Sociaal-economische analyse
Table of Contents
Hoofdstuk 1: Sociale rechtvaardigheid ............................................................................................................ 5
1. Libertarisme .................................................................................................................................................... 6
2. Liberale theorieën ........................................................................................................................................... 7
2.1. U&litarisme ............................................................................................................................................. 7
2.2. Theory of jus&ce (J. Rawls)...................................................................................................................... 8
2.3. Amartya Sen.......................................................................................................................................... 10
3. Collec8vis8sche theorieën ............................................................................................................................ 11
3.1. Socialisten/ sociaal democraten ........................................................................................................... 11
3.2. Marxisme .............................................................................................................................................. 11
4. armoede en ongelijkheid .............................................................................................................................. 12
4.1. Het concept ‘Armoede’ ......................................................................................................................... 12
4.2. Hoe armoede meten? ........................................................................................................................... 13
4.3. Ongelijkheid van kansen ....................................................................................................................... 14
5. Visies op sociale rechtvaardigheid en rol overheid ....................................................................................... 15
5.1. Kri&ek op Libertarisme .......................................................................................................................... 15
5.2. Kri&ek op Liberalisme ........................................................................................................................... 15
5.3. Kri&ek op Collec&visme......................................................................................................................... 15
5.4. Beleidsimplica&es ................................................................................................................................. 16
Hoofdstuk 2: Economische efficiën>e en de overheid .................................................................................... 17
1. Betekenis van efficiën8e ............................................................................................................................... 17
1.1. Economische efficiën&e ........................................................................................................................ 17
2. Welvaartsverbeteringen ............................................................................................................................... 19
2.1. Economische efficiën&e en theorieën sociale rechtvaardigheid........................................................... 19
2.2. Trade-off efficiën&e – rechtvaardigheid ................................................................................................ 20
2.3. Samengevat: ......................................................................................................................................... 20
3. Op8male verdeling in first-best en second-best economie ........................................................................... 21
3.1. Fundamentele theorema’s van welvaartseconomie: ‘first-best economie’ .......................................... 21
3.2. Afwijking van first-best economie ......................................................................................................... 22
3.3. Op&male inkomensbelas&ng ................................................................................................................ 26
4. Overheidsoptreden omwille van sociale rechtvaardigheid ........................................................................... 27
4.1. Waarom is er herverdeling?.................................................................................................................. 27
4.2. Herverdeling in chash of in-kind? ......................................................................................................... 27
4.3. Is er voldoende herverdeling? .............................................................................................................. 28
4.4. Economische en poli&eke theorie......................................................................................................... 28
5. Sociale verzekering ....................................................................................................................................... 29
5.1. Wat is een verzekering? ........................................................................................................................ 29
5.2. Informa&eproblemen............................................................................................................................ 31
Hoofdstuk 3: (Kinder)armoede: een opeenstapeling van ongelijkheden ........................................................ 34
Deel 1: kinderarmoede ..................................................................................................................................... 34
1. Wat is (kinder)armoede, en waarom is het een probleem? .......................................................................... 34
1.1. Hoe meten we armoede? ..................................................................................................................... 34
1.2. Kinderarmoede ..................................................................................................................................... 35
2. Waarom doet België het niet goed? ............................................................................................................. 36
2.1. Is het een tewerkstellingsprobleem? .................................................................................................... 36
2.2. Is het een probleem van sociale achtergrond? ..................................................................................... 39
2.3. Draagt tewerkstelling ook bij aan de evolu&e van het kinderarmoederisico? ...................................... 40
2.4. Wat moeten we eraan doen? ............................................................................................................... 40
Deel 2: kinderen met een handicap .................................................................................................................. 41
Hoofdstuk 4: Belas>ngen en uitkeringen in België ......................................................................................... 43
