Ontwerp van
informatiesystemen
DEEL 1: BASISBEGRIPPEN VAN HET SYSTEEMONTWERP
Hoofdstuk 1: Wat is systeemontwerp
1.1 Informatiesystemen
Informatiesystemen (IS) verzorgen invoer (input), verwerking, het opslaan en de uitvoer (output)
van informatie in functie van informatiebehoeften van een gebruiker.
Welke verwerking?
- Aggregatie van gegevens uit verschillende bronnen om deze op overzichtelijke manier weer
te geven
- Selectie van bepaalde records in een databank die voldoen aan een bepaald criteria
- Sorteren van gegevens in een lijst
Een informatiesysteem bestaat uit:
- Hardware (incl. pc’s, servers, PDA’s, netwerken...)
- Software (programma’s)
- Bedrijfsprocessen/procedures (vb.: De Lijn)
- Mensen
- Andere...
= En is dus een socio-technisch systeem met zowel manuele als automatische delen
Recente evoluties
- Content Management Systemen (CMS)zijn gericht op semi-gestructureerde informatie
- Informatie is het product, niet het bijproduct!
1.2 Organisaties en informatiesystemen
Informatiesystemen bestaan binnen de context van een bepaalde organisatie.
De organisatie bepaalt:
- De bedrijfsprocessen, en dus…
- De informatiebehoeften van de gebruikers, en dus...
- Welke informatiesystemen worden gebouwd
Informatiesystemen staan steeds binnen context van een bepaalde organisatie
informatiebehoeften van de eindgebruiker zullen verschillen van organisatie tot organisatie =
informatiesystemen zullen hierdoor ook verschillen van organisatie tot organisatie
1
,Soorten van informatiesystemen worden bepaald door hun plaats in de organisatie:
Transactieverwerkende systemen (Transaction Processing System - TPS)
- Een transactie is een atomair (niet meer op te splitsen) deel in een bedrijfsproces
- Voorbeelden bij De Lijn
o De verkoop van een abonnement
o De aanwerving van een medewerker
o De aankoop van een hoeveelheid brandstof
Management Informatiesystemen (Management Information System - MIS)
- Verwerken in veel gevallen informatie afkomstig uit TPS en produceren hier rapporten uit
- Ondersteunen gestructureerde beslissingen
- Voorbeelden bij De Lijn
o Een rapport op papier van de verkochte abonnementen per week
o Een elektronisch overzicht van de nieuwe medewerkers
Beslissingsondersteunende systemen (Decision Support Systems -DSS)
- Ondersteunen semi-gestructureerde beslissingen
- Veelal op basis van kwantitatieve modellen en sensitiviteitsanalyse (“what-if” analyses)
o Wat is impact van daling in verkopen in volgende kwartaal met 5%
- Voorbeelden bij De Lijn
o Scheduling van de bussen en werknemers
o Localisaties van depots
Een informatiesysteem is hierdoor een socio-technisch project (zowel technische als
menselijke component) met interne impact...
- Nieuwe bedrijfsprocessen
- Nieuwe hiërarchie van bevoegdheden
- Nieuwe taken voor werknemers
- Nieuwe machtsverhoudingen
En mogelijk externe impact op de marktpositie (beschikbaarheid van tijdige, betere informatie
over de concurrenten)
Relevante vragen tijdens het bouwen van een informatiesysteem
- Hoe zorgen we ervoor dat ICT-departementen de systemen bouwt die de organisatie nodig
heeft?
- Hoe worden de bevoegdheden & structuur van ICT-departement bepaald?
1.3 Software engineering
Ontstond eind ’60s in de softwarecrisis
- Programmeren was afhankelijk van individu (ad hoc)
- Slecht gestructureerde programma’s (spaghetti-code)
- Resultaat: slechte leesbaarheid en onderhoudbaarheid, veel fouten, te laat, beantwoordde
niet aan de eisen van de eindgebruiker, slechte aanpasbaarheid...
Reactie hierop = Software Engineering
- Verwijst naar principes, methodologieën, methoden en technieken voor het bouwen
van kwalitatief hoogstaande informatiesystemen
- = veel meer dan enkel programmeerwerk & probeert diverse kwaliteitscriteria te volbrengen
(betrouwbaarheid, onderhoudbaarheid...)
