Volledige samenvatting van de Historische Context (VWO, Geschiedenis) "Verlichtingsideeën en Democratische Revoluties". Samenvatting van de Historische Context "Verlichtingsideeën en Democratische Revoluties": Oorzaken, aanleiding, verloop en gevolgen van De Franse Revolutie. Tevens zijn de idee�...
Introductie
Deze samenvatting is een samenvatting in chronologische volgorde van de Verlichting en
Democratische revoluties in de periode 1650-1848 (Historische Context 4 volgens de syllabus, in
chronologische volgorde is dit de 2e context). In de tekst worden een aantal verwijzingen en verbanden
naar andere tekstdelen aangegeven, omdat het niet mogelijk is de geschiedenis enkel chronologisch
samen te vatten.
In deze samenvatting zijn tevens de volgende paragrafen uit ‘Feniks, Overzicht van de
Geschiedenis’ opgenomen: H6 §3, H7 §1, H7 §2, H7 §4, H8 §3, H8 §5.
II. Inleiding
In de 17e eeuw benaderden wetenschappers de natuurfenomenen steeds meer verstandelijk
(wetenschappelijke revolutie). Hierbij ontstonden twee denkstromingen:
ï‚· Empiristen gaan ervanuit dat kennis en wetenschap vooral worden verkregen door ervaringen,
veelvuldige precieze waarnemingen en natuurkundige proeven.
ï‚· Rationalisten leggen bij kennisverwerving de nadruk op het gebruik van het verstand, de rede.
Figuur 1. Actoren in de wetenschappelijke revolutie in de Republiek
De ideeën van de filosofen uit de Verlichting zijn gestoeld op twee eerdere ontwikkelingen:
ï‚· De humanisten uit de 15e en 16e eeuw. Humanisten waren zelfstandige denkers die op een
rationele manier de samenleving probeerden te verbeteren.
ï‚· De wetenschappelijke revolutie, die zich kenmerkte door het vergaren van kennis op basis van
observatie en experimenten.
Verlichting: stroming in de 18e eeuw. Verlichte denkers vonden dat mensen meer gebruik moesten
maken van de rede, het verstand. Meer vrijheid en gelijke rechten voor iedereen zouden bijdragen aan
de vooruitgang van de samenleving.
ïƒ De Verlichtingsfilosofen verwachtten dat een kritische houding ten aanzien van sociale
verhoudingen, het bestuur en de rechtspraak de samenleving rechtvaardiger zou maken.
ïƒ De vorsten waren niet gediend van kritiek op hun absolute macht. Toch namen ze wel kennis van
de nieuwe denkbeelden. Ze waren vooral bang dat het volk in opstand zou komen, als zij ook kennis
zouden nemen van deze nieuwe denkbeelden (en dit gebeurde ook, zie paragraaf 2).
III. Verlichte denkers, een overzicht
A. Binnen de Republiek
Naam Coornhert (1522 – 1590)
Levensloop Niet belangrijk
Standpunten Godsdienstig/cultureel: was tegen de achterstelling van andersgelovigen. Echte
gewetens- en geloofsvrijheid hielden volgens hem ook vrijheid van eredienst in.
Bovendien hoort de invloed van de religie op de maatschappij minder te zijn.
Naam Simon Stevin (1542 – 1620)
Levensloop Was natuurwetenschapper
Standpunten Godsdienstig/cultureel: vond de ideeën van Coornhert te ver gaan en zag wel
degelijk heil in sterk geloof in de maatschappij. Religie handhaaft volgens hem de
discipline onder het volk en zorgt daarmee voor maatschappelijke orde.
Er waren ook Verlichte denkers die in hun denken nog een stapje verder gingen. Zij hebben de naam
gekregen van de Radicale Verlichting: Zij ontwikkelden een sterk afwijkend wereldbeeld, gebaseerd
op universele waarden als democratie, gelijkheid en vrijheid (compromisloos). Hiertegenover staan de
gematigden die een balans zoeken tussen rede en traditie (geloof)