1. Drie decennia belas8ng- en uitkerings-hervormingen in België ................................................................... 43
1.1. Inleiding ................................................................................................................................................ 43
1.2. Methodologie en data .......................................................................................................................... 44
1
, 1.3. Output maatstaven ............................................................................................................................... 46
2. Wat gebeurde er in de vijf perioden?............................................................................................................ 47
2.1. ‘Dehaene jaren’ 1992-1999 .................................................................................................................. 48
2.2. ‘Verhofstadt jaren’ 1999 – 2007 ........................................................................................................... 48
2.3. ‘Leterme jaren’ 2007 - 2011.................................................................................................................. 48
2.4. ‘Di Rupo jaren’ 2011 - 2014 .................................................................................................................. 48
2.5. ‘Michel jaren’ 2014 - 2020 .................................................................................................................... 49
2.6. Overzicht ............................................................................................................................................... 49
2.7. Besluit ................................................................................................................................................... 50
Hoofdstuk 5: de verzorgingsstaat Nederland in een historisch perspec>ef (20ste eeuw) ................................. 51
1. De groei van belas8ngen en sociale premies in de 20ste eeuw .................................................................... 51
1.1. Belas&ngen vanaf de Middeleeuwen tot nu ......................................................................................... 51
2. Fundamentele verandering in de 20ste eeuw ............................................................................................... 52
3. De casus Nederland ...................................................................................................................................... 52
3.1. Inkomens en vermogens 1977-2017..................................................................................................... 52
3.2. Het ontstaan van de inkomstenbelas&ng.............................................................................................. 53
3.3. De inrich&ng van het pensioenstelsel ................................................................................................... 53
Hoofdstuk 6: Arbeidsmarkt Ac>veringsbeleid ............................................................................................... 54
1. De rela8e Armoede/ongelijkheid op het werk .............................................................................................. 54
1.1. Typologie van de welvaartstaten .......................................................................................................... 55
1.2. Arbeidsmarktbeleid .............................................................................................................................. 55
1.3. ‘Ac&ve Labour Market Policies’ (ALMP) ................................................................................................ 56
2. Financiële voordelen: posi8eve prikkels om te werken ................................................................................. 56
2.1. Theore&sche inzichten .......................................................................................................................... 56
2.2. EITC in de Verenigde Staten (Gruber, 2016) .......................................................................................... 58
2.3. Het belang van design-kenmerken van ‘in-work benefits’: een interna&onale vergelijkende studie ... 61
Hoofdstuk 7: arbeidsmarktbeleid .................................................................................................................. 70
1. Arbeidsmarktbeleid: Labour market policy ................................................................................................... 70
1.1. Wat is Ac&ve labour market policy (ALMP)? ......................................................................................... 70
1.2. Gedetailleerde vergelijkende informa&e over LMP .............................................................................. 71
1.3. Publieke arbeidsbemiddeling in België ................................................................................................. 71
1.4. Aan wie wordt welke dienst aangeboden? ........................................................................................... 71
1.5. Wat doet de VDAB? .............................................................................................................................. 73
2. Beleidsevalua8e en efficiën8e ...................................................................................................................... 75
2.1. Efficiën&e, effec&viteit en rechtvaardigheid ......................................................................................... 75
2.2. Meta-analyse ........................................................................................................................................ 75
2.3. Waarom is concreet onderzoek en experimenten niet al&jd haalbaar bij VDAB? ................................ 76
3. Ar8ficiële intelligen8e ................................................................................................................................... 77
3.1. De uitdaging van ar&ficiële intelligen&e ............................................................................................... 78
3.2. Profiling systems ................................................................................................................................... 78
3.3. “Next Best Steps” algoritme bij VDAB................................................................................................... 80
3.4. Is accuraatheid belangrijk? ................................................................................................................... 81
3.5. Is sta&s&cal profiling een meerwaarde? ............................................................................................... 81
3.6. Sta&s&sche discrimina&e ...................................................................................................................... 81
3.6. Sta&s&sche profilering voor betere dienstverlening: conclusie ............................................................ 82
3.7. Competent and the skills cloud door VDAB (Niet overlopen in les!) ................................................................. 82
Hoofdstuk 8: Casus Manus ............................................................................................................................ 85
