INTEGRATIE 1
Inhoud
1 Genetica .......................................................................................................................................................... 1
1.1 Wat is een chromosoom? Wat is een gen? ........................................................................................... 1
1.2 Hoe ontstaat een trisomie 21? .............................................................................................................. 1
1.3 Wat is het effect van de leeftijd van de ouder (man en vrouw) op het ontstaan van
genetische afwijkingen bij de kinderen? ............................................................................................................. 1
1.4 Hoeveel nucleotiden, genen en chromosomen telt het menselijk genoom? ........................................ 1
1.5 Wat is het verschil tussen transcriptie en translatie? ............................................................................ 2
1.6 Wat zijn de klinische kenmerken, genetische afwijking(en), herhalingsrisico’s en
overerving bij volgende ziektebeelden ............................................................................................................... 2
1.6.1 Turnersyndroom................................................................................................................................ 2
1.6.2 Downsyndroom ................................................................................................................................. 2
1.6.3 Klinefeltersyndroom .......................................................................................................................... 3
1.6.4 Fragiele X syndroom .......................................................................................................................... 3
1.6.5 Mucoviscidose ................................................................................................................................... 4
1.6.6 Familiale hypercholesterolemie ........................................................................................................ 4
1.6.7 Chorea van Huntington ..................................................................................................................... 5
1.7 Wat kan er met een karyotypering opgespoord worden? Wat niet? .................................................... 5
1.8 Wat kan er met een array onderzoek opgespoord worden? Wat niet? ................................................ 6
1.9 Wat kan er met FISH analyse opgespoord worden? .............................................................................. 6
1.10 Wat zijn de risico’s voor de zwangerschap en nakomelingen bij ouders die drager
zijn van een translokatie of inversie? .................................................................................................................. 6
1.11 Overervingswijze uit een stamboom kunnen afleiden .......................................................................... 7
1.12 Wat is het verschil tussen een verlies-aan-functie mutatie en een winst-aan-functie
mutatie? .............................................................................................................................................................. 8
1.13 Wat zijn “copy number variations” in het genoom? ............................................................................. 8
1.14 Wat is het verschil tussen een mutatie en een polymorfisme?............................................................. 8
1.15 Wat is het verschil tussen het exoom en het genoom?......................................................................... 8
1.16 Wat is het verschil tussen een oncogen en een tumorsuppressorgen? ................................................ 9
1.16.1 Welke vormen van prenataal onderzoek bestaan er? Welke risico’s zijn
hieraan verbonden? Wanneer in de zwangerschap kunnen ze toegepast worden? Voor
welke indicaties? ............................................................................................................................................. 9
1.17 Wat zijn de verschillen tussen dragerschap en predictief (presymptomatisch)
genetisch onderzoek? ....................................................................................................................................... 10
1.18 Hoe verloopt de procedure van een predictief (presymptomatisch) genetisch
onderzoek?........................................................................................................................................................ 11
1.19 Wanneer kan predictief (presymptomatisch) genetisch onderzoek aangeboden
worden bij familiale vormen van kanker? ......................................................................................................... 11
1.20 Wat is het klinische belang van genomische imprinting? .................................................................... 11
1.21 Wat zijn de principes van multifactoriële (polygenische) overerving? ................................................ 12
1.22 Welke rol spelen genetische factoren in het ontstaan van multifactoriële
aandoeningen? Leg hierbij het “liability/threshold” model uit......................................................................... 13
2 Medische biochemie ..................................................................................................................................... 13
2.1 Verschil in eindproducten van glycolyse onder aerobe en onder anaerobe
omstandigheden. .............................................................................................................................................. 13
2.2 Plaats in de cel waar glycolyse plaats vindt ......................................................................................... 14
2.3 Verschil in rendement tussen glycolyse en vetzuuroxidatie ................................................................ 14
2.4 Type metabolisme in rode bloedcellen ............................................................................................... 14
2.5 Essentiële stappen voor energieleverantie in Krebscyclus .................................................................. 15
2.6 Plaats in de cel waar oxidatieve fosforylatie plaats vindt. ................................................................... 15
