1
, I. Inleiding
Sociologie is een specifieke menswetenschappelijke referentiekader dat tot een eigen manier van
denken leidt waardoor er op een ander manier naar de werkelijkheid kan worden gekeken.
Het is vanzelfsprekend dat we ons niet bewust zijn van het sociale.
1. Over de vissen en het water
Sociaal werkers hebben verbeeldingskracht nodig om het sociale te onderzoeken. We werken met
mensen en dat is zeer compex, we moeten hier mee kunnen omgaan.
Sociologie heeft kaders, begrippen, taal om te zien, te verklaren, te begrijpen wat dat sociologie is &
hoe het zo wezenlijk verbonden is met wie & wat we als mens zijn.
( Vb: zelfdoding komt veel voor in Vlaanderen, Finland en Japan, toevallig hebben deze drie landen ook zeer goed
onderwijs. Hier moeten we een structuur in zien, het is geen toeval. In de deze landen ervaren de jongeren veel meer druk
waardoor er meer zelfdodingen bij jongeren zijn. )
Studiegebied van sociologie = het sociale als feit. (2 betekenissen)
1. Het sociaal handelen (Socius)
2.Sociaal systemen, de context en resultaat van dat sociaal handelen (Societas)
In de sociologie wordt sociale op een wetenschappelijke manier bestudeert, geanalyseerd, volgens
de standaarden van wetenschappelijk onderzoek. (Corpus Scienta, Body of knowledge)
Sociologie bekijkt boven & voorbij het individueel niveau. Ze bekijken zowel de interpersoonlijke &
de structurele component van het sociale.
Durkheim, ‘Détermination fait’
=> Een analyse van “Moraal als sociaal feit” (Niet morele oordelen of uitspraken)
=> Het is een empirische studie van wat in een bepaalde sociale context als moraal geldt.
=> Alle gedragingen hebben heel veel oorzaken. Context en het gedrag is het resultaat.
2. Is sociologie nuttig?
Wetenschap (Sociologie) kan geen antwoord bieden op de vraag naar de zin van het leven, of ons
vertellen hoe we moeten leven.
‘Het is wetenschappelijk bewezen’ => Nooit als autoriteitsargument worden ingezet op de vraag wat
goed leven, goed sociaal werk, goed beleid is.
=> Gesloten gesprek
=>Geen behalen target voorgesteld door experten op basis van autoriteitsargumenten.
=> Het is een proces dat democratisch verloopt, omdat we allemaal betrokken zijn.
Wetenschap biedt wel kennis & inzichten waarmee we kunnen rekening houden.
2
,De waarde van wetenschap & sociologie = Is het helpen verhelderen, het aanbrengen van nuance,
het zien van complexiteit van concrete situaties.
3. Wetenschap en professionaliteit
Wetenschap is voor professionals één van de bouwstenen van hen deskundigheid. (Situaties
verhelderen, te bekijken, te zien verder dan men denkt,..)
Sociaal werkers moeten autonoom kunnen denken & op basis daarvan beslissingen kunnen nemen.
=> Menswetenschappelijk basis is een versterkende factor.
Autonoom denken verondersteld kritisch te zijn. (Nussbaum)
=> Hebben van kritiek of een mening hebben zijn van andere orde dan kritisch zijn.
=> Kritisch denken verondersteld afstand nemen, door abstract/conceptueel te denken. Wetenschap
is hier de bouwsteen.
=> Griekse Krino, het vermogen om onderscheid te maken.
Sociologische verbeelding (Mills)
=> Voor sociale beroepen is inzicht in dit ‘sociale als feit’ een essentieel element van hun
professionaliteit.
=> Je wordt altijd bepaald door je context
Het sociale is nooit te reduceren tot een individueel gegeven. (Mills)
=> Rol sociologie: Bewustzijn opwekken, door middel van ‘sociological imagination’.
= ‘Quality of mind’ (Mills) = Denkvermogen ruimer maken
=> Verbanden gelegd tussen persoonlijke, individuele gebeurtenissen & de sociale krachten die er
vorm aan geven.
4. Verbeeldende wetenschap
Sociologen leveren met verbeeldende wetenschap grondstof om een bijdrage te leveren aan de
maakbaarheid van de mens en de maakbaarheid van de sociale systemen.
Een samenleving is mensenwerk, waar autonoom denken & het denken buiten en naast de
dominante kaders onmisbaar zijn. => Sociologie is een wijze van denken, die voeding geeft aan
verbeelding.
Schinkel vergelijkt vrij denken & sociologische verbeeldend denken met de tekening van de handen
van Escher.
Het belang van verbeelding is zo groot, omdat het één van de ‘makende’ elementen van de sociale is.
Het is via verbeelding dat het denken opties kan aanbieden, alternatieven helpen bewerkstellen.
(Schinkel) => Bedenken van alternatieven is nodig.
3
, 5. Onderwijs & het verwerven van leer-kracht.
Essentie van onderwijs: vrij denken verwerven. Het verwerven van & leren zien vanuit mens-
wetenschappelijke kaders.
Wetenschap biedt een referentiekader dat in staat stelt autonoom te denken & verheldering te
brengen in de kijk op situaties. => Het is van grootste belang dat professionals meer doen dan
uitvoeren wat door anderen bedacht is.
1.Wetenschap is een door generaties heen verworven body of knowledge. => Intergenerationaire
solidariteit.
2.Wetenschap is een machtig cultuur erfgoed.
Deel 1: Het vizier, de sociologische kijk -Wat is sociologie?
Hfst 1: Wat bestudeert de sociologie? -Hoe komen sociologen tot wetenschappelijk kennis over
het sociale?
Hfst 2: Sociologie is een wetenschap.
-Wat is wetenschappelijk kennis & hoe heeft het zich
ontwikkeld?
Deel 2: De lenzen, Basisconcepten uit de
sociologie. -De basisconcepten zijn ontwikkeld & worden gehanteerd
om sociaal handelen en sociale systemen te beschrijven,
Hfst 1: Sociale structuur te analyseren, te verklaren en te begrijpen.
Hfst 2: Cultuur
Hfst 3: Institutionalisering & Instituties -Sociologische kijken naar sociale verschijnselen:
Betekent een onderscheid maken tussen structurele
aspecten & culturele aspecten & hun circulaire
causaliteit.
-Begrip school, stroming en paradigma.
Deel 3: Het spectrum, perspectieven in de
sociologie -Model waarin de diverse stromingen worden geordend.
Hfst 1: Paradigmatische pluralisme, een -De vier klassieke sociologische stromingen.
oriëntatie
Hfst 2: Het symbolische interactionisme -Binnen de sociologie wordt een probleem vanuit
verschillende hoeken belicht, deze verschillende
Hfst 3: Sociale ruiltheorie
zienswijzen hebben consequenties.
Hfst 4: Conflicttheorie
Hfst 5: Structureel - Functionalisme
4