1. Sociale economie .......................................................................................................................................... 85
2. Verschillende statuten .................................................................................................................................. 86
2.1. TWE (&jdelijke werkervaring) ................................................................................................................ 86
2.2. Ar&kel 60.7 tewerkstelling .................................................................................................................... 86
2.3. CMW (Collec&ef Maatwerk) ................................................................................................................. 87
2.4. IMW (Individueel Maatwerk) ................................................................................................................ 88
2.5. SOCECO (Sociale Economie - enkel BHG) .............................................................................................. 90
2.6. AMA (Arbeidsma&ge Ac&viteiten) ........................................................................................................ 90
2.7. AWS (Autonome Werkstraf).................................................................................................................. 90
2.8. Glow (Groeien en Leren op de Werkvloer) ........................................................................................... 91
2
, 2.9. Stages .................................................................................................................................................... 91
2.10. Duaal leren .......................................................................................................................................... 92
2.11. Ontwikkelingen 2021 - 2024 ............................................................................................................... 92
3. Manus ........................................................................................................................................................... 92
3.1. Wat is Manus? ...................................................................................................................................... 92
3.2. Wat doet Manus? ................................................................................................................................. 92
3.3. Wie werkt bij Manus? ........................................................................................................................... 92
3.4. Onze strategie voor de toekomst .......................................................................................................... 93
3.5. Doorstroom voorop! ............................................................................................................................. 93
4. Vragen .......................................................................................................................................................... 94
4.1. Tekst: ‘Sociale economie: een henoom in de strijd tegen armoede en ondertewerkstelling?’ ........... 94
4.2. Tekst: ‘van straf naar kans: doorstroomtrajecten binnen de sociale economie’................................... 95
4.3. Tekst: Lenaerts e.a. (2024) Sociale Economie en Armoede.De impact van sociale economie op
armoede in Vlaanderen: evalua&e en vooruitblik ....................................................................................... 97
Hoofdstuk 9: Gezondheidszorg ...................................................................................................................... 99
1. Doelstellingen gezondheidszorg – Concepten en opera8onalisering ............................................................ 99
1.1. Basisprincipes gezondheidsverzekering ................................................................................................ 99
1.2. Primair doel gezondheidszorg ............................................................................................................... 99
1.3. Efficiën&e is belangrijk ........................................................................................................................ 100
1.4. Concepten van ‘equity’ / gelijkheid .................................................................................................... 102
1.5. Case & Deaton: “Deaths of despair” ................................................................................................... 104
2. Hoe gezondheidszorg organiseren? Waarom en hoe van publieke interven8e? ........................................ 105
2.1. Waarom overheidsinterven&e in gezondheidszorg: efficiën&e........................................................... 105
2.2. Waarom overheidsinterven&e in gezondheidszorg: rechtvaardigheid ............................................... 108
2.3. Vormen van overheidsinterven&e: privaat of publiek?....................................................................... 108
3. Op8es voor financiering en voorziening van gezondheidszorg ................................................................... 109
3.1. Kostenbeheersing van gezondheidsuitgaven ...................................................................................... 109
3.2. Gezondheidszorg in Verenigde Staten ................................................................................................ 110
3.3. Gezondheidszorg in Verenigd Koninkrijk ............................................................................................. 111
3.4. Gezondheidszorg in België .................................................................................................................. 112
4. Besluit ......................................................................................................................................................... 112
Hoofdstuk 10: Gezondheidszorg - casestudy AZ Klina .................................................................................. 113
1. AZ Klina – contextualisering........................................................................................................................ 113
2. Organisa8e van ziekenhuizen in België....................................................................................................... 114
3. Gezondheidssysteem in Europees perspec8ef ............................................................................................ 115
4. Financiering van ziekenhuizen in België...................................................................................................... 116
4.1. Omzetverdeling................................................................................................................................... 116
4.2. Toelich&ng budget financiële middelen (BFM) ................................................................................... 117
4.3. Belang van bedden ............................................................................................................................. 118
4.4. Retrocessie honoraria, per type KP..................................................................................................... 119
4.5. Marges, per kostenplaats .................................................................................................................... 119
