Geriatrie
1. de gezonde oudere en de verpleegkundige
1.1 hoe verouderen we?
in literatuur staat vaak dat lichamelijke veranderen bij ouder worden als normaal beschouwd wordt
als het geen functionele beperking, ziekte of sterfte geeft. Zo wel, dan is dit pathologisch verouderen
- Bij ouder worden veranderen de structuur van de organen, ong. een functieverlies van 1%
per jaar vanaf 30j
- Baseline blijft behouden, maar bewaking homeostase bij stress, ziekte enz. verminderd wel.
Ook operaties grijpt in op homeostase.
- Leeftijdsgebonden veranderingen is ook erfelijk bepaald maar ook door beweging, voeding...
1.2 algemene lichamelijke verouderingsverschijnselen
1.2.1 uiterlijke tekenen van veroudering
De tekenen worden vanaf 50 jaar zichtbaar, mannen worden kaal, grijs haar, grotere oorschelpen,
huid krijgt ‘levervlekken’.
- Mensen groeien tot hun 25 en blijven gelijk tot 55.
- Vrouwen kunnen wervelinzakking krijgen door osteoporose
- Vrouwen kunnen na hun 40ste al aankomen.
- Verlies van spiermassa (sancopenie) en vetmassa neemt toe
- Gewijzigde lichaamssamenstelling heeft invloed op farmacokinetiek van veel
geneesmiddelen.
1
, 1.2.2 tabel verouderingsverschijnselen lichaam
Systeem Fysieke verandering
Bewegingsstelsel Skelet en gewrichten: vermindering skeletmassa (50%), verminderde
botdensiteit, ontwikkeling osteoporose
type 2 Spieren: verlies spiermassa, spierkwaliteit en kracht valpartijen
Zintuigen Visus: ooglens wordt denser, minder doorzichter en geler, droge ogen,
Gehoor: oorsmeer is droger dus makkelijker een oorprop, gehoorverlies
Smaak- en reukzin: smaakpapillen nemen af
Tastzin: afnemende gewaarwording van aanraking en druk
De huid De huid: wordt dunner, minder elastisch, onderhuidse vetlaag wordt dunner.
Meer risico op beschadiging van de huid, minder bescherming tegen de zon.
Zenuwstelsel Zenuwcellen: aantal zenuwcellen neemt af in de hersenen Bloedtoevoer naar
hersenen neemt af, ruggenmergzenuwen neemt af, thermoregulatie begint
onder druk te staan…
Respiratoir stelsel Longfunctie: krimpt en thoraxwand wordt stijver en diafragma en
ademhalingsspieren wordt zwakker.
Aandachtspunten: letten op de ademhaling, sporten
Verteringsstelsel Kaken: verminderde beenvorming, afgenomen dentinevorming, verminderde
slokdarmcontracties, meer vatbaar voor dysfagie, minder opname van allerlei
vitaminen, oudere mannen en postmenopauzale vrouwen hebben minder
nood aan ijzer. Constipatie is toe te schrijven aan eetgewoonten, niet de
leeftijd.
Voortplantingsstelsel Vrouwen: baarmoeder en eierstokken krimpen, vaginaal epitheel verdunt en
minder elastisch, borsten worden minder stevig en hebben meer bindweefsel.
Mannen: testosteron neemt af en bloedtoevoer naar penis vermindert,
prostaat wordt
Endocrien stelsel gehalte en activiteit van sommige endocriene hormonen neemt af, insuline is
minder effectief en productie ervan kan verminderen, intra-operatief is er
verhoogd risico op hyperglycemie
Hematologische en Hoeveelheid actief beenmerg neemt af, veroudering heeft geen beduidend
Immuunstelsel effect op hematopoëse in normale omstandigheden. Er is meer kans op
postoperatieve infecties en verminderde werking van vaccinaties
Uitscheidingsstelsel Reductie van aantal nefronen vanaf 40j met leeftijdsgebonden afname
glomerulaire filtratiesnelheid. Bloeddoorstroming van de nier neemt af met
10% per 10j → vatbaarder voor nierfalen. Vatbaarder voor postoperatieve
dehydratatie, hypertensie en hypovolemie
Cardiovasculaire Grote arteriën worden dikker en stugger, verminderd aantal hartspiercellen,
stelsel ventrikels worden stugger, vulling van linker atrium gaat moeilijker, maximale
inspanningsprestatie van hart neemt af.
Aandachtspunten: gereduceerde reservecapaciteit die duidelijk wordt bij
inspanning en stress zoals een operatie
2
, 2. Oudere zorgvrager en de geriatrische patiënt
2.1 diversiteit onder de oudere zorgvragers
Er zijn zogezegd 4 groepen ouderen, opgesteld door Danen en Vermeij:
- De vitale oudere zorgvrager
- pre geriatrische zorgvrager
- psychogeriatrische zorgvrager
- de geriatrische zorgvrager
2.1.1 De vitale oudere zorgvrager
hier is er een enkelvoudige aandoening waarvoor diagnosestelling en behandeling worden opgestart,
deze mensen hebben niet altijd speciale geriatrische zorg nodig
2.1.2 De pre geriatrische zorgvrager
dit is een aparte groep, hier wordt er vooral aandacht gegeven waar er preventieve maatregelen
worden gegeven om de thuissituatie niet te laten escaleren. Bv. wanneer de mantelzorger van
iemand zou wegvallen kan dit voor problemen zorgen, daarom is het beste deze persoon vpk
begeleiding te geven en te anticiperen op toekomstige hulpvragen
2.1.3 De geriatrische zorgvrager
term is voor de oudere zorgvrager met complexere ziekteproblemen als gevolg van lichamelijke,
geestelijke en/of sociale functies (vaak meerdere ziektes tegelijk).
- Toegenomen kwetsbaarheid staat centraal
- Verschillende ziektes kunnen op elkaar ingrijpen (acuut of chronisch)
- Om problematiek te behandelen wordt naast de klassiek-medische behandeling ook de
functionele benadering gehanteerd
2.1.4 Pyschogeriatrische zorgvrager
Zijn mensen die op latere leeftijd meer of minder erngstige pyschische
problemen/gedragsstoorinissen ntwikkelen zoals dementie, depressie, achtetdocht of wanen
2.2 kenmerken van een geriatrische patiënt
- Verminderde homeostase
- Andere presentatie van ziekten
- Multipathologie
- Geriatrische reuzen
- Complicatie van geriatrische pathologie: ‘cascade
breakdown’, trage reconvalescentie en somato-psycho-
sociale verwevenheid
- Polyfarmacie met gewijzigde farmacokinetiek en farmacodynamiek
- Frailty
3