2.7 Eindproduct van oxidatieve fosforylatie. ............................................................................................. 15
, 2.8 Werking van glucagon, epinefrine en insuline ..................................................................................... 15
2.9 Ketolichamen: onder welke omstandigheden worden ze geproduceerd? .......................................... 16
2.10 Ketolichamen: in welk(e) orgaan (organen) worden ze geproduceerd en in welk(e)
verband? ........................................................................................................................................................... 16
2.11 Ureumcyclus: in welk orgaan vindt die plaats? Hoe is biochemisch vast te stellen of
de ureumcyclus faalt? ....................................................................................................................................... 17
2.12 Creatinine: welke organen bepalen de waarde in het serum? ............................................................ 17
2.13 Welke zuurstofbindende eiwitten komen waar voor in het lichaam?................................................. 17
2.14 Rode en witte spiercellen: globale verhouding van aeroob en anaeroob
metabolisme in elk van beide. .......................................................................................................................... 17
2.15 Opgeslagen energiereserve in het lichaam van vetten en glycogeen: hoe lang kan
het lichaam zonder nieuwe aanvoer? ............................................................................................................... 18
2.16 De werking van epinefrine, insuline, glucagon in de volgende situaties: ‘flight or
fight”, na een week vasten, anabole omstandigheden en katabole omstandigheden. .................................... 18
2.17 Bronnen voor gluconeogenese ............................................................................................................ 19
2.18 Gevolgen van massale cellysis bij gebruik cytostatica voor spiegels van urinezuur,
pyrimidines en purines. ..................................................................................................................................... 19
3 Arts en maatschappij ..................................................................................................................................... 19
3.1 Voor en nadelen van het DSM-classificatiesysteem ............................................................................ 19
3.2 Indicaties voor doorverwijzing naar AA bij alcoholverslaving. ............................................................ 20
3.3 Welke (soort) verdedigingsmechanismen in de psychodynamische benadering en
welke betekenis heeft elk?................................................................................................................................ 20
3.4 Inhoud en betekenis van het Big-Five model....................................................................................... 21
3.5 Welke andere modellen zijn er voor het beschrijven van de persoonlijkheid? ................................... 22
3.6 Regie van de hersenen bij de stressrespons: welke componenten spelen een rol en
wat zijn hun effecten op korte en lange termijn? ............................................................................................. 23
4 Fysiologie....................................................................................................................................................... 23
4.1 Celcontacten, receptoren en signaaltransductie. ................................................................................ 23
4.2 Definitie van moleculen die reversibel of irreversibel binden aan een receptor. ............................... 24
4.3 Actiepotentiaal: alle stappen systematisch uitleggen. ........................................................................ 25
4.4 Depolarisatie van een membraanpotentiaal van een zenuwcel: welke moleculen
stromen in welke richting; wat gebeurt er met de waarde van de rustmembraanpotentiaal? ........................ 25
4.5 Repolarisatiefase van de actiepotentiaal: welke moleculen stromen in welke
richting over de celmembraan? Betekenis van absoluut refractaire periode voor geleiding. .......................... 26
4.6 Verschil in O2 binding tussen maternaal en foetaal hemoglobine: consequenties
voor pO2 en sO2................................................................................................................................................ 26
4.7 CO-intoxicatie: moleculaire basis van het levensgevaar voor de patiënt. ........................................... 26
4.8 Prikkelgeleiding: alle stappen systematisch uitleggen. Verschil prikkelgeleiding bij
gemyeliniseerde en niet-gemyeliniseerde zenuwcellen. .................................................................................. 27
5 Anatomie ....................................................................................................................................................... 27
5.1 Incisieplaats bij acute luchtwegenobstructie....................................................................................... 27
5.2 Verschil lokalisatie orthosympatische en parasympatische kernen in ruggenmerg. ........................... 27
5.3 Drainagegebied van een lymfeklier in hals, oksel en lies..................................................................... 29
5.4 Auscultatieplaats op thorax voor tricuspidalisklep, mitralisklep, pulmonaalklep en
aortaklep ........................................................................................................................................................... 29
5.5 Begrippen: costodiafragmatische sinus , carina .................................................................................. 30
5.6 Bezenuwing diafragma ........................................................................................................................ 30
5.7 Begrippen: hoek van Treitz, laatste ileale lis, hoek van Hiss, cavum Douglasi,
maagfundus, pylorus, caecum, klep van Bauhin, McBurney punt, anatomische snuifdoos
thv de pols ......................................................................................................................................................... 30