5. Financiële situa8e van de ziekenhuizen ...................................................................................................... 120
6. Uitdagingen voor de ziekenhuizen .............................................................................................................. 120
6.1. Alterna&even voor hospitalisa&e? ...................................................................................................... 122
7. Covid-19 ...................................................................................................................................................... 122
8. Ziekenhuizen van de toekomst .................................................................................................................... 123
9. Conclusie ..................................................................................................................................................... 123
10. Examenvragen .......................................................................................................................................... 124
Hoofdstuk 11: Klimaatverandering vanuit sociaal-economisch perspec>ef .................................................. 125
1. Klimaatverandering: oorzaken en gevolgen ............................................................................................... 125
1.1. Consump&e- en produc&ebeslissingen: uitstoot broeikasgassen ....................................................... 125
1.2. Accumula&e van broeikasgassen in de atmosfeer .............................................................................. 125
1.3. Globale opwarming............................................................................................................................. 126
1.4. Effecten op mensen, dieren en planten .............................................................................................. 126
1.5. Klimaatbeleid ...................................................................................................................................... 127
2. Markdalen: publiek goed en externaliteit .................................................................................................. 128
2.1. Klimaatverandering als externaliteit ................................................................................................... 128
3
, 2.2. Externaliteiten: oplossingen private sector ........................................................................................ 130
2.3. Externaliteiten: oplossingen publieke sector ...................................................................................... 131
2.4. Emissiehandel ..................................................................................................................................... 134
2.5. Overdracht van rijkdom van overheden & huishoudens naar bedrijven via 3 .................................... 135
kanalen ...................................................................................................................................................... 135
2.6. koolstonelas&ng ................................................................................................................................. 136
3. Modelleren kost van mi8ga8e .................................................................................................................... 137
3.1. Welke kosten meenemen?.................................................................................................................. 139
3.2. Imperfec&es = realiteit ........................................................................................................................ 140
Hoofdstuk 12: Klimaatverandering: rechtvaardigheid en sociale ongelijkheid.............................................. 141
1. Inleiding ...................................................................................................................................................... 141
2. Nadenken over rechtvaardigheid op planetaire schaal .............................................................................. 142
2.1. Rechtvaardigheid ................................................................................................................................ 142
2.2. Conceptueel kader te beoordeling van planetaire rechtvaardigheid.................................................. 143
2.3. Vijf proposi&es voor analyse van tekst, verklaring, beleidsdiscours enz............................................. 145
3. Klimaatverandering en sociale ongelijkheid ............................................................................................... 146
3.1. Vier dimensies van sociale ongelijkheid in klimaatvraagstuk ............................................................. 147
4. Conclusie ..................................................................................................................................................... 156
Lezing: De sociale strijd van het klimaatbeleid: kiezen voor een eco-sociaal Europa .................................... 157
Hans................................................................................................................................................................ 157
Debat: bioloog en theoloog ............................................................................................................................ 162
Bespreking lezing en panel 16/5/2024 ........................................................................................................ 163
1. Wat is je bijgebleven ................................................................................................................................... 163
2. Vragen die op voorhand gegeven waren .................................................................................................... 163
Examen ....................................................................................................................................................... 166
Vragen van andere studenten ..................................................................................................................... 166
4
,Hoofdstuk 1: Sociale rechtvaardigheid
Doelstellingen ‘Welfare state’
Onderscheid moet gemaakt wdn tss: Wat zijn de doelstellingen van beleid? & Met welke methoden
kunnen deze doelstellingen het best behaald worden?
=> Onderscheid doelen en methoden belangrijk!!
Centrale vragen voor elke samenleving:
1. Hoeveel herverdeling zou er moeten zijn?
o NormaIef: onderwerp van poliIek debad
2. Hoe dient men een economische acIviteit te organiseren, via markt, centrale planning of
gemengde economie?
o PosiIef: pas als vraag 1 beantwoord is => eerder technisch
Het verhaal van Annapura
Annapurna wil dat iemand de tuin opruimt, die heeO geleden onder verwaarlozing in het verleden. Er
zijn drie werkloze arbeiders - Dinu, Bishanno en Rogini - en willen allemaal heel graag de baan. Ze kan
elk van hen inhuren, maar het werk is ondeelbaar en ze kan het niet over de drie verdelen.
Annapurna zou vrijwel hetzelfde werk gedaan krijgen voor vrijwel dezelfde betaling van een van hen,
maar omdat ze een reflecIef persoon is, vraagt ze zich af wie de juiste persoon zou zijn om in dienst
te nemen.
