetatie
4. Landschapsconservatie (gestart eind 19e eeuw), waarom waardevol?
5. Stedenbouwkundige planning bouwen ook mee aan het landschap
, 6. Hele zoektocht naar abstractie binnen landschap, link met moderne kunst
7. De landbouwtraditie, geometrisch rationeel proces van landbouwproductie
8. Volkstuinen, eerder sociaal project (problematiek steden verhelpen, noodzaak van voedsel
oplossen.
o Breed gedragen tendenzen en persoonlijke benaderingen
2 projecten die in dezelfde periode er totaal ander uitzien
o Spanningsvelden
3 topics die belangrijk zijn elke les:
• Mens en natuur:
Natuur domineren? Imiteren (=paradox)? Respecteren? Of gebruiken als grondstof?
Nadenken over natuurlijke processen in het ontwerp, groeiprocessen laten zoals het is,
of kneden?
• Esthetiek en gebruik
Vaak is esthetiek het belangrijk, maar ook het begruik (het functionele). Er zijn
hierbinnen ook veel verschillende opvattingen over, niet enkel over schoonheid maar
ook bijvoorbeeld duurzaamheid, functionaliteit, onaangeraakt, gebruik etc. Wat is nu
esthetisch of niet?
• Site en territorium
Site is de afgebakende plek waarbinnen je opereert, territorium is een zone, relatie
tussen verschillende schale, een tuin is onderdeel van een ruimte. Wat is de inrichting
van de ruimte op territoriale schaal? (Vb watersystemen).
2. Informatie Paper:
• 1 landschapsontwerper focus (aanzet modernisme tot eind WOII)
• 3000 woorden
• 4 studenten
• Kiezen van 1 onderwerp zelf
• Beeldateriaal van archieven gebruiken we als startpunt
• Strikte structuur en opbouw volgen (lengte en positie van tekst).
• Inleiding:
o Bibliografie
o Maatschappelijke context: welke factoren beinvloeden het werk
o Culturele context: welke samenwerkingen, reizen etc hebben impact gehad op
project.
• Projectbespreking:
o Elke student bespreekt 1 project, dus 4 besprekingen van projecten. (En 4
beelden per project).
o Kijk naar ontwerpevoluties, zoek naar een samenghang of invalshoek tussen
die beelden, beschrijving van porjectselctie. Welke concepten hebben nu
overleefd an het finale ontwerp. Dat moet gelezen worden als 1 verhaal >
ontwikkel narratief van de beeldenreeks na elkaar. Lees de beelden ook echt,
en zorg dat je tekst aan je beeld gelinkt is en de teksten volgen op elkaar.
o Gebruik primaire bronnen!!! Tekeningen van architecten zelf (bibiliotheek,
archieven etx).
• Conclusie:
o 2 ontwerpattitudes formuleren (een overkoepelende visie op de projecten, geef
het een titel en beschrijving, geburik beelden om argument te staven).
o Kritische reflecte, is dit nog relevant vandaag? Is dat relevent op andere plekken
in de wereld? Wat gebruik je ervan in de context vandaag?
, LES 8 presentatie van de cases! (15 maart)
3 mei hele dag les om review te bekijken van papers > 10 juni indienen papers
Examen: 3 open vragen, begripsvragen (snappen wat er in de lessen wordt gezegd over inhoud en
inzicht).
Attitudes:
• Holistische benadering: compositie tussen natuurlijke elementen en architecturale elementen
• Tableau jardin: tuin zien als grafisch werkstuk, de tuin is eerder 2 dimensionaal dan 3
dimensionaal
• Elementair ontwerp: telkens met een wederkerend vocabularium, tegels die de tuin
structureren, beetje standaardisaite en minimalistishc
• Gecultiveerd landschap als motief voor het tuinontwerp: elementen uit de cultuur worden
geïncorporeerd in de tuin
• Organische vorm in de gehumaniseerde landschappen: organische tools kunnen nieuw middel
zijn om vorm te geven aan landschappen
• Het elementaire: puur met een enkel middel werken om landschap te werken (problematisch,
heel eenzijdig, niet natuurlijk, variëteit is gewenster in natuur).
