European societies
The European project
Inleiding
Doel van de les: start EU, problemen, prestaties, ...
Fundamentele fouten in het ontwerp van EU?
Geschiedenis:
- 1944-1945: WOII in België, Frankrijk, Italië, Berlijn, ... → bombardementen/oorlog in Europa
- Nu: veel vluchtelingen, kolonies, ongelijkheden, ... → Europa is in aantrekking (top van wereld)
Geschiedenis van EU
Eenmaking van grote rijken:
- Romeinse rijk + Byzantijnse rijk + Frankse rijk + Ottomaanse rijk + ...
- Eenmaking van gebieden door dynastieke verenigingen + nationale unies
Start van EU na WOII:
- Einde WO2: spanningen tussen communisten, oost-blok, duitsers, ...
➢ Marginalisering van Duitsland
- Nood aan eenmaking → tegen conflicten
➢ Altiero Spinelli: communist → schrijft manifest over ‘een vrij en verenigd Europa’
Verdrag van Parijs: vrije handelsverdrag (kool, staal, ijzer, ... = belangrijkste industrie)
- Duitsland, België, Frankrijk, Nederland, Italië en Luxemburg (23/07/’52 – 23/07/’02)
- European coal and steel community (ECSC) → EGKS (Gemeenschap voor kolen en staal)
➢ Supranationaal comité: richtlijnen, ideeën, recht, ...
- Verdrag van Rome: uitbreiding van het EGKS in 1957
➢ 2 nieuwe organen: Euratom (atoomenergie) en EEC/EEG (economische)
➢ Gemeenschappelijke markt → geen tarieven/hindernissen voor handel en arbeid
EEG 1970: vervijfvoudiging van handel → creatie van nieuwe organen
1. Raad van Ministers → beslissingen
2. Vergadering (Europees parlement) → adviezen
3. Rechtbank → controle
4. Commissie → uitvoering
Uitbreiding:
- Denenmarken, Ierland en UK (1973) – Griekenland 1961 – Spanje 1986
- 1979: Monetaire eenheid (begin = minder fluctuaties) + methoden van subsidies
- 1987: Europese akte (SEA)
- Verdrag van Maastricht: EEG = Europese unie
➢ 3 pillaren in supranationaal orgaan + Euro (1999) + meer rechtvaardigheid
- Verder: ’95 = Zweden, Oostenrijk, Finland + ’97 = stabiliteit/groeipact + ’99 = arbeidersregels
- 2004: Cyprus, Tsjechië, Hongarije, Letland, Lithouwen, Estland, Malta, Polen ...
- 2007: Bulgarije en Roemenië
- Verdrag van Lissabon: 2002 EU-grondwet + 2004 president/ministers/handvest rechten + ...
,Prestaties: wat heeft het ons gebracht?
Grafieken van de OECD: Verbetering
Levensverwachting: BBP per capita:
Loon: Democratie-score:
Problemen:
- Werkloosheid (ook bij jonge mensen) + weinig verbetering in armoede en andere sociale topics
- Weinig vertrouwen in Europa → nationalisme
- Migratiestromen: buiten en binnen
- Vergrijzing, weinig innovatie en grote spelers in economie, ...
- Financiële kwetsbaarheid
Ontwerp van de EU (fouten)
- Eengemaakte Europese markt: vrije handel + samenwerkingsvennootschappen
- Euro-landen = gemeenschappelijke munteenheid en interest verschillende systemen
- Geen structurele solidariteitsmechanismen
Eengemaakte Europese markt
Gemeenschappelijke handel:
- Vrije beweging van mensen, goederen, arbeid, kapitaal, ... (gecontroleerd commissie/rechtbank)
Voordelen:
- Meer verschillende specialiteiten internationaal (1 grote speler tegen andere marktspelers)
- Productie: lagere kosten (= lagere prijzen) + standaardproducties (= volledige info klanten)
- Competitie: meer innovatie, lagere prijzen → grote pay-offs in investeringen in bepaalde niche
- Gedeeld: technologie, arbeiders, kapitaal (meest voordelig), samenwerking (groene energie), ...
➢ Arbeiders werken over de grens en kunnen geld naar familie storten (thuis meenemen)
, Nadelen:
- Concentratie van bedrijven → ongelijke gebieden in 1 land (buitenwijken = weinig groei)
- Handelsvoorwaarden: niet altijd voordelig (≈ sector, bedrijf, ...) + bureaucratie = moeilijkheid
- Focus op competitie/Europese klanten focus op veranderingen in globale economie
➢ Gelijkende groei van BBP/jaar ( USA en UK) aandeel in de wereld (< USA en Azië)
➢ Aandeel van de USA blijft vele hoger dan EU → EU is niet goed genoeg
Euro-landen
Vroeger: Lire, Peseras, Frank, Gulden, ...
De euro (€):
- 1969: nood aan nieuwe manier om de wisselkoers te verminderen → mislukt
- 1979: Europees monetair stelsel instellen (EMS) wisselkoersen en inflatie
- 1968: Europese akte → politieke samenwerking binnen EEG
- 1992: Verdrag van Maastricht → muntunie-overeenkomst
- 1994: oprichting van Europese monetair instituut = centrale bank
- 1997: stabiliteits- en groeipact → begrotingsdiscipline waarborgen na invoering Euro
➢ Regels van Maastricht: deelnemers van € = strenge criteria
➢ Vb. > 3% BBP begrotingstekort // 60% schuldratio – lage rente en inflatie
- 1998: Europese centrale bank
- 1999: Euro ingevoerd
Munteenheid:
- Voordelen: ≠ transactiekosten/onzekerheden, transparantie, geloofwaardigheid, lage interest, ...
➢ Verdwijnen van risico van concurrerende devaluatie
- Nadelen:
➢ Verlies van autonomie (ECB)
➢ Beperkingen fiscaal beleid door stabiliteitspact
➢ Oplopende staatschuld (kapitaal verplaatsingen naar lagere rente)
Optimal currency area:
- = geografisch gebied waar een gemeenschappelijke munt het grootste voordeel levert
- Landen met economische banden → integratie van kapitaalmarkt + vergemakkelijken handel
- Criteria:
➢ Arbeidsmobiliteit + kapitaalmobiliteit → van asymmetrie naar symmetrie verplaatsen
➢ Centrale bank: uniform beleid tegen inflatie → beleid naar symmetrie
- Euro: niet werkend als optimal currency area
➢ Weinig mobiliteit, asymmetrische werking, ...
➢ Fundamentele fout in EU: verschillende systemen
• Corona, toerisme, ... = verschillende invloeden in landen