• Dinu is de armste van de drie à Libertarisme
• Bishanno is psychisch het meest depressief over zijn hachelijke situaIe en is de ongelukkigste
van de drie. à Liberale theorieën
• Rogini is verzwakt aan een chronische aandoening en kan het te verdienen geld gebruiken om
zich van die vreselijke ziekte te ontdoen. Rogini is de ziekste van de drie. à CollecIvisIsche
visies
Theorieën van sociale rechtvaardigheid
• Libertarisme
o Analyse van samenleving intermen van individuele leden
o Zwaartepunt = individuele vrijheden
o Minimale overheid
o EssenIeel: private eigendom & marktmechanisme
• Liberale theorieën
o Analyse van samenleving in termen van individuele leden
o Private eigendom is middel, geen doel
o Verdelingsprincipe met mogelijk egalitaire implicaIes
• CollecIvisIsche visies
o Analyse van samenleving in termen van sociale klassen
o Private eigendom heeO beperkte rol
o Centraal voor overheid: allocaIe en verdeling van middelen volgens behoeOe
5
,EssenIeel onderscheid in de informaIebasis: welke info nemen we mee om de situaIe in een
bepaalde samenleving te beoordelen?
1. Libertarisme
Libertarisme: groep van rechtvaardigheidstheorieën die voorrang geven aan bepaalde rechten die
niet geschonden mogen worden bij nastreven van sociale doelen
• InformaIebasis: individuele rechten en eigendomsrechten (0/1: recht geschonden of niet)
• Pleidooi voor vrije markt en beperkte overheidsintervenIe
2 stromingen
1. Natuurrecht libertarisme – Nozick
• Men heeO recht op eigendom bekomen door:
a) Te werken
b) Erfenis dat rechtmaIg is bekomen
c) Zo niet: overheid kan dit afnemen en herverdelen
• Overheid slechts bewaken van eigendommen = ‘nachtwakerstaat’ ter verdeling van
eigendommen (zeer beperkte rol!!)
• OverheidsintervenIe is ‘moreel fout’
o Gn overheidsintervenIe, behalve bij catastrofes!
o BelasIngen wdn gezien als diefstal
2. Empirisch libertarisme – Hayek en Friedman
• OverheidsintervenIe vermindert welvaart. De markt is de beste coördinator om tot verdeling
te komen, maar rol overheid is iets groter dan bij Nozick.
• Heel grote rol markten, klein voor staat. Staat mag wel zorgen voor subsistenIe en publieke
goederen
o SubsistenIe: men moet een minimum krijgen om te overleven
• Kenmerken:
a) Primaat van individuele vrijheid: enge definiIe van vrijheid o Individuele vrijheid is
essenIeel en krijgt de voorrang (vrijheid = afwezigheid van dwang/beperkingen)
b) Waarde van de markt: bescherming individuele vrijheid, beste coördinator
c) Streven naar sociale rechtvaardigheid is zinloos en schadelijk voor individuele
vrijheid
• Grote rol voor markten, beperkte voor de staat
à Angst voor totalitarisme bij Amerikaanse denkers!
Voordelen: prioriteit van rechten en vrijheden
Nadelen:
• Geen/ weinig aandacht voor uitkomsten van deze rechten. Kan leiden tot fundamentele
schending van basisvrijheiden. Bv. hongersnood kan plaatsvinden zonder dat
eigendomsrechten geschonden worden (Sen: ‘Poverty and Famines’)
• Onverschillig t.o.v. substanIële vrijheden die mensen al dan niet hebben
6
,2. Liberale theorieën
2.1. U&litarisme
InformaIebasis: totale som van het nut
2 soorten uIlitarisme
1. Klassieke/ hedonisIsche uIlitarisme: nut = plezier, geluk, tevredenheid
2. PreferenIe uIlitarisme: nut = vervullen van verlangens; waarneembare keuzes
Kenmerken:
• Keuzes worden beoordeeld op gevolgen
• Oordeel beperkt tot ‘nut’
• Rangschikken op basis van geaggregeerd nut (i.e. som van individueel nut)
Onrecht = verlies van geaggregeerd nut
Grafiek:
• In het snijpunt is het marginaal nut gelijk
• Als nut nt gelijk is voor beide individuen, krijg je een
ongelijke verdeling
• Bv B is ziek: krijgt extra inkomen, maar kan er minder
mee doen dan A
In het verhaal van Annapurna zal volgens een uIlitarist de job
het beste aan Bishanno worden geven: de ongelukkigste en
meest recent arm en dus het zwaarste leiden daaraan, de
andere 2 zijn gewoon arm.
