Vandaag meer focus op algemene modellen.
2.3.2. Een dwarsdoorsnede van de psychologische factoren
2.3.2.1. Persoonlijkheid
Ph heeft verschillende verklaringen
Ph = stabiele wijzen van waarnemen, denken & zich gedragen. Ph
verandert niet meer, dit is stabiel doorheen ons leven. dit kan je dus zien
als een Mediërende variabele in de criminaliteit. Delinquenten worden
gekenmerkt door aantal ph-trekken. (komen vaker voor bij delinquenten in
vgl. met mensen die zich niet met criminaliteit bezighouden = correlatie).
Zijn vb. ontvankelijker voor bepaalde invloeden in de omgeving (sommige
ph’s geven sneller toe dan de andere)
delinquentie gaat ook niet altijd over persoonlijkheidsstoornissen. (=
afwijkend van wat we nog normaal vinden) ph zelf heeft ook kenmerken
die we allemaal hebben waar we ook al verschillen in zien met mensen
met delinquentie en mensen zonder.
Persoonlijkheidstypologieën: zaken die gelinkt zien en ph opdelen in
verschillende trekken
The big five: 5 grote kenmerken waar we allemaal in meer of
mindere mate door gekenmerkt worden
o Openheid voor ervaringen: in welke mate we openstaan voor
ervaringen vb. de mate waarin we ruime fantasie hebben,
openstaan voor ideeën, perspectieven, andere acties
ondernemen, bepaalde waren aanvaarden.
o Consciëntieusheid: (gewetensvolheid/ordelijkheid in welke
mate we gedisciplineerd zijn, geordend, zelfdiscipline,
plichtsbewust zijn, zaken overwegen alvorens we handelen,
plannen, …
o Extraversie (associatie met de mate waarin je overkomt als
een warm persoon, openstaat, makkelijk in interactie gaat, de
mate dat je actief en assertief bent, mate waar je opzoek gaat
naar uitdagingen en opwindingen (positief & negatief), =
associatie met positieve emoties
, o Altruïsme/vriendelijkheid: mate waarin je vertrouwen uitstraalt
& hebt in anderen, vriendelijk overkomt, mate dat je
bescheiden bent over jezelf, welke mate dat je meegaand bent
met anderen, oplossingsgericht met anderen, …
o Neuroticisme/emotionele stabiliteit: de mate waarin je
bepaalde (-) emoties gaat ervaren: angstig, kwetsbaar, …
Wanneer bepaalde kenmerken op een uiterste zitten vb. niet ordelijk,
angstig,
PEN-model:
o Psychoticisme: hoe gevoelig, egocentrisch je bent of vijandig,
gemeen delinquent gedrag
o Extraversie: hetzelfde als big 5
o Neurotische labiliteit: als mensen minder emotioneel labiel zijn
dan zijn deze vatbaarder voor delinquent gedrag
Driefactorenmodel: maakt een onderscheid tussen + en -
emotionaliteit
o Positieve emotionaliteit: In welke mate je aan het spectrum zit
van positieve emoties: mate dat je je blij voelt, open, …
o Negatieve emotionaliteit: angstig, vijandig, boos, … meer bij
mensen die delinquent zijn
o Constraint: in welke mate je je beperkt voelt in waarden,
normen & plichten die je worden opgelegd, de mate dat je je
een remming voelt, plichtsbewust, …
Welke kenmerken zijn nuttig om te bekijken? Als je jezelf kan herkennen in
je emoties kan je zelf doelen aanrijken om je anders te gedragen of met
deze emoties om te gaan. Deze kenmerken helpen dus wel om je inzicht te
krijgen in je emoties
Big 5 is het meest bekende en helpt om te voorspellen wie meer vatbaar
of minder vatbaar is voor delinquentie en dus die persoon te kunnen
helpen.
Naast algemene zijn ook specifieke ph-kenmerken die buiten de typologie
vallen:
