Sportrecht en sportethiek
1 Les 1: Bronnen van recht structuren en sportlandschap
1.1 Inleiding
Geen sportrecht maar eerder “sport en recht”
Sportrecht bestaat niet: het is recht toegepast binnen een bepaalde industrie (tuchtrecht,
intellectuele eigendomsrecht, fiscaal recht, arbeidsrecht)
Vb. fiscaliteit – bijzondere bepalingen over bedrijfsvoorheffing voor jongeren
Vb. sociale zekerheid – bijzondere sociale zekerheidspositie voor sporters
Vb. arbeidsrecht – statuut betaalde sportbeoefenaars)
Specificiteit van de sport (vb. voor beperkingen aan mededingingsregels ~ transfertermijnen)
Heel vaak worden er bijzondere regels gemaakt voor de sportsector
• Specificiteit van de sport
Vb. voor beperkingen aan mededingingsregels ~ transfertermijnen)
• Je moet je altijd afvragen of het gerechtvaardigd is om bijzondere regels te maken voor de
sportsector
Vb. andere regels voor beëindiging van arbeidscontracten – zaak Dahmane en
zaak Wout Van Aert
• Het is niet omdat het zo voorzien is in een reglement of zelfs de wet, dat het daarvoor
juridisch correct is
De wet kan bvb. strijdig zijn met de Grondwet of met het Europees recht)
• Sport heeft vele dimensies
• Een duidelijke definitie ontbreekt
• Raad van Europa in Europees Handvest voor de Sport
“alle vormen van lichamelijke activiteit die, door toevallige of georganiseerde
deelname, streven naar de uitdrukking of verbetering van de lichamelijke fitheid
en het mentaal welzijn, die sociale relaties creëren of resultaten boeken in
competities op alle niveaus”
• Juridisch is de definiëring niet zonder belang (vb. voor erkenning, subsidiëring,
toepasselijkheid regelgeving)
• Topsport versus wedstrijdsport versus recreatiesport versus fitnesssport
1
,1.2 Bronnen van recht en structuren
1.2.1 Bronnen van recht
Wetgeving en aanverwante
• Internationaal
Raad van Europa – vaak voorloper van wetgeving (vb. inzake doping, ethische
principes)
UNESCO: organisatie van de Verenigde Naties met als missie het bijdragen aan de
vredesopbouw
• Europees
VEU (Verdrag betreffende de Werking van de Europese Unie) → bevoegdheid
inzake sport
EVRM (Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens) → belangrijk voor
tuchtrechtspraak (artikel 6)
• Belgisch
Wet betaalde sportbeoefenaars (“Wet van ’78’: sporters bijv. voortijdig en eenzijdig
een contract van bepaalde duur van maximum 5 jaar verbreken, voor zover ze hun
club compenseren met een bedrag gelijk aan hun loon voor de periode tussen de
voortijdige verbreking en het voorziene einde van het contract)
Sociale zekerheid
Fiscaliteit
• Vlaams
Decreet erkenning en subsidiëring sportsector → verplicht oprichting als vzw,
minimum aantal leden, etc.
Antidopingdecreet
Rechtspraak
• Internationaal (EHRM “Europees Hof voor de Rechten van de Mens”: arrest Pechstein)
• Europees (HVJ: Bosman arrest)
• Gewone rechter
vb. rechtbank eerste aanleg/ ondernemingsrechtbank
(Propere handen – Ondernemingsrechtbank Brussel)
vb. arbitrage (Partijen die een geschil hebben, kunnen overeenkomen om een
beroep te doen op een scheidsgerecht. Dat biedt de partijen de mogelijkheid om
hun geschil niet door de rechtbanken van de rechterlijke orde te laten oplossen,
maar door één of meerdere door de partijen gekozen en vergoede arbiters. Het
scheidsgerecht doet een arbitrale uitspraak na de partijen gehoord te hebben en de
meegedeelde stukken van het dossier te hebben bestudeerd) en alternatieve
geschillenbeslechting
BAS “Belgisch Arbitragehof voor de Sport”: Het BAS werd opgericht in 1991 en is
bevoegd voor een aantal reglementair gestuurde zaken zoals beroep tegen een
geweigerde licentie door de Koninklijke Belgische Voetbalbond (KBVB) of beroep
tegen een beslissing van de geschillencommissie hoger beroep van het profvoetbal,
maar ook in andere reglementen. Het BAS wordt opgericht en gefinancierd door het
BOIC (Belgisch Olympisch en Interfederaal Comité) en het TAS door het IOC
(Internationaal Olympisch Comité) en zij bepalen de rechters. (Propere handen –
Degradatie Waasland-Beveren bij eerste Covid golf)
C-SAR (Cepani) (licentie Moeskroen)
VST
• Rechtspraak van de sportbonden: kan altijd betwist worden (invloed van het EVRM) - vb.
