Samenvatting personen- familie- en relatievermogensrecht gedoceerd op Ugent in de derde bachelor rechten. Deze samenvatting bevat alle informatie uit de lessen en volgt de structuur van het boek. Geslaagd in eerste zit: 12/20
2023-2024 Personen-, familie-, en
relatievermogensrecht
Dr. Gerd Verschelden
,Algemene informatie - examen - betekenis begrip
0 ALGEMENE INFORMATIE
Noodzakelijk: de nieuwste editie van het handboek in softcover
G. Verschelden, Handboek Belgisch Personen-, familie- en relatievermogensrecht, Brugge, die Keure, 2023, 2
volumes, 1168 p.
• Volume 1. Verticale familiale relaties, XXXVII + 602 p.
• Volume 2. Horizontale familiale relaties, XXIX + 566 p.
• Te verkrijgen rechtstreeks v/d uitgever tegen 60 euro na de les op vrijdag 29/9 om 14u15, na
inschrijving via de Ufora vaksite (prijs hardcover in de boekhandel of online = 160 euro)
Noodzakelijk: een actuele editie van oud BW en BW + Ger.W., niet geannoteerd
• Op deze wetgeving mag gekleurd en onderlijnd worden, maar er mag niets worden bijgeschreven! (zie
facultair reglement ter zake)
• Enkel blanco post-its zijn toegelaten
Dia’s, voor aanvang van de les beschikbaar via Ufora
Lesopnames
Hoorcolleges
• Vaardigheden vormen een afzonderlijk opleidingsonderdeel (in het 2de semester)
• inhoud en opzet: zie Ufora-vaksite Vaardigheden III
• B001673A
• plenaire oefeningen
o twee specifiek casusgerichte hoorcolleges:
▪ 1/ vaststelling en betwisting van de afstamming (2/20)
▪ 2/ vereffening/verdeling wettelijk huwelijksvermogensstelsel (4/20)
Studiebegeleiding
• normaal: bij prof. Gerd Verschelden: in de pauze of na de les, of na afspraak via e-mail
gerd.verschelden@ugent.be
• casusles: bij Maxime Dupan of Lynn De Schrijver: na afspraak via e-mail maxime.dupan@ugent.be of
lydschri.deschrijver@ugent.be
• Discussieforum op Ufora
EXAMEN
2u15 tijd voor examen
Periodegebonden evaluatie (100%) met schriftelijk examen
Openboekexamen: alle materiaal is toegelaten
• casussen afstamming en vereffening / verdeling wettelijk huwelijksvermogensstelsel
• + open vragen (al dan niet casusgericht)
• U moet (snel) kunnen werken met wetgeving, rechtspraak en doctrine (terug te vinden in het
handboek)
• Stelt toepassingsgerichte vragen → exact de juiste arrest aanhalen met datum
1.1 Afstamming ..................................................................................................................................... 8
1.1.1 betekenis begrip ................................................................................................................................ 8
1.1.2 grondslagen voor juridische afstamming .......................................................................................... 8
1.1.3 afstamming versus adoptie ............................................................................................................... 9
1.1.3.1 gevolgen afstamming ............................................................................................................... 9
1.1.4 Afstammingsrecht raakt integraal de openbare orde ....................................................................... 9
1.1.5 bloedverwanten .............................................................................................................................. 10
1.1.6 aanverwanten (aangetrouwd familielid) ......................................................................................... 10
1.1.7 systeem van de graden ................................................................................................................... 11
1.1.8 afstammings- en erfrecht en evrm .................................................................................................. 12
1.1.9 Afstammings- en erfrecht en de Belgische Grondwet .................................................................... 13
1.1.10 vaststelling van de afstamming................................................................................................... 14
1.1.10.1 Moederschap .......................................................................................................................... 14
1.1.10.2 Vaderschap ............................................................................................................................. 16
1.1.10.3 meemoederschap ................................................................................................................... 26
1.1.11 Betwisting van de afstamming .................................................................................................... 28
1.1.11.1 Moederschap .......................................................................................................................... 28
1.1.11.2 Vaderschap ............................................................................................................................. 30
1.1.11.3 meemoederschap ................................................................................................................... 38
1.1.12 Gevolgen van de afstamming ..................................................................................................... 40
1.1.12.1 principe = gelijke gevolgen ..................................................................................................... 40
1.1.12.2 Uitzonderingen m.b.t. de overspelige afstamming ................................................................ 40
1.1.12.3 familienaam ............................................................................................................................ 41
1.1.12.4 wetsontwerp .......................................................................................................................... 46
1.1.12.5 naamsbetwisting .................................................................................................................... 47
1.1.12.6 naamsverandering .................................................................................................................. 47
1.1.12.7 naamsverbetering .................................................................................................................. 49
1.1.12.8 wettelijke erfopvolging ........................................................................................................... 50
