lOMoARcPSD|31949081
HOOFDSTUK 1: INLEIDING
DEFINITIE
Wat is orthopedagogiek?
Orthopedagogiek = de wetenschap van het methodisch, integratief en zinvol sociaal
interactief handelen in opvoedkundige situaties die als problematisch ervaren worden, met
als doel… te verbeteren
Leefsituaties Sociaal: dus ook kijken naar
Kwaliteit van leven de context factoren
Participatie / inclusie
Participatie: men moet hier wel kritisch naar
kijken, want men gebruikt dit regelmatig,
Voorbeelden: maar is dit wel echt toegepast?
CLB, Kind&Gezin, jeugdrechtbank , CGG, VAPH (kijken hoe
ernstig de beperking is, en dan obv criteria een budget gaan
bepalen), jeugdhulp, agentschap zorg en gezondheid,
onderwijs, agentschap opgroeien, volksgezondheid, justitie,
pleegzorg, vertrouwenscentrum kindermishandeling
Vijf werkvelden
1. Opvang, begeleiding en ondersteuning
voor personen met een beperking
2. Preventie en hulpverlening in het kader van de bijzondere
jeugdzorg/jongerenwelzijn/jeugdhulp
3. Buitengewoon, geïntegreerd en inclusief onderwijs
4. Observatie, opvang en behandeling binnen de geestelijke gezondheidszorg (GGZ)
- Maar staat onder druk door de stijgende vraag
5. Integrale Jeugdhulp
Gelijkenissen en gelijkaardige evoluties over sectoren heen = horizontale thema’s
1. Deïnstitutionalisering / vermaatschappelijking van zorg
2. Vraaggerichte en geïndividualiseerde hulp: zorg op maat, recht op zelfbepaling
3. Integratie, coördinatie, afstemming van zorg
4. Kwaliteit van Zorg / Quality of Care → Kwaliteit van Bestaan / Quality of
Life
- Kwaliteit van zorg = de minimale standaarden waar zorg moet aan
voldoen
- Kwaliteit van leven = vanuit de visie van de cliënt zelf
5. Inclusief beleid
Werkvelden in beweging – recente ontwikkelingen:
- Comités worden Ondersteuningscentra Jeugdzorg (maart 2014)
- Uitrollen van de Integrale Jeugdhulp in Vlaanderen (maart 2014)
- Het M-decreet voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften (2014-2015) >
ondersteuningsnetwerken (2017)
- Implementatie van artikel 107 in de ggz (2010)
- Klinisch orthopedagoog als GGZ-beroep (2016)
- Persoonsvolgende financiering (januari 2017)
- Nieuwe ‘Potpourriwet’ internering (2017)
- Decreet jeugddelinquentierecht (2019)
- ‘Kind en Gezin’ en ‘Jongerewelzijn’ smelten samen tot ‘Agentschap Opgroeien’ (2020)
- Decreet Leersteun (2023)
Uitdagingen
● Zware besparingen
● Impact corona
● Stijging aantal personen in GGZ
● Wachtlijsten
, lOMoARcPSD|31949081
ORGANISATIE VAN ZORG EN ONDERSTEUNING IN VLAANDEREN
Residentieel
Enkele begrippen:
- Outreaching / bemoeizorg = actief gaan zoeken naar mensen die men kan helpen (vb Jordy die 18
jaar werd en hierdoor uit de jeugdzorg viel)
- Residentieel= cliënt moet voor behandeling naar een verpleeghuis of andere instelling
- Semi-residentieel = vb overdacht opvang in een instelling en ’s avonds naar huis kunnen gaan
- Ambulant= zorg aan huis
Belangrijk !
Subsidiariteitsbeginsel = altijd kiezen vr de minst
ingrijpende methode als er meerdere opties zijn!
- Maw: men gaat geen zwaardere, of meer zorg,
gaan inzetten, terwijl dit niet nodig zou zijn
Zorgverstrekkers (3 vormen van zorg)
Overheid (publieke sector) Privé- initiatief (vzw), non- profits Informele vs. formele zorg
(grootste deel van de zorg door private
instanties)
Openbaar “Caritas catholica” (meestal katholiek en uit Mantelzorg:
Psychiatrisch liefdadigheid georganiseerd) partners, kinderen, ouders en
Zorgcentrum Vzw’s buren
vb. Mol, Geel
Privat zorgaanbieders (vb: wzc,
Gemeenschapsinstellingen thuishulp, beveiliging) Vrijwilligerswerk: ondersteuning
vb. Ruiselede, Everberg Kosten ook al direct veel meer van professionelen of zelf hulp
Opgelet: soms niet altijd verlenen
OCJ en sociale diensten kwalitatief goede zorg
Zelfhulp- en
belangengroepen
, lOMoARcPSD|31949081
INFORMELE ZORG
Vb: zelfhulpgroepen, vrijwilligers, peerhulp groepen, mantelzorgers …
Zinvolle dagbesteding, sociaal contact, zorgen voor mentale zorg (vb: eens kunnen fietsen in een kleine
groep)
Zelfhulp
= een aanvullende vorm van ondersteuning, naast professionele en informele ondersteuners
De meeste zijn voor fysieke beperkingen (40%), maar er zijn er ook voor naasten
Gaat vaak over een chronische aandoening
Maar 30% komt hier terecht via doorverwijzing door professionals -> tekort aan samenwerken
Er zijn GEEN professionals aanwezig
Een grote gevoel van aanvaarding
FORMELE ZORG / ORTHOPEDAGOGISCHE WERKVELDEN
Zorg en ondersteuning voor personen met een handicap
VAPH (Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap) -> wie? Jongeren die een beperking heeft
Opdrachten:
Zorg en ondersteuning
Aanvraagprocedure (niet-rechtstreekse toegankelijke hulp – meerderjarigen)
Van aanbodgestuurde zorg naar persoonsgebonden ondersteuning (oa.