Hoe meet je nut?
• Ladder van hoe content je bent met je leven
• Zie grafieken en kaart: er is een verband tussen geluksniveau en BBP/capita
o Lage-inkomenslanden = minst tevreden
o !! MAAR deze overeenkomst/samenhang vindt vooral plaats aan linkerkant van de
grafiek (lage inkomens, BBP/capita), vanaf hogere landen is er meer variaIe
• Easterlin paradox: plafond bij verband tss inkomen en geluk
Voordelen:
• Belang van resultaten, uitkomsten
• Aandacht voor welzijn
• Kan eenvoudig bevraagd worden
7
,Nadelen:
• Iets dat geen ‘nut’ oplevert, zal geen rekening mee worden gehouden
• Geen aandacht voor verdeling van nut (armste kan schade ondervinden als dit totaal nut
verhoogt; uitkomst kan zeer onrechtvaardig zijn)
• Geen aandacht voor procedures (rechten, vrijheden, wat niet in nut vervat is)
• Individuele vrijheid niet alIjd compaIbel met uIlitarisme:
o Onmogelijkheid om een Pareto-uIlitarist te zijn: vrijheid van de ene kan botsen met
morele van andere, ene verhoogt nut en bij andere verlaagt het nut
o Stel: mijn acIe heeO een kost voor anderen doordat zij een (ander) moreel oordeel
hebben over mijn acIe
§ Dient beleid hier rekening mee te houden?
§ Bv Standbeeld van Leopold II
• AdaptaIe, mentale condiIonering (mensen gaan zich aanpassen aan situaIes)
o Mensen passen zich aan om te kunnen overleven in moeilijke omstandigheden: dit
neem je niet mee in uIlitarisme
o Door die aanpassing zeggen mensen dat het allemaal wel meevalt, omdat ze het
gewoon zijn
2.2. Theory of jus&ce (J. Rawls)
InformaIebasis: Prioriteit van vrijheden (‘Veil of ignorance’)
• Persoonlijke en poliIeke basisrechten (prioriteit)
• Primaire goederen = dingen die elk raIoneel mens verondersteld wordt te willen.
• Sluier van onwetendheid: hoe ordenen we de samenleving?
• RaIonele individuen doen dit achter “sluier van onwetendheid”: ze kennen hun eigen posiIe
in die samenleving niet, zodat ze niet enkel het beste voor zichzelf kiezen!
Principes van rechtvaardigheid
1. First Principle (Liberty Principle): elke persoon moet een gelijk recht hebben op het meest
uitgebreide totale systeem van gelijke fundamentele vrijheden die verenigbaar zijn met een
vergelijkbaar systeem van vrijheid voor iedereen.
o HeeO prioriteit!
2. Second Principle (Difference Principle): sociale en economische ongelijkheden moeten zodanig
worden georganiseerd, dat de grootste voordelen zijn voor de minst bevoordeelden (meest
kwetsbare) en verbonden zijn aan ambten en posiIes die openstaan voor iedereen onder
eerlijke gelijke kansen.
=> Je gaat gn basisvrijheden verminderen om economisch meer te geven aan de armsten!!
Primaire goederen = basisbehoeOen die elk raIoneel mens verondersteld wordt te willen/hebben
• Inkomen en rijkdom
• Fundamentele vrijheden
• Vrijheid van verplaatsing en keuze van beroep
• Bevoegdheden en voorrechten van ambten en verantwoordelijke posiIes
• Sociale basis van zelfrespect
Maximin-principe in basale ruimte van primaire goederen: de minst bedeelde groepen worden zo
goed mogelijk geholpen
In het verhaal van Annapurna zal volgens deze theorie de job het beste aan de armste (Dinu) worden
gegeven.