1.1.12.9 Alimentatie ............................................................................................................................. 52
1.1.13 ouderlijk gezag ............................................................................................................................ 69
Pagina 2 van 228
,Algemene informatie - examen - betekenis begrip
1.2 Adoptie .......................................................................................................................................... 70
1.2.1 Begrip .............................................................................................................................................. 70
1.2.2 Historiek .......................................................................................................................................... 70
1.2.3 Verdragsrecht .................................................................................................................................. 70
1.2.4 Huidige adoptiewetgeving .............................................................................................................. 70
1.2.5 grondvoorwaarden adoptie ............................................................................................................ 71
1.2.5.1 Instellingsvoorwaarden .......................................................................................................... 71
1.2.5.2 vereisten inzake burgerlijke staat........................................................................................... 73
1.2.5.3 Leeftijdsvereisten ................................................................................................................... 75
1.2.5.4 Toestemmingen tot de adoptie .............................................................................................. 76
1.2.6 adoptieprocedure ........................................................................................................................... 79
1.2.6.1 Voorbereiding tot adoptie (van een minderjarige) ................................................................ 80
1.2.6.2 vaststelling v/d geschiktheid om (een minderjarige) te adopteren ....................................... 80
1.2.6.3 Eenzijdig verzoekschrift .......................................................................................................... 80
1.2.6.4 Maatschappelijk onderzoek ................................................................................................... 82
1.2.6.5 Fasen in de rechtspleging ....................................................................................................... 82
1.2.7 gevolgen adoptie ............................................................................................................................. 84
1.2.7.1 Algemeen ................................................................................................................................ 84
1.2.7.2 Gevolgen gewone adoptie ...................................................................................................... 84
1.2.7.3 gevolgen volle adoptie ........................................................................................................... 87
1.2.8 herziening van de adoptie ............................................................................................................... 88
1.2.9 Herroeping van de (gewone) adoptie ............................................................................................. 89
1.2.10 nieuwe adoptie ........................................................................................................................... 89
1.2.11 Vaststelling van de afstamming na adoptie ................................................................................ 91
1.2.12 Omzetting van gewone adoptie in volle adoptie ........................................................................ 91
1.3 beschermde minderjarigen ............................................................................................................ 92
1.3.1 IVRK ................................................................................................................................................. 92
1.3.2 Principiële handelingsonbekwaamheid van de minderjarige ......................................................... 93
1.3.2.1 Materiële rechtshandelingen ................................................................................................. 93
1.3.2.2 Proceshandelingen ................................................................................................................. 93
1.3.3 Uitzonderlijke handelingsbekwaamheid van de minderjarige ........................................................ 93
1.3.3.1 Handelingen die de minderjarige alleen kan verrichten ........................................................ 94
1.3.3.2 Handelingen die de minderjarige alleen mag verrichten, behoudens verzet ........................ 94
1.3.3.3 Handelingen die de minderjarige enkel mag verrichten met bijkomende toestemming of
machtiging 94
1.3.3.4 Handelingen die de minderjarige enkel mag verrichten met bijstand ................................... 95
1.3.4 Ouderlijk gezag ................................................................................................................................ 95
Pagina 3 van 228
,Algemene informatie - examen - betekenis begrip
1.3.5 verblijf ............................................................................................................................................. 98
1.3.6 ouderlijk goederenbeheer ............................................................................................................. 100
1.3.7 ouderlijk vruchtgenot .................................................................................................................... 100
1.3.8 recht op persoonlijk contact ......................................................................................................... 100
1.3.8.1 Titularissen ........................................................................................................................... 100
1.3.8.2 Modaliteiten ......................................................................................................................... 102