Persoonsvolgende financiering en persoonsvolgend budget)
o Vb: je gaat gewoon mee elke dinsdag gaan zwemmen
(aanbodgestuurd), maar bij persoonsgebonden ondersteuning kan
je met jouw eigen budget de zorg gaan kopen die je zelf wilt
o Mbv persoonlijke assistent -> gaat jou persoonlijk gaan assisteren
om met jou mee te gaan
Kwaliteitscontrole via het kwaliteitsdecreet Doel van het kwaliteitsdecreet
Verstrekken van verantwoorde hulp- en
Elke voorziening moet kwaliteitsbeleid dienstverlening
ontwikkelen en vastleggen in een Garant staan voor effectiviteit, efficiëntie en
kwaliteitshandboek continuïteit van de aangeboden hulp
Bijzondere jeugdzorg: jeugdhulp / jongerenwelzijn Erkenningsvoorwaarde van het kwaliteitsdecreet:
Wie?: Gaat over situaties van verontrusting bij jongeren, Verantwoorde hulp- en dienstverlening
maar wat is verontrusting? Gebruikersgerichtheid
Ook bij MOF Maatschappelijke aanvaardbaarheid
Doeltreffendheid
Doelmatigheid
Doel: Intersectorale toegangspoort creëren om eigenlijk Continuïteit
met eender welk probleem correct te kunnen
doorverwezen worden
Welke organisatie?
1) OCJ: OndersteuningsCentrum Jeugdzorg -> kijken bij situaties van verontrusting
2) Sociale diensten JRB (SDJ) -> gaan oordelen en
analyseren om een beslissing aan de jeugdrechtbank te Waar doet men beroep op?
voor te leggen Voorziening voor bijzondere jeugdzorg
3) Voorzieningen (met of zonder verblijf)
- Hebben allemaal een voorzieningenbeleid Crisis hulp aan huis (CaH)
- Private voorzieningen en projecten OOOC: observatie, oriëntatie centra
4) Gemeenschapsinstellingen (door de OH georganiseerd) Pleegzorg
-> vb De Zande in Ruislede CKG: centra voor kinder- en
- Voor jongeren die iets ernstig hebben gezinsondersteuing
uitgestoken
Is zowel voor individuen als voor het
gezin
, lOMoARcPSD|31949081
- Doel: opvoeding in een (half)gesloten instelling)
Onderwijs voor leerlingen met een (functie)beperking)
Buitengewoon onderwijs: BKLO, BLO en BuSO
Ook verschillende andere pogingen:
o Geïntegreerd onderwijs (GON) (✞ 2017) Bestaan niet meer door de
o Inclusief onderwijs (ION) (✞ 2017) komst van het M-decreet
CLB
M-decreet (1 september 2015) = kinderen met een beperking gingen les moeten kunnen volgen in het
gewoon onderwijs, door voldoende begeleiding
o Maar bleek niet zo evident -> ° decreet Leersteun (2023): gepast ondersteuning in het gewoon
onderwijs indien je dit wenst
Ondersteuningsteams (2017)
o Basiszorg
o Verhoogde zorg
o Uitbreiding van zorg
Geestelijke gezondheidszorg (GGZ) (= psychiatrie)
Ambulante vs. residentiële voorzieningen
Overlegplatforms geestelijke gezondheidszorg
Reorganisatie van de ggz
o Waarom? Veel psychiatrische bedden per persoon -> kost veel en betekent dat mensen vaak
gevangen zitten in de psychiatrie
o Dus: verandering van Art. 107 binnen ziekenhuiswet (federaal) => afname van aantal bedden
(deïnstitutionalisering)
10% van de ziekenhuisbedden moeten naar stoelen gaan (namelijk ambulante zorg)
Deed men door middel van functie 2 hieronder
o Doel: de 5 basisfuncties gaan voorzien
Versterken van de eerstelijn -> de basiszorg
toegankelijk gaan maken voor iedereen zonder
doorverwijzing
De verschillende lijnen:
Nulde lijn: = laagdrempelige zorg -> vb
mantelzorg, crisiscentra, zelfmoordlijn
Eerste lijn: = rechtstreeks toegankelijke
lokale zorg -> vb huisarts, thuisverpleging,
maatschappelijk werker
Tweede lijn: = gespecialiseerde zorg na
doorverwijzing van de huisarts -> vb
dermatoloog, cardioloog
Derde lijn: = gespecialiseerde zorg in het
ziekenhuis of centra -> vb revalidatie,
gespecialiseerde ingrepen …