Thema 5: Voortplanting van de vrouw
Inleiding
Voortplanting = het proces waarmee organisme nieuwe individuen van dezelfde soort genereren
Aantal speciale vormen:
- Staart gameet 20x lengte van het lichaam van het mannetje zelf
- 3-4 miljoen eitjes/maand (mieren)
- Vrouwtjes komodo dragon: maagdelijke voortplanting (parthenogenesis) = ontwikkelen van
eicel zonder bevruchting door zaadcel
Gametogenese = aanmaak van gameten
- Vrouw = oögenesis
o Oöcyt/eicel => 1 functionele oöcyt + 3 poollichaampjes
- Man = spermatogenesis
o Spermatocyte => 4 functionele spermatozoa
Deel 1: Het voortplantingsstelsel & neuro-endocrinologie
Vrouwelijk voortplantingsstelsel
Opbouw:
- Baarmoeder onderaan in abdomen met versch lagen:
o Buitenste laag = perimetrium
o Middelste laag = myometrium (spierlaag die ! is bij de bevalling & menstruatie)
o Binnenste laag = endometrium (veel secretie, embryo gaat zich hierin nestelen)
- Baarmoeder verbonden via eileiders met de eierstokken (= ontw van oöcyten)
- Baarmoeder verbonden met de buitenwereld via de cervix/baarmoederhals
Vijf grote functies van voortplantingsstelsel in de vrouw:
- Aanmaken eicel via ovariële cyclus
- Bevruchting in de vrouw (syngamie = versmelting van kernen van 2 gameten)
- Innesteling in baarmoeder (onderhevig aan endometrium cyclus)
- Voorzien van voeding tijdens de zwangerschap adhv placenta
- Voorzien van voeding na zwangerschap adhv lactatie
De menstruele cyclus
- In vrouwen van vruchtbare leeftijd (+/- 12 jaar)
- Ongeveer 400 cycli tot aan menopauze
- Elke cyclus is een voorbereiding op mogelijke zwangerschap
Menstruele cyclus kan je opdelen (is overkoepelende term) in twee cyclussen:
1. Ovariële cyclus
o Ontwikkeling van follikels om eicel vrij te zetten bij ovulatie
o Speelt zich af in de eierstokken
Medulla (merg): binnenste laag rijk aan bloevaten
Cortex (schors): buitenste laag met follikels in versch stadia ontwikkeling
2. Endometrium cyclus
o Voorbereiding baarmoeder op mogelijke implantatie van een bevruchte eicel
o Cycli van opbouw en afbraak (als er geen bevruchting was)
1
, Onderbreking menstruele cyclus door zwangerschap
Menstruele cyclus aansturen:
- Aansturing gebeurt door de H-P-G as:
o Aansturing begint bij de Hypothalamus
o Hypothalamus zal signaal geven aan hypofyse (Pituitary)
o Hypofyse zal signaal geven aan Gonaden (geslachtsklier: want secreteren hormonen)
Vrouw: eierstokken
Man: testis
o Welke geslachtshormonen worden gesecreteerd?
Steroid hormonen (afgeleid v cholesterol): estrogeen, progesteron,
testosteron
Peptide hormonen: activine, inhibine
Neuro-endocrinologie
Hypothalamus bevat versch kernen zoals POA:
- Vanuit POA vertrekt een GnRH neuron (gaat gonadotropines vrijzetten)
o Lichaam van neuron ligt in POA kern
o Axon rijkt tot in eminentia mediana (ME) = structuur waar veel BV inzitten
Alles wat daar gesecreteerd wordt => makkelijk in BV terecht => hypofyse (=
poortader)
- We komen aan in de hypofyse:
o 2 soorten hypofyse: adenohypofyse en neurohypofyse
o GnRH geeft signaal aan gonadotrope cellen (5-15% vd aP cellen) => produceren +
vrijzetten van gonadotropines (FSH en LH)
o Ook nog andere cellen: lactotrope cellen (maken prolactine dat ! is voor
borstvoeding)
Beetje geschiedenis…
- 1970:
o ontdekking vrijzetting van hormonen gebeurt niet constant, maar in pulsen
o niet alleen gonadotropines, maar ook GnRH komt in pieken
- 2003:
o Pieken wordt door KDNy-neuron veroorzaakt: zet Kiss vrij => bindt met Kiss R van
GnRH neuronen => vrijzetting GnRH => stimulatie gonadotrope cellen => vrijzetting
FSH en LH
KDNy-neuron zet drie verschillende stoffen vrij
2
, - Kisspeptide
o Genoemd naar ontdekkingsplaats
o bindt aan receptor op GnRH neuronen
o stimulatie GnRH secretie
- Dynorphine
o Endogeen opioid peptide
o bindt op receptor op KDNy neuron
o geeft een negatief effect op frequentie van vrijzetting van kiss secretie
o vertraging op effect
- Neurokinine B (NKB)
o tachykinin peptide
o bindt op receptor op KDNy neuronen
o geeft positief effect op vrijzetting kiss secretie =>
zorgt voor een synchronisatie
Grafiek: relatie NKB en Dyn
- Als NKB wordt vrijgezet gaat de conc Kiss peptide stijgen
- Tegelijkertijd wordt ook Dyn vrijgezet => Kiss peptide gaat
dalen (MAAR vertraging op effect, dus duurt iets langer)
Pathologie:
- LOF mutatie GPR54:
o R gaat niet werken => Kiss peptide gaat zijn werking ook niet kunnen doen
o Weinig secretie van hormonen => geen cyclus => (bijna) onvruchtbaar
o Hypogonadotroop hypogonadisme
- GOF mutatie KISS/GRP54:
o Vroegtijdige puberteit
- LOF NKB/NK3R:
o Geen pulsatiliteit meer, hormonen kunnen hun werk niet doen
o Hypogonadotroop hypogonadisme
KDNy-neuronen = pulsgenerator:
- Neuronen gaan Kiss vrijzetten
- Kiss bindt op GnRH neuronen
- Tegelijkertijd
o NKB vrijzetting => bindt op hetzelfde neuron => extra vrijzetting van Kiss
o Dyn vrijzetting => bindt op hetzelfde neuron => minder vrijzetting van Kiss (met
vertraging)
- Op deze manier komt Kiss in pulsen + GnRH ook in pulsen => ook alles eronder in pulsen
KDNy-neuronen zitten in een andere kern (ARC) dan de GnRH-neuronen:
- Hebben invloed op de GnRH-neuronen
- Werken ook in op gonadotrope cellen: LH en FSH
Gonadotrope cellen in adenohypofyse
- Oiv GnRH vrijgegeven – GnRH receptor activatie
- GnRH gesecreteerd uit GnRH neuronen is pulsatiel LH en FSH pulsatiel
Belangrijk om tew eten: LH en FSH lijken heel sterk op elkaar (vooral alfa-subunit), regulatie of er LH
of FSH wordt vrijgezet wordt geregeld door bèta-subunit.
Co-expressie van glycoproteïne:
3
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur lienconvents. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €5,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.