Geriatrie
Pathologie en farmacologie:
neurodegeneratieve aandoeningen
Degeneratief= Aftakelen/ afsterven, neuro= hersenen
Verzamelnaam voor een reeks aandoeningen die voornamelijk de
neuronen (hersencellen) in de menselijke hersenen aantasten.
Het zijn ongeneeslijke en invaliderende aandoeningen die leiden tot
progressieve degeneratie en/of afsterven van zenuwcellen.
Veroorzaakt problemen met bewegen (ataxie) of mentaal
functioneren
Wordt ernstiger en ernstiger en wordt vollledig afhankelijk, ademen,
eten, drinken, …
Beginnen meestal op (laat) volwassen leeftijd: 60-70 jaar
Grote variatie in aanvangsleeftijd en in ernst van de symptomen
Geen genezende behandeling voorhanden: geen medicatie om te
genezen, maar wel om af te remmen of symptomen te verlichten
1.Ziekte van Parkinson
Voor eerst beschreven door James Parkinson als ‘shaking palsy’,
meer dan 200 jaar geleden.
Adult-onset progressieve neurodegeneratieve aandoening
Nooit bij kids, alleen bij volwassenen.
Complexe ziekte gekenmerkt door motorische en non-motorische
kenmerken
Begint vaak na de leeftijd van 60 jaar met gemiddelde diagnose rond
70 jaar
Langzaam afsterven van dopamine-vormende zenuwcellen
Dopamine is boodschapper in hersenen die mogelijk maakt voor
zenuwcellen om met elkaar te communiceren.
- Dopamine= Neurotransmitter die signalen doorgeeft naar
bewegingsapparaat belangrijk voor beweging, genot, aandacht,
stemming en motivatie
- Bij Parkinson sterven zenuwcellen af en is er tekort aan dopamine
Oorzaak of de etiologische trigger van de neurodegeneratie is nog
ongekend.
,1.1 Risicofactoren
Leeftijd
- Vnl na 60 jaar, 25% ontwikkelt de ziekte voor de leeftijd van 65
jaar
Geslacht
- Mannen meer risico dan vrouwen
Familiaal: niet perse, maar kans groter
Omgevingsfactoren
Co-morbiditeiten
- DM (diabetes), voorgeschiedenis van traumatic brain injury
(zwaar neuro trauma), metabool syndroom, boxers, …
1.1 Hoofdsymptomen: motorische symptomen
Tremor
- 1 van eerste symptomen
- Of beven
Herhaalde kort op elkaar volgende schokkende bewegingen
van 1 of meerdere lichaamsdelen
Als ze niets aan het doen zijn: als die iets vastnemen stopt dit
- Treedt voornamelijk op in rust of rusttremor
Verschil met essentiele tremor dat optreedt tijdens uitvoeren
van handeling
- Presenterend symtoom in 70-80 % van de patienten
En op een zeker punt treft het 80-100% vd patienten
- Kan in het begin zeer discreet aanwezig zijn
Eerder een gevoel van trillingen binnenin het lichaam
- Komt voor vooral thv handen
Maar ook thv de benen, lippen, kaak, tong
Hoofd zelf is nooit aangetast
- Kan verergerd worden door
Angst, emoties, stress (schaamte)
, Bradykinesie= Traagheid van bewegingen
- Patienten beschrijven het soms
Als gevoel van zwakke spieren
Vermoeide spieren waardoor de bewegingen moeilijk gaan
Of slechte coordinatie
- Vroegtijdig teken/ symptoom
- Komt voor bij 80% van patienten
- Vaak is 1 zijde van het lichaam meer aangetast dan de andere
zijde
- Patienten klagen in begin vaak over moeilijk kunnen uitvoeren
van simpele taken zoals: zwakke spieren, moeilijker vooruit gaan
Knopen dichtdoen, veters strikken, dubbelklikken op de
computermuis, typen, ..
- Thv de onderste ledematen vooral
Kleine stapjes en voeten niet opheffen
Schuifelende gang
Moeilijk rechtkomen vanuit een stoel
Rigiditeit= Spierstijfheid
- Verhoogde weerstand bij passieve beweging van een lidmaat
Tandradfenomeen: zelf arm naar beneden doen gaat traag,
maar als iemand anders dit doet komt dit traag op gang, maar
gaat sneller
- Klachten van stijfheid en/ of pijn
Verminderde armswing bij stappen
Voorovergebogen houding
- Aanwezig bij 75-90% vd patienten
- Vaak begint het unilateraal en aan dezelfde zijde als tremor
(Posturale instabiliteit maar treedt in later stadium op)=
Evenwichtsstoornissen
- Verminderde valpreventie waardoor dus hoger risico op effectief
vallen
- Treedt laat in het ziekteverloop op, na aantal jaren
- Indien verlies van posturale reflexen dan nood aan rolstoel voor
veiligheid