1.3.8.3 Horen van minderjarigen ...................................................................................................... 102
1.3.8.4 Recht op persoonlijk contact en verblijf ............................................................................... 104
1.3.9 pleegzorg ....................................................................................................................................... 105
1.3.9.1 Situering ............................................................................................................................... 105
1.3.9.2 Wettelijk kader ..................................................................................................................... 105
1.3.9.3 Toepassingsgebied ............................................................................................................... 105
1.3.9.4 Rechten van pleegzorgers en ouders ................................................................................... 105
1.3.9.5 Delegatie van rechten en bevoegdheden aan pleegzorgers ................................................ 106
1.3.9.6 Uitoefening v/d gedelegeerde rechten ................................................................................ 107
1.3.9.7 Recht van toezicht op de opvoeding .................................................................................... 107
1.3.9.8 Recht op persoonlijk contact van ouders of voogd .............................................................. 107
1.3.9.9 Recht op persoonlijk contact van pleegzorgers .................................................................... 107
1.3.9.10 Bevoegdheid van familierechtbank en jeugdrechtbank ....................................................... 108
1.3.9.11 Aansprakelijkheid voor onrechtmatige daad v/h pleegkind................................................. 108
1.3.9.12 Einde v/d gedelegeerde rechten en plichten ....................................................................... 109
1.3.10 broers en zussen ....................................................................................................................... 110
1.3.11 voogdij ...................................................................................................................................... 111
1.3.11.1 toepassingsgebied ................................................................................................................ 111
1.3.11.2 Organisatie ........................................................................................................................... 111
1.3.11.3 Werking ................................................................................................................................ 112
1.3.11.4 Bij aanvang van de voogdij ................................................................................................... 112
1.3.11.5 Goederenbeheer door de voogd .......................................................................................... 113
1.3.11.6 Einde – Voogdijrekening ....................................................................................................... 113
1.3.12 pleegvoogdij .............................................................................................................................. 114
1.3.13 ontvoogding .............................................................................................................................. 115
1.3.13.1 Twee vormen ........................................................................................................................ 115
1.3.13.2 Rechtsstatuut ....................................................................................................................... 115
1.3.13.3 Einde ..................................................................................................................................... 116
1.3.13.4 Sancties bij onbekwaamheid v/d ontvoogde ....................................................................... 116
2.2 Echtscheiding ............................................................................................................................... 201
2.2.1 Historiek ........................................................................................................................................ 201
2.2.2 Krachtlijnen van de wet van 27 april 2007 .................................................................................... 202
2.2.3 Twee gronden en twee procedures tot echtscheiding ................................................................. 202
2.2.3.1 Echtscheiding o.g.v. onherstelbare ontwrichting van het huwelijk (EOO) ........................... 202
2.2.3.2 Echtscheiding door onderlinge toestemming (EOT) ............................................................. 211
2.3 scheiding van tafel en bed ............................................................................................................ 220
2.3.1 Inhoud van de instelling ................................................................................................................ 220
2.3.2 Gronden ........................................................................................................................................ 220
2.3.3 Procedure ...................................................................................................................................... 220
2.3.4 Gevolgen ....................................................................................................................................... 220
2.3.5 Beëindiging .................................................................................................................................... 220
Afstammingsrecht = juridische afstamming bevestigen en betwisten
Algemene afstamming Bloedverwantschap
= de relatie tussen de persoon die verwekt en degene die verwekt wordt
Bijzondere afstamming Ouderschap
= de directe verwantschapsband tussen ouder en kind, wat leidt tot het concept
ouderschap
Regel: Biologische afstamming is grondslag voor juridische afstamming
- Daarom is er de vaderschapsregel binnen het huwelijk
- MAAR is niet altijd het geval
Biologische versus juridische afstamming → Biologische afstamming kan niet steeds juridische worden
vastgesteld!!
