2023
Krachtig kijken naar kinderen en
jongeren
Fay Van Der Sypt
Artevelde Hogeschool
, Krachtig kijken naar kinderen en jongeren 1
2. Spelen en het belang van spelen
2.1 Waarom spelen kinderen?
5 redenen wrm kinderen spelen
o Plezier: ze ‘moeten’, kunnen nt anders
o Overlevingsinstinct: willen begrijpen hoe wereld i. elk. zit, proberen uit via spelen, welk
effect hun spelen heeft, hoe gn mensen erop reageren deze info nodig om groot te
worden & plek te vinden i.d omgeving & cultuur
o Omgn met onverwachtse situaties zonder verantwoordelijkheid v/h volwassen leven (vb
verstoppertje)
o Ontsnappen a.d werkelijkheid
o Gevoelens & emoties uiten spelen ervaring na die diepe indruk heeft nagelaten
Wrm spelen nog belangr.
o Creativiteit kan nr boven komen
o Natuurlijk spelen
o Sociale verbinding, groepsgevoel
o Emoties v/d dag verwerken
Vrij spelen: momenten waarop kinderen en jongeren de ruimte, tijd en vrijheid krijgen om
tot zelfgekozen spelen te komen, initiatief komt v/h kind
Ontwikkeling
Vertelt iets over
Ontdekkingsdrang, creativiteit, autonomie, talenten van k/j
Belevingswereld interesses en behoeften
Buurt (op straat, parkjes, speeltuinen, bos)/ sml (vb Bevrijd de speeltijger)
kind & samenleving streeft nr meer plaats, publieke ruimtes vr kinderen om
te spelen, doen het samen MET kinderen, vrij spelen zegt iets over hoe wij nr
k & j kijken, iets over de buurt
2.2 Speelvormen
Speelvormen baby’s
o Bewegingsspelen/ lichamelijk spelen
Motorisch
Gebruik v/d grote spiergroepen, met hele lijf bezig
Materiaal: tuimelspeelgoed, schommel
o Tactiel spelen
Sensorisch
Spelen dat zintuigen prikkelt
Vb: voeldozen (tastzin), neuriën, zingen, licht & donker
Speelvormen peuters
o Bewegingsspelen: dingen IN beweging zetten
o Manipulatief-creatief spelen: spelen wb kinderen handen gebruiken
o Rollenspelen: kind neemt rol aan, verplaatst zich in iets, fictief personage, doet alsof
o Fantasiespelen: fantasie vrije loop (vb blokje dat hond wordt, denkbeeldige vriend)
Speelvormen kleuter
o Bewegingsspelen: klimmen, lopen, trampoline, voetballen
1
, o Manipulatief-creatief spelen
o Rollenspelen: complexer dan bij peuters, vb: boef en politie
o Fantasiespelen
o Regelspelen: regels respecteren, concept winnen & verliezen, vb: uno, twister
Speelvormen lagereschoolkind
o Groepsspelen
o Robinsonfase: kampen bouwen, tent maken
o Passieve activiteiten
Speelvormen jongeren
o Vb in jeugdbeweging, speelplein
o Ouderen: escape room, kermis
2.3 ABC van spelen – maar dan niet alfabetisch!
Spel: activiteit/bezigheid gebonden aan bepaalde regels, competitie-element, vb voetbal
Spelen: plezier hebben, plezier maken uit gekheid zonder (vaak)uitgesproken doel, weinig of
niet aan regels gebonden
Speelimpuls: Kleine tussenkomst v. begeleider/ kinderen die helpt het spelen te verrijken,
verdiepen of verbreden, prikkel die aanzet tot meer plezier & intensiteit
Activiteit: specifieke activiteit die je organiseert, aaneensluiting van speelimpulsen,heeft
inleiding, midden & slot
Speelaanbod: geheel van speelkansen (speelimpulsen, activiteiten, speelmaterialen,
ruimtes…) die voorzien worden
Vrij spelen: zelfgekozen spelen, initiatief komt van kind/ jongere
Speelvisie: pedagogische visie op spelen, wat betekent spelen in de respectievelijke
pedagogische setting of context, hoe wordt er door professionals gekeken naar spelen?
Spelend leren: via spel & spelen kinderen iets leren, speeldoel aanwezig
Verbreden van spelen: begeleider geeft meer mogelijkheden
Verdiepen van spelen: meer mogelijkheden beperken, eisen opleggen, gerichter laten werken
PJK-visie over vrij spelen
o Procesgericht: ruimte geven om zelf te exploreren (vb: ⇔ vb parcour dat je op
bepaalde manier MOET afleggen, met streefdoel)
o Kindgericht: proberen inleven i. kinderen die spelen, wat ze a.h doen zijn, vb: als kind
met blokken speelt zie je het slaan met de blokken tegen elk. → speelimpuls
toevoegen: nog blokken geven, klanken laten maken met blokken → kindergericht:
wat kan ik de jongere laten ervaren (doelgericht: komt uit jouw hoofd, vb iets
opgezocht)
o Verrijkend: ongekende, verwonderende, iets doen wat ze nt verwachten, doen
tintelen i.h hoofd/ hart v/h kind ⇔ routine: altijd hetzelfde, je leert jezelf nt beter
kennen, geen nieuwe dingen meer ontdekken na een tijd,
vb: studio 100 → als je 1 afl van mega mindy hebt gezien, heb je ze allemaal
gezien, kind wordt niet meer geprikkeld want er gebeurd altijd hetzelfde
tgov studio 100: theater 4 hoog: maken theater vr kinderen, kinderopera,
verwonderende dingen, nieuwe klanken, geluiden, theater uit babytaal
o Stimuleren v/d creativiteit: ruimte geven
vb: modelgericht: theater maken en zelf de rollen verdelen, rollen geven a.d
kinderen en vastgelegd verhaal
2