Algemene literatuurwetenschap
-> geen cursus, enkel PPT en opnames!
Les 1 - literatuur en poëtica
1 Inleiding
Algemeen
- stijlfiguren: worden gebruikt door schrijvers en sprekers om een tekst levendig te
houden (voorbeeld: pleonasme -> ‘het groene gras’)
Literatuur &/<-> wetenschap?
- esthetisch object: heeft te maken met de zintuigen, iets wat je moet voelen
Algemene literatuurwetenschap
- menswetenschap (alpha): behoort niet tot de ‘exacte’ wetenschap
niet exact maar wel onderbouwd: men kan niet ‘exact’ zeggen wat de boodschap is
van een toneelstuk maar je kan dit wel onderbouwen met argumenten
- hermeneutiek
methodologisch: uitleggen hoe je tot die interpretatie bent gekomen door begrippen
of modellen te gebruiken
- semiotiek: betekenis geven
‘Secundair modelerend systeem’: taal wordt gebruikt op bijzondere manier, er komt
een laag te liggen op de gewone taal (primair systeem) die schoonheid, plezier
creëert -> je gebruikt het primaire systeem maar voegt er iets aan toe (secundair
systeem)
2 Wat is literatuur?
Literatuur is dynamisch
- beperkte productie: vb. dichtbundels, literatuur waar je niet hoeft van te leven <->
populaire literatuur: verkoopt heel veel
- medium: kanaal
multimediaal: film combineert beeld, geluid, verhaal, muziek
transmediaal: in verschillende soorten media (boeken, films, games) 1 groot
universum uitbeelden, voorbeeld: Harry Potter, Superman, Barbie,...
,Literatuur is een veld
Foto’s: voorbeelden van instituties (vb. subsidies die literatuur Vlaanderen toekent aan
organisaties) -> manier om te erkennen wat literair is en wat niet in een bepaalde cultuur &
periode
De auteur
- archetypes (het goede) en stereotypes (het slechte)
genders, etniciteit, klasse - denken vaak aan witte, blanke, elitaire man
- posture: vandaag de dag is het complexer dan archetypes & stereotypes, auteurs
gaan bewust een beeld van zichzelf creëren dat in relatie staat met zijn werk
Literatuur als kunst
- kunst in literatuur = secundair modelerend systeem
- hiërarchie van kunstvormen
abstract: iets waarvan je niet direct kunt zien wat het voorstelt
3 De 'oorsprong’ van de literatuurwetenschap: de poëtica
-> literatuurwetenschap: analyseren van teksten
Peri poétikes (335 V.C.) = geschrift van Aristoteles
Catharsis
- !opmerking: draagt volgens Aristoteles bij tot het worden van een betere mens
Oedipus rex = voorbeeld van tragedie
De ‘oorsprong’?
- allegorisch: verbloemd
Nawerking van de poëtica van Aristoteles in de Westerse traditie
- l’art poétique: als je de regels niet volgt is het geen literatuur
Poëtica
- Wordt een soort genre op zich
, Les 2 - Het moderne Westerse literatuurbegrip en het ontstaan van de moderne
literatuurwetenschap
1 Herhaling vorige les
Literatuur = geen essentie (moeilijk om te definiëren)
- kracht = spanningsveld van actoren (= mensen die een bepaalde positie bekleden in
dat veld vb. vertalers, uitgevers, auteurs) en instituties die wedijveren over de macht
van het veld
- populaire cultuur: onderdeel van cultuurindustrie (games, films, boeken): productie
van cultuur, niet door eenzaam genie maar verschillende industrie-gestuurde
manieren om cultuur te produceren.
warrior cats = ¾ auteurs die samenwerken (collectieve productie, geen individuele) -
> daardoor ook zo grote serie
2 Het moderne Westerse literatuurbegrip (18de E)
Historische ontwikkeling
- Verlichting en Romantiek
★ religie naar achtergrond, filosofische staat centraal
- De boekdrukkunst
★ poeta vates: geïnspireerde schrijver, ziener (art) <-> poeta faber: techniek op
voorgrond (craft)
★ copyleft: auteursrecht behouden, maar gratis verspreiding mag
- Democratisering van het onderwijs
★ inzet algemene geletterdheid: vooral voor mannen, maar trekken vrouwen
mee omdat ze het hun leren
★ fictie: iets tussen leugen en waarheid (alsof-wereld)
‘the willing suspension of disbelief’: bereid zijn om ongeloof op te schorten en
mee te gaan in iets wat verzonnen is
Het ontstaan van (populaire) fictie als categorie