8
,Voordelen:
• Niet beperkte focus van Nozick
• Geen ingebouwde vertekening tegen de persistent gedepriveerden
• Naast inkomen, ook aandacht voor rechten en kansen, voor sociale basis van zelfrespect
(basisbehoeOen!)
Nadelen:
• Primaire goederen zijn middelen, geen doelen
• Negeert dat rechtvaardigheid 3 elementen heeO: ‘rights, deserts, needs’ (Miller, 1976)
o ‘Rights’: omvat poliIeke vrijheden
o ‘Desert’: beloning in funcIe van inspanning
o ‘Needs’: vergoeding in funcIe van behoeOe
o Rights en deserts kunnen heel goed samengaan: geven recht op vrucht van arbeid
o Rights en needs gaan ook samen: je hebt recht op een menswaardig bestaat dus
beleid gaat behoeOen van de mensen ondersteunen
o Maar mensen financieel ondersteunen als ze geen job hebben kan leiden dat mensen
minder willen werken
o => Hier houdt Rawls geen rekening mee
• Negeert belang van “conversiefactoren” om doelen te realiseren; belang van diversiteit en
heterogeniteit
Conversiefactoren: niet iedereen doet hetzelfde met een hetzelfde inkomen, het welzijn is voor
iedereen verschillend
1. Persoonlijke heterogeniteit:
• bv. ziekte, invaliditeit, leeOijd, geslacht
• Je kan iedereen gelijke primaire goederen geven, maar wat mensen ermee kunnen
doen verschilt
2. Omgeving:
• bv. klimatologische en ecologische omstandigheden zoals verwarming, infecIeziekten,
vervuiling
3. VariaIes in sociaal klimaat:
• bv. publieke voorzieningen voor onderwijs en gezondheidszorg, aan/afwezigheid van
criminaliteit en geweld, sociaal kapitaal
4. Verschillen in relaIonele perspecIeven:
• bv. Of ik mij kan vertonen zonder schaamte hangt af van de situaIe waarin je woont. Je
kan hier niet zomaar met blote voeten op straat komen omdat dit een teken is van
armoede en je je schaamt
5. Verdeling binnen het huishouden => mate van delen
• bv. man krijgt alles
9
, 2.3. Amartya Sen
Niet echt een theorie, eerder een denkkader (framework) om sociale situaIes te beoordelen à
CapabiliIes Framework
• InformaIebasis: substanIeve vrijheden om dat leven te kiezen dat men de moeite waard
vindt
• Focust op reële mogelijkheden van een individu (heterogeniteit en diversiteit)
o Primaire goederen(Rawls)
o Conversie van primaire goederen in de mogelijkheid om doelen te realiseren
o “UlImately, the process of economic development has to be concerned with what
people can or cannot do, e.g. whether they can live a long and healthy life, be well
nourished, are capable to read, write and communicate, parIcipate in literary and
scienIfic debates, etc.” (Sen, 1984: 497)
In het verhaal van Annapurna zal volgens een uIlitarist de job het beste aan de ziekste (Rogini):
grootste verschil in levenskwaliteit en vrijheid van ziekte
2 belangrijke begrippen: funcIonings en capabiliIes à LEVENSKWALITEIT!!
• FuncIonings (funcIes): de verschillende dingen die een persoon kan waarderen te doen of
zijn à wat je doet en wat je belangrijk acht te doen, wat doe je concreet?
o Bv te voet/ fiets/ trein
• CapabiliIes (mogelijkheden): de alternaIeve combinaIes van funcIes die haalbaar zijn, de
vrijheid om verschillende levenssIjlen te bereiken à set van mogelijkheden die je hebt, set
van versch combinaIes van ‘funcIonings’, hoeveel vrijheid heb je?
o Bv de mogelijkheid om je te verplaatsen en dit een vrije keuze is
à Vrijheid = levenskwaliteit vergroten
Impact van benadering van Sen:
• Coherente set van rechtvaardigheidsprincipes, waarvan inkomen één (belangrijke) dimensie
is
• Human Development Index (inkomen, onderwijs, levensverwachIng; verscheidene dimensies
binnen 1 index maakt rangschikking mogelijk
o Kunnen berekenen!!
10