5.8 Portale circulatie .................................................................................................................................. 31
5.9 Foetale circulatie ................................................................................................................................. 31
5.10 Begrippen tenniselleboog ,dropvoet, carpal tunnel ............................................................................ 32
5.11 Innervatie van de arm: Welke spieren en welke huidgebieden?......................................................... 32
5.12 Lieskanaal ............................................................................................................................................ 33
5.13 Femorale driehoek ............................................................................................................................... 34
, 5.14 Diepe veneuze circulatie onderste lidmaat (diep veneuze thrombose) en
anatomische relatie met longembolen ............................................................................................................. 34
5.15 Innervatiegebied nervus vagus. ........................................................................................................... 35
5.16 Herkennen van A. carotis op een angiografie. ..................................................................................... 35
5.17 Functie sinus piriformis........................................................................................................................ 36
5.18 Grenzen van de hartschaduw op een X-thorax van een gezond persoon: waar
liggen ze en welke anatomische structuren veroorzaken ze? ........................................................................... 36
5.19 Ophoping pleuravocht bij zittende patiënt: waar? .............................................................................. 36
5.20 Intramusculaire injectie in de bil: in welk kwadrant het minste risico? Welke risico’s
zijn er in andere kwadranten? .......................................................................................................................... 37
5.21 Oorzaak dropvoet? .............................................................................................................................. 37
5.22 Bloedstroom: geef aan welke aders een erythrocyt doorloopt vanuit de vena
saphena parva tot aan het rechter atrium. ....................................................................................................... 37
5.23 Innervatie van het been: welke spieren en welke huidgebieden? ...................................................... 37
5.24 Bloedstroom: geef aan welke aders een erythrocyt doorloopt vanuit het rectum tot
aan het rechter atrium. ..................................................................................................................................... 39
5.25 Welke structuur (structuren) gaat(n) door: foramen magnum? ......................................................... 39
5.26 Ligging ten opzicht van het peritoneum van: maag, sigmoïd, bijnier, galblaas. .................................. 39
5.27 Kwetsbaarheid buikorganen bij buiktrauma: milt, lever, maag, pancreas? ........................................ 40
5.28 Doorbloedingsgebieden van A. mesenterica superior, A. mesenterica inferior,
Truncus coeliacus? ............................................................................................................................................ 40
5.29 Oorzaak heesheid na schildklieroperatie? ........................................................................................... 41
5.30 Lymfedrainage-gebieden van tumoren aan de laterale zijde van de borst? ....................................... 41
5.31 Anatomische oorzaken icterus ? .......................................................................................................... 41
5.32 Nerveuze oorzaak fecale incontinentie? ............................................................................................. 41
5.33 Plaats van McBurney op de buikhuid. ................................................................................................. 41
5.34 Relatie schildklier, halsbloedvaten, halsspieren, trachea en N recurrens ........................................... 41
5.35 Anatomie van de longen en hart met de bloedvoorziening ................................................................ 42
5.35.1 Longen......................................................................................................................................... 42
5.35.2 Hart ............................................................................................................................................. 43
5.36 Structuren in het mediastinum ............................................................................................................ 44
5.37 Anatomie van lever, galblaas, pancreas, (bij)nieren, darmen en de
bloedvoorziening............................................................................................................................................... 45
5.37.1 Lever............................................................................................................................................ 45
5.37.2 Galblaas ....................................................................................................................................... 46
5.37.3 Pancreas ...................................................................................................................................... 46
5.37.4 (bij)nieren.................................................................................................................................... 47
5.37.5 Darmen ....................................................................................................................................... 48
6 Radiologie ...................................................................................................................................................... 49
6.1 RX-thorax: organen en grenzen hartschaduw. .................................................................................... 49
6.2 CT-scan bovenbuik: aanduiden organen ............................................................................................. 50