Yellow Tigers
2
,1.2.2 Sport en de belgische staatsstructuur
• Sport en de Belgische staatsstructuur
• Federaal niveau: fiscaliteit, sociale zekerheid, tewerkstelling (vb. Wet betaalde
sportbeoefenaars), veiligheid (vb. Voetbalwet)
• Gemeenschappen: sportbeleid, organisatie van de sport, antidopingbeleid, statuut
van de niet professionele sportbeoefenaar
Leidde in praktijk tot een splitsing van de sportbonden
1.2.3 Invloed internationaal en europees recht
1 INTERNATIONAAL RECHT
• Raad van Europa in Europees Handvest voor de Sport
“alle vormen van lichamelijke activiteit die, door toevallige of georganiseerde
deelname, streven naar de uitdrukking of verbetering van de lichamelijke
fitheid en het mentaal welzijn, die sociale relaties creëren of resultaten
boeken in competities op alle niveaus”
• Unesco
2 EUROPEES RECHT
(1) VRIJ VERKEER PERSONEN, GOEDEREN, DIENSTEN EN KAPITAAL
In het VEU (Verdrag van de Europese Unie)
• Verzet tegen regels die (1) onderdanen van een andere lidstaat discrimineren of (2)
het vrij verkeer van werknemers, zelfstandigen en diensten belemmeren
• Discriminatie en belemmering aanvaardbaar wanneer de maatregel (1) een
rechtsmatig doel nastreeft en (2) proportioneel is
• Directe werking: dus inroepbaar van individu tegen individu
(2) VRIJ VERKEER PERSONEN, GOEDEREN, DIENSTEN EN KAPITAAL
• Vb. Homegrown-regels (zie latere les)
• Vb. Bosman
(3) MEDEDINGINGSRECHT
• Verzet zich tegen (1) regels die concurrentie beperken en (2) misbruik machtspositie
en (3) regelt staatssteun
• HVJ of BMA
vb. zaak Waasland Beveren (degradatie tgv covid)
Vb. zaak Virton (licentieregels)
(4) NON DISCRIMINATIE
• Artikel
• Europese richtlijnen
Moeten omgezet worden in Belgisch recht
Na omzettingstermijn
o Geen horizontale directe werking
o Wel verticale directe werking
Non-discriminatie (zaak Vandevenne/ KBVB)
Gelijk loon (vb. tennis en andere competities)
3
, 1.2.4 Regels binnen de sportfederatie
Sportreglementen en statuten
• Basis van de regels binnen de sportfederatie
• Bindend voor de leden, maar binnen de federatie zijn heel wat personen actief die geen
lid zijn
• Grondslag van de reglementen is de vrijheid van vereniging zoals bepaald in artikel 27 van
de grondwet en artikel 2 van de wet van 24 mei 1921
“Al wie op zijn aanvraag, lid wordt van een vereniging, verbindt zich, door zijn toetreding, zich te
onderwerpen aan het reglement dier vereniging, alsmede aan de beslissingen en strafmaatregelen,
krachtens dit reglement getroffen. (…)”
Sportreglementen van de internationale federaties en sportreglementen van de nationale/ regionale
federaties
1.2.5 Piramidale structuur van de sportorganisaties (in Europa)
• Clubs zijn per sport aangesloten bij de (regionale) sportbond (voetbal: ACFF, VV), die op haar
beurt is aangesloten bij de nationale sportbond (KBVB)
• Sportbond is aangesloten bij de Europese sportbond (UEFA), onder toezicht van de
internationale sportbond (FIFA)
1.2.6 Het sportlandschap IN België – juridisch relevante instanties
• Belgisch sportlandschap
BOIC (o.a. Olympische spelen, Be Gold)
• Vlaams sportlandschap – juridisch relevante instanties/ organisaties
Sport Vlaanderen: o.a. erkenning/ subsidiëring, topsportstatuten
Vlaamse Sportraad: adviesverlenende functie bij strategische
beleidsbeslissingen en totstandkoming Vlaamse regelgeving in de sport
VSF: ondersteuning naar sportfederaties
Steden en gemeenten – sporthaluitbaters, zwembaduitbaters
Onderwijs
1.2.7 Werking van een sportfederatie - sportclub
Feitelijke vereniging
• Verzameling van individuele personen die elk afzonderlijk aansprakelijk kunnen worden
gesteld en met hun gehele vermogen aansprakelijkheid kunnen worden gesteld
• Geen zelfstandig bestaan
• Geen bijzondere rechtsregels – algemene rechtsregels toepasselijk (vb. lastgeving m.b.t.
bestuur)
• Bij de oprichting – statuten = overeenkomst
• Toetreding nieuwe leden kan geregeld worden in de statuten
• Belangrijk dat de regels aangaande het nemen van beslissingen, aanvaarding nieuwe
leden, verantwoordelijkheden en volmachten goed worden afgesproken
4