• Bv. Je bent door vaderschapsregel ouder van een kind uit een affaire van jouw vrouw, je merkt dit pas
laat op en tegen dan is er al een sociale band → biologische vader kan het vaderschap moeilijk nog
betwisten.
• Praktijk: vaders nemen geen verantwoordelijkheid, indien ze niet getrouwd zijn kunnen ze deze
verantwoordelijkheid ook ontsnappen indien ze de afstamming niet vaststellen en er geen vordering
wordt ingesteld tegen hen.
• Soms mag het zelfs niet: bv. Je verwekt kind bij je zus (bloedschennis)
Discrepantie tussen juridisch en biologisch → veel gestelde casus
1.1.2 GRONDSLAGEN VOOR JURIDISCHE AFSTAMMING
Dit is de grondslag waar men in eerste instantie naar zal kijken
Bloedband
= biologisch ouderschap
= bezit van staat
Sociaal gedrag Indien sociaal gedrag t.a.v. juridische ouder → geen afstamming mogelijk om te eisen van
biologische ouder
= sociaal ouderschap
Wanneer je de wil had om ouder te worden
Wil of intentie
= intentioneel ouderschap
Pagina 8 van 228
, Verticale relaties - Afstamming - afstamming versus adoptie
Juridisch ouderschap = Ouderschap dat naar recht is vastgesteld (kan op basis van elke grondslag gebeuren)
Belang van het kind wordt meer en meer als correctief gebruikt om voorrang te geven aan één van de
grondslagen. (geen rechtszekerheid, veel beoordelingsbevoegdheid voor rechter)
Sociaal gedrag voorbeeld: je ontdekt na 16 jaar dat je dochter niet jouw biologische dochter is. De vader wilt het
kind niet meer zien. Er wordt een vordering ingesteld door moeder → conflict tussen bloedband en sociaal
gedrag: in strijd met wet omdat hij zich sociaal heeft gedragen, maar ook in strijd met wet want er is bedrog in
het spel en hij heeft geen bloedband volgens grondwettelijk hof. (super moeilijke zaken: elke feitelijke
constellatie is anders)
1.1.3 AFSTAMMING VERSUS ADOPTIE
Declaratief = bevestigd iets wat werkt retroactief tot en met verwekking kind
Afstamming - ex tunc
altijd heeft bestaan
Adoptie Constitutief = vestigt iets nieuws werkt retroactief tot en met start adoptieprocedure
(socio- - ex nunc
wat voordien niet heeft bestaan
affectief) - art 349-1 oud BW
Is wel relatief: biologische afstamming is ook socio-affectief maar heeft ook een bloedband. Er is gewoon en
andere grondslag.
1.1.3.1 GEVOLGEN AFSTAMMING
- Familienaam
- Erfrecht
- Alimentatie
- huwelijksbeletsels
- Ouderlijk gezag: Geen ouderlijk gezag zonder afstammingsband → bv. Stiefouder heeft niets te zeggen
→ wilt men veranderen (gezag creëren na een bepaalde tijd zoals in Nederland)
- …
1.1.4 AFSTAMMINGSRECHT RAAKT INTEGRAAL DE OPENBARE ORDE
Waarom? Cruciaal belang voor ordening van de maatschappij
- betreft de staat v/d persoon in de familie (status familiae)
- men kan er niet van afwijken bij overeenkomst
o Bv. Je spreekt af van geen afstammingsvordering in te stellen om alimentatie te vermijden →
absoluut nietig
o Bv. Minnaar is biologische vader van het kind, maar echtgenoot is juridische vader door
vaderschapsregels → moet via rechtbank geregeld worden, mag niet via contract
Bv. draagmoederschapscontract in strijd met de inhoud v/d artikelen 312-333 oud BW = nietig
- biologische moeder mag geen juridische moeder zijn → is absoluut nietig in België op dit moment
(anonieme bevalling in buitenland wordt nu vaak gedaan OF adoptie)
- bevestigd door HvC
Pagina 9 van 228
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur rechtenstudent011. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €10,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