6.3 CT scan buik: aanduiden vaten en ducti .............................................................................................. 51
6.4 RX pols: aanduiden handwortelbeentjes. ............................................................................................ 52
6.5 RX wervelkolom: aanduiden foramina. ............................................................................................... 52
7 Histologie en cytologie .................................................................................................................................. 52
7.1 Welke celorganellen zijn er: naam, plaats, functie, en al of niet omgeven door
eigen membraan? ............................................................................................................................................. 52
7.1.1 Celmembraan .................................................................................................................................. 52
7.1.2 Kern/nucleus ................................................................................................................................... 53
7.1.3 Nucleolus ......................................................................................................................................... 53
7.1.4 Mitochondriën................................................................................................................................. 53
7.1.5 Golgi-apparaat ................................................................................................................................. 53
7.1.6 Lysosomen ....................................................................................................................................... 54
7.1.7 Ribosomen....................................................................................................................................... 54
7.1.8 endoplasmatisch reticulum ............................................................................................................. 54
7.1.9 Centrosoom ..................................................................................................................................... 54
, 7.2 Rol van microfilamenten, microtubuli, intermediaire filamenten en
cytoplasmamembraan. ..................................................................................................................................... 55
7.3 Welk soort epitheel in huid, keelholte, bronchuswand, slokdarm, maag, dunne
darm, ureter, blaas, urethra? ............................................................................................................................ 55
7.4 Welke cellen in bloed: soorten, hoeveelheden en functie? ................................................................ 56
7.5 Rol van Schwannse cel. ........................................................................................................................ 56
7.6 De vier basisweefsels: welke zijn er en wat zijn de onderlinge verschillen? ....................................... 57
7.7 Welk celtype produceert de grondsubstantie in het bindweefsel? ..................................................... 57
7.8 Definities van endocrien, exocrien, autocrien en paracrien. ............................................................... 58
7.9 Functie basale membraan. .................................................................................................................. 58
7.10 Rol cholesterol in de celmembraan. .................................................................................................... 58
7.11 Grote fasen van de celcyclus ............................................................................................................... 58
7.12 Verschillen tussen necrose, hydropische zwelling, pyknose en apoptose........................................... 59
7.13 Myelineproductie in het centraal zenuwstelsel................................................................................... 59
7.14 Wat is neuronaal transport? ................................................................................................................ 60
7.15 Hoe werkt een synaps? ........................................................................................................................ 60
7.16 Wat is een T-cel receptor? ................................................................................................................... 61
8 Bloed ............................................................................................................................................................. 61
8.1 Bloedbeeld: normale grenswaarden van Hb, leucocyten .................................................................... 61
8.2 Stolling: betekenis van stollingstesten; APTT, PT, fibrinogeen en D-dimeren-
bepaling. ............................................................................................................................................................ 61
8.3 Hemofilie A en ziekte van von Willebrand: symptomen en overervingspatroon ................................ 62
8.4 Bloedgroepen: ABO en Rhesus systeem; antilichamen ....................................................................... 63
8.5 Bloedtransfusies: interpretatie uitslagen kruisproef; voorzorgen ten aanzien van
Hepatitis B, C en HIV infecties; universele donoren en acceptoren. ................................................................. 63
8.6 Anemieën: types; oorzaken; differentiële diagnostiek via labo .......................................................... 64
8.6.1 Hypochrome microcytaire anemie .................................................................................................. 64
8.6.2 Normochrome normocytaire anemie ............................................................................................. 65
8.6.3 Macrocytaire anemie ...................................................................................................................... 65
8.7 Ijzermetabolisme: absorptie, transport, functie, diagnostiek ijzerstatus ............................................ 66
8.8 Beschrijf het pathofysiologisch aangrijpingspunt van: ijzer, foliumzuur, vitamine
B12 66
,1 Genetica
1.1 Wat is een chromosoom? Wat is een gen?
- Chromosoom: Bijeengepakt erfelijk materiaal (dubbelstrengig DNA rond (niet-)histonen).
