EBD – MALABSORPTIE/DIARREE
DIEETLEER
MALABSORPTIE/DIARREE
3types van malabsorptie, gelinkt aan macronutriënten
- Vetmalabsorptie
- Eiwitmalabsorptie
- Koolhydraatmalabsorptie
Types diarree met kenmerken
Stoelgang Steatorroe gistingsdiarree Rottingsdiarree (dysbacteriose)
Consistentie Brij-achtig Schuimend Dun met slijm
Geur Zuur/NH3 Zuur Rotte eieren (H2S)
Kleur Grijs Geel-groen Zwart
Link Vet- KH-malabsorptie Eiw-malabsorptie (zwarte stoelgang
macronutriënt malabsorptie kan mogelijk ook voorkomen bij
inname van Fe-tabeletten of een
bloeding hoog in het GI-stelsel)
Voedings- Strenge V- Elimineren of Niet zinvol om een E- dieet te geven.
adviezen Mogelijke beperken van KH die Grote hoeveelheden endogene eiw die
opstart met niet worden afkomstig zijn van
MKT-vetten verteerd/geabsorbeerd spijsverteringssappen en cellen van het
darmslijmvlies die de diarree zelf in
stand houden om deze vicieuze cirkel te
doorbreken dient medicatie opgestart
te worden.
Beperken van eiw-inname tot de norm
Gevolgen diarree
- Verlies vocht en elektrolyten (bv Na, K) -> gewichtsverlies door dehydratatie (vnl. bij acute
diarree)
- Verlies nutriënten -> gewichts-verlies – LBM en vetmassa (vnl bij chronische diarree)
- Bij beide mogelijk een negatieve impact hebben op de VT
Medicatie
- Probiotica ondertsteunen een sneller herstel bij diarree en werken preventief bij de opstart van
AB
Ze kunnen maw ingenomen worden gedurende de volledige AB-kuur tot zelfs 1-2 weken erna.
Best wel min 2u na inname AB innemen voor optimale werking en bij voorkeur ’s avonds
BEHANDELING STEATORROE
Als er sprake is van een verstoorde vetvertering (vetmalabsorptie) dan kan het lichaam niet meer op
een normale manier LKT-verteren
Ernstige malabsorptie -> RCV < 75%
Pagina 1 van 191
,Stappenplan om min RCV > 85% te bereiken
stap 1 stap 2 stap 3 stap 4
•gewone V- •evt opstart met •V- 20 En% of •beperking LKT
behoefte met PPI 0,5-0,75 g V/kgL met substitutie
pancreasenzym- van MKT
substitutie
therapie
Metabolisering van LKT-vetten in het lichaam
vertering absorptie transport metabolisatie
•hydrolyse LKT oiv •galzouten = •verestering tot •langzaam en
lipase (pancreas) emulsifiëring V TGL omgeven ingewikkeld
•+ secretie (thv •vorming micellen door E-mantel = proces
maag/darmwand) (opl in waterig chilomicronen •1 g = 9 kcal
•glycerol + 3 LK-vz milieu) •V transporteren
•absorptie thv via lymfe en BV-
darmcellen stelsel
Metabolisatie MKT-vetten in het lichaam
vertering absorptie transport metabolisatie
•hydrolyse in •VZ dmv diffusie •rechtstreeks via •sneller en
waterig milieu opnemen thv vena porta naar volledig
•geen darmcel lever •CO2, H2O,
pancreaslipase •geen ketonlichamen
en galzouten micelvorming en en energie
nodig chilomicronen •min stockage
(niet opslaan in
V-weefsel maar
direct gebruiken
als energiebron)
•1 g = 8,3 kcal
MKT
= midden keten triglyceriden = glycerol veresterd met 3 MK-vz
- Terug te vinden in kokosolie en palmpitolie
- MK-vz
o C6:0 = capronzuur
o C8:0 = caprylzuur
o C10:0 = caprinezuur
Pagina 2 van 191
,Oefening: bepaal welke samenstelling je kan koppelen aan palmolie, kokosolie en palmpitolie
Omwille van praktische implicaties die een MKT-dieet met zich meebrengt, wordt dit slechts
ingeschakels in gevallen waar de ‘eliminatie’ van LKT een noodzaak is. In bepaalde specifieke gevallen
dienen we een alt aan te bieden voor de gewone vetinname en dit zowel op therapeutisch als op
nutritioneel en praktisch vlak
REALISATIE SMKT
Het zichtbare LKT wordt met MKT gesubstitueerd tot bij een voorkeur door de arts vastgestelde MKT-
tolerantie, welke afh is van