- Is gericht op grote systemen
- Streeft naar uniformiteit en standaardisatie in de ontwikkeling praktijken ⇔ ad-hoc
“Bouwen van een huis” = zowel economische (op tijd en binnen budget) als functionele
overwegingen (beantwoordt systeem aan vraag eindgebruiker?)
2
,1.4 Watervalmodel
Model veronderstelt dat de verschillende fasen van de ontwikkeling sequentieel doorlopen
worden = output vorige fase wordt gebruikt als input in de volgende fase
1.4.1 Analyse
Doel = de vereisten volledig, consistent en ondubbelzinnig in kaart brengen in de
vereistenspecificatie wat moet het IS kunnen?
Soorten vereisten
- Functionele
o Welke gegevens moeten worden bijgehouden
o Welke typen rapporten moeten er worden gegenereerd
o Welke invoerschermen moeten aanwezig zijn
o Welke berekeningen moeten er gebeuren
- Niet-functionele
o Performantie
o Onderhoudbaarheid (o.m. geplande wijzigingen)
o Herbruikbaarheid
o Beveiliging
Hoe worden vereisten verzameld?
- Interviews
- Documentatie van bestaande bedrijfsprocessen of IS
- Vragenlijsten
- Observatie
- Brainstormsessies...
Einddoel = opstellen document waarin alle vereisten voor het nieuwe systeem op een
gestructureerde manier staan beschreven vereistenspecificatie
Andere relevante vragen:
- Welke omvang (scope) heeft het project?
- Welke belanghebbenden (stakeholders) zijn er in dit project?
o Intern
o Extern
- Welke timing en budgetten dienen gerespecteerd te worden? Is dit haalbaar? Economisch
verantwoord?
- Bij welke gebeurtenissen moet het Is iets doen? Wat? (Proces-vereisten)
- Over welke dingen moeten gegevens bijgehouden worden (data-vereisten)?
- Wie? Analist (cfr. HIB’s)
3
, Levenscyclus van een informatiesysteem:
1.4.2 Ontwerp
Voor programmeur meestal minst interessante fase want het is verleidelijk om direct te beginnen
programmeren (= direct resultaat) maar hierdoor heeft men geen oog voor het groter geheel
iedere programmeur werkt aan een apart onderdeel = povere samenhang
Doel = Hoe moet de software gestructureerd worden om kwalitatief ’goed’ te zijn?
Hoe moeten IS ontworpen worden? Komt neer op de vraag: Hoe moeten systemen worden
opgesplitst in kleinere subsystemen?
2 verschillende niveaus van ontwerp:
- Hoog-niveau ontwerp van software (architectuur): welke zijn de subsystemen (modules) die
kunnen onderscheiden worden? En hoe communiceren deze met elkaar?
- Laag-niveau ontwerp van software (men gaat dieper in op het praktische ontwerp)
o Hoe moeten de algoritmes van de modules ontworpen worden? ( → Programmeren)
o Hoe sorteer ik een reeks getallen? hoe houd ik een reeks getallen bij?
o Hoe benoem ik variabelen?
o i.v.m. onderhoudbaarheid
o i.v.m. herbruikbaarheid
o → Ontwerp van informatiesystemen
Er is geen ’optimaal’ ontwerp voor de meeste systemen; elk ontwerp heeft zijn voor- en
nadelen in termen van kwaliteit. Het is de taak van de ontwerper het meest geschikte ontwerp te
kiezen.
Tijdens de ontwerpfase worden andere (niet-software) delen van het IS eveneens ontworpen:
- Netwerk
- De gebruikte hardware
- Het ontwerpen van de databank
- Het ontwerpen van de user interface
1.4.3 Implementatie
Doel = voor software: systeem zodanig programmeren in een taal dat software van hoge kwaliteit
ontstaat programmeren
Grote lijnen van de software zijn reeds ontworpen de programmeur kan zich hierdoor beperken tot
het invullen van de details in het ontwerp en het omzetten hiervan in programmeertaal. Hierna
moet het nog omgevormd (gecompileerd) worden in een programma dat uitgevoerd kan worden
door de computer
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur margauxcomte. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €6,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.