Omgevingspsychologie
Handboek: Universitas aankopen
A. Wat is omgevingspsychologie?
• Zonder de omgeving zijn de acties van en acteur moeilijk te begrijpen:
o De scene verschaft de context & betekenis
Omgeving = context
o Bepaalt de mogelijkheden
o Geeft informatie over handeling
o Inspireert
Omgevingspsychologie (OPSY)
Definitie: ‘De studie van de interactie tussen de mens en zijn fysieke omgeving’
- ‘mens’: individuen of (kleine) groepen;
- ‘fysieke omgeving’: bebouwde en natuurlijke omgeving;
Doel: optimaliseren met het oog op en beter functioneren van mensen
- Humaniseren > de omgeving verbeteren
De omgeving beïnvloed het gedrag van de mensen
Onderwerpen:
- Ongezonde gebouwen, overbevolkt gevangenissen, lawaaihinder, puber en privacy,
arbeidstevredenheid, oorlogen, …
- Gericht op het begrijpen van de interactie tussen de mens en zijn omgeving en he
oplossen van problemen
o Hoe kan men deze problemen oplossen, hoe kan je mensen privacy geven,
hoe bekom je samenwerking, …
- Beschouwt elk gedragsprobleem als een uitdaging om de omgeving te wijzigen
OPSY als wetenschap:
- Vorming van theoretische kaders:
o Vanuit vaststellingen verklarende theorieën bedenken
o Die vervolgens getoetst worden door onderzoek
o Opletten: er zijn meerdere theoretische kaders
- Binnen het theoretisch kader oplossingen vinden voor omgeving
,Voorbeelden van onderzoek
- Vergelijkend onderzoek: wat is het verschil tussen mannen en vrouwen met
betrekking tot territorialiteit?
- Beschrijvend onderzoek: wat is de invloed van vertrouwdheid op de oriëntatie in een
omgeving?
- Verklarend onderzoek: wat maakt dat we een kamer als groot ervaren?
Oplossingen worden gebonden vanuit de omgevingspsychologie
Beperkingen
- Het onderzoek leidt niet noodzakelijk tot eenduidige beschrijvingen, verklaringen,
vergelijken, …
- Soms levert een onderzoek ook helemaal niets op of krijgen we een negatieve score,
ook al voelen we intuïtief aan dat het wel zo zou moeten zijn
o Vb. hoe spreekt onderzoek over intuïtie tegen?
Het gevoel van overbevolking is slechts in beperkte mate afhankelijk
van het aantal mensen om je heen
- Soms blijken vroegere vaststellingen niet houdbaar
- Soms is het onderzoek gebaseerd op fraude
OPSY is een discipline binnen het domein van psychologie
Wat is juist het verschil tussen OPSY en psychologie?
- Psychologie probeert processen te vatten en mechanismen te ontdekken
- OPSY is probleem-georiënteerd. Het wil problemen gaan aanpakken. Het ziet
omgeving en persoon als 1 geheel = holisme = je kan ze niet van elkaar lostrekken
, B. Inleiding
Nurture = opvoeding die ons later gedrag bepaalt = externe factoren
- De eerste levensjaren zijn heel belangrijk -> ontwikkeling van spraak, taal en sociaal
contact.
- De omgeving is hier bij belangrijk en het is doorslaggevend -> een stimulerende
omgeving heeft dus een impact
Indien niet gestimuleerde kan dit bij kinderen leiden tot mindere ontwikkeling
(apathisch, autistisch) zelfs overlijden
Nature = de natuur = interne factoren
Radicale posities
- Watson = nurture
- Darwinisme en eysenck = nature
Een mens heeft kenmerken die zijn gegeven en kan je niet veranderen. Elke mens is
ofwel open of gesloten voor ervaring, heet een geweten of gewetenloos, introvert of
extravert emotioneel stabiel of onstabiel.
Nature/nurture, in de context van waarneming
- Empiristen: alles (hoe we de wereld interpreteren) is vooraf aangeleerd -> ouders,
mensen in de omgeving
- Nativisten: we interpreteren de wereld op een manier die aangeboren is (Descartes,
Locke)
- Compromis: hoe we de wereld interpreteren is deels aangeboren, deels aangeleerd.
Bepaalde dingen kan je aanleren, andere niet
- Aangeboren blindheid die na een chirurgische ingreep kunnen zien , kunnen wel
voorwerpen volgen , maar kunnen in sommige gevallen niet herkennen want is nooit
aangeleerd
- Katjes die nog nooit diagonale lijnen hadden gezien, maar enkel horizontalen en
verticalen waren blind voor diagonale lijnen.
- Katjes die stappen tussen verticale lijnen functioneren daarna gewoon, katjes die niet
stapten werden functioneel blind (knipperden hun oogjes niet als een bal hen
toekwam)
, Onderzoek Stratton:
- Een bril die links en rechts wisselt, ook boven en onder desoriënteert een persoon
gedurende acht dagen, maar daarna functioneert die weer volkomen.
- Herhaalonderzoek bevestigt deze adaptatie = hersenen of gedrag passen zich aan,
aan nieuwe situatie
Müller-Leyer
Zijn even lang, gelijk
Invloed van de omgeving (I)
- Bij een experiment liet men vogels doorheen een gang vliegen, ofwel zwartwit
verticaal gestreept ofwel zwartwit horizontaal gestreept
o Vogels vlogen trager doorheen de verticaal gestreept gang: meer informatie
te verwerken voor de hersenen om een beslissing te kunnen nemen (nature)
Invloed van de omgeving (2)
Seasonal Affective Disorder
o Winterdepressie: toename gewicht, weinig energie, vermoeidheid, somber
gevoel
o Lengt van de dag heeft invloed
o Hoe dichter bij de polen men woont, des te groter de kans dat we eronder
lijdt
o Oplossing: een halfuurtje tegenover een felle lamp zitten
Invloed van de omgeving (3)
- Je eigen gedrag verandert met de omgeving (thuis, kot, aula, …)
- Je relatie met een omgeving wijzigt zich met de leeftijd en met de omstandigheden:
o Als kleuter zou je hier rondlopen
o Een feestje verandert de zaak
Factoren
- Leeftijd & geslacht (nature)
- Culturele & sociale achtergrond (nurture)
Er zijn nu eenmaal verschillen tussen mensen