Erfelijk materiaal bevindt zich niet altijd in chromosoom vorm, maar wordt op deze
manier aangetroffen wanneer de cel gaat delen. Het bestaat uit 2 zusterchromatiden met
elkaar verbonden in het centromeer.
- Gen: fragment chromosomaal DNA dat nodig is voor de aanmaak van een functioneel
product (eiwit of RNA molecule), het bestaat uit twee allelen (maternaal + paternaal)
1.2 Hoe ontstaat een trisomie 21?
- 95% Non-disjunctie tijdens meiose I of II (gametogenese, meestal bij de moeder)
- 4% ongebalanceerde Robertsoniaalse translocatie
~ = translocaties tussen 2 acrocentrische (13,14,15,21,22) chromosomen met fusie
nabij centromeer (p-armen gaan verloren)
- 1% post-zygotische non-disjunctie tijdens mitose, veroorzaakt mosaïcisme
1.3 Wat is het effect van de leeftijd van de ouder (man en vrouw) op
het ontstaan van genetische afwijkingen bij de kinderen?
- Hoe ouder de vrouw wordt, hoe langer de eicel moet wachten om zijn functie uit te
oefenen. Dit veroorzaakt meer delingsfouten -> chromosomale afwijkingen.
- De leeftijd van de vader speelt niet zo’n rol. Al zullen bij zaadcellen meer puntmutaties
optreden, omdat deze heel erg veel moeten delen. -> de novo mutaties
- Afwijkingen in eicel 20%, zaadcel 10%
~ Reden: tijdstip van meiose is verschillend
Vrouw: alle eicellen zijn al in meiose gegaan van voor de geboorte en zitten vast
in profase 1 en in de pubertijd gaat dan steeds 1 eicel rijpen
Man: continue productie van zaadcellen van vanaf de geboorte
1.4 Hoeveel nucleotiden, genen en chromosomen telt het menselijk
genoom?
- Haploïde genoom: -> dus in de kern
~ 3 miljard nucleotiden/basen (n)
~ 22 000 genen
~ 23 (verschillende) chromosomen
1
, 1.5 Wat is het verschil tussen transcriptie en translatie?
- Transcriptie: een stuk DNA wordt in de nucleus overgeschreven als
mRNA, dit gebeurt op de template/antisense streng
~ De promotorregio bevat sequenties die de transcriptie reguleren of
initiëren
Enhancers: sequenties die transcriptie beïnvloeden
Silencers: sequenties die geen positieve invloed hebben op de
transcriptie
- Translatie: in het cytosol zullen, via ribosomen, tRNA’s het codon
aflezen en de bijbehorende aminozuren aan elkaar koppelen -> zo
gezegd dus vertalen
~ Het mRNA wordt in 5’->3’ richting afgelezen door de ribosomen
Het mRNA bestaat vaak enkel nog uit exonen aangezien de
intronen er uitgeknipt zijn tijdens het proces genaamd RNA splicing
~ Codon bestaat uit drie nucleotiden = tripletten
- tRNA = = enkelstrengige RNA-keten die een anticodon bevat
1.6 Wat zijn de klinische kenmerken, genetische afwijking(en),
herhalingsrisico’s en overerving bij volgende ziektebeelden
1.6.1 Turnersyndroom
- Genetische afwijkingen
~ 45, X -> individu heeft maar één X
Enig leefbaar monosomie
= monosomie X
~ Komt meestal door anafase lag
~ Ringchromosoom
- Herhalingsrisico’s
~ 1/2000 tot 1/3000 bij de geboorte
- Overerving
~ Niet van toepassing
- Klinische kenmerken
~ Enkel bij vrouwen
~ Altijd onvruchtbaar (streak ovaries)
~ Klein gestalte
~ Korte dikke nek, laagstaande oren
~ Gezwollen voeten en handen
~ Nierafwijkingen
~ Cubitus valgus: als je de arm strekt dan staat de onderarm niet mooi op een lijn maar
wijst die wat naar buiten
~ Coarcatiatio aortae