- Aard vd ziekte en evt aanw pathologieën
- VT en klinisch beeld vd pt
- En-behoefte
- Individuele tolerantie tov MKT
Kan soms sterk afwijken van wat ze in praktijk toepassen (bv bij een chylelek zal er pas gestopt worden
met MKT als lekkage weg is)
doelgroep Hoeveelheid MKT
Alg, exl zuigelingen 0,5-0,75 (1) g MKT/kg (Rel) RefG
Zuigelingen 15 g
Peuters/kleuters 20 g
Lagere schoolkinderen 25 g
Adolescenten en volwassenen 30-60 g, veelal 40-50 g (max 100 g)
Verhouding MKT/LKT = 80/20 (meest ideaal) OF 70/30 (meest realistisch
Oefening: hoe ga je het En% V gaan berekenen, wetende dat je nu zowel LKT als MKT hebt
((g MKT x 8,3 kcal/g) + (g LKT x 9 kcal/g))/kcal dagtotaal x 100
Beschikbare producten op de markt ikv MKT
- Therapeutische zuigelingenvoeding: Alfaré en Lipistart van Nestlé
- SV
- MKT-olie: 100% MKT, product van Kanso/Nutricia (liquigen), best niet verhitten
o Louter MKT, makkelijk verwerkbaar in bereidingen, bevat geen essentiële VZ en
ADEK (dus niet inzetbaar als enige MKT bron)
- MKT-emulsie: 77% MKT, tot 150° verhitten, product van Kanso
- MKT-margarine: 83% MKT (66 g MKT of 80 g V), tot 180° verhitten, product van Kanso
o Smeerbaar, bevat ADEK, kleine fractie essentiële VZ, bevat nog LKT
Pagina 3 van 191
, Extra aandacht bij het inzetten van MKT
- MKT-olie en MKT-margarine in porties van 5 g/ml of veelvoud ervan (kleine maatbekertjes of
maatlepeltjes)
- 10 ml MKT-olie levert 9,5 g MKT
- 10 g MKT-margarine levert 6,6 g MKT
- Totaal MKT mag max 2-3 g in vgl met het voorschrift (in praktijk zelden)
- Aanvaardbare % in gerechten (ruilen, alles consumeren)
- MKT wordt niet ingezet als bereidingsvet
- Graduele opbouw hoeveelheid MKT
- Gefractioneerd/verspreid aanbieden doorheen de dag
Oefening: geef weer voor welke 2 essentiële vetzuren we extra aandacht dienen te hebben, wat de
aanbeveling is en welke mogelijke gevolgen er optreden indien er een tekort is
- Linolzuur (LA) (C18:2)
o Min behoefte: 3 g
o Gevolg bij tekort: vruchtbaarheidsproblemen, huidafwijkingen (droog/schilferen),
groeiachterstand
- Alfa-linoleenzuur (ALA) (C18:3)
o Min behoefte: 0,5 g
o Gevolgen bij tekort: leer- en concentratiestoornissen, gezichtsproblemen
Behoefte dekken
- De behoefte kan worden gedekt met 5 ml tarwekiem, of soja of walnotenolie, maar nu ook
voldoende aanwezig in MKT-producten
- Enkel toe te voegen indien pt bv geen brood kan/wil/mag eten en daardoor onvoldoende
MKT-margarine kan verwerkt worden in de voeding en men vooral op MKT-olie is
aangewezen
- Enkel MKT-margarine, ook MKT-emulsie (77% olie) bevat essentiële VZ dus indien mogelijk
altijd combi van MKT margarine en MKT olie
Bijwerkingen SMKT-dieet
- Vorming ketonen, maar in principe is gezien de KH-inhoud van de voeding ( > 50 g) de kans
op ketoacidose (vermoeidheid -> verwardheid -> coma) klein
Dit zal vnl een risico vormen bij pt met DM1 met een slechte glycemieregeling
- GI-klachten
R/ Hoge osmotische waarde tgv de onmiddellijke hydrolyse van MKT -> stijging
vochtaantrekking in darmlumen -> krampen, diarree
R/ Productie ketonen -> inwerken op braakcentrum -> misselijkheid, braken
- Halitose (slecht ruikende adem)
- Jichtopstoot bij risicopatiënten
o Urinezuur remt excretie ketonen
o Ook verhoogd urinezuur bij afbraak LBM tgv negatieve energiebalans en gebrekkige
E-inname of diabetesontregeling en slechte nierfunctie
DEHYDRATATIE
Water nemen we op uit ons voedsel, metabolisme (afh energieverbruik en substraat – KH/E/V) en
dranken
Waterbalans
- 150-350 ml verlies via feces
- 350 ml verlies via ademhaling
- Variabel verlies via urine
- 300-500 ml verlies via huid (verdamping)
Pagina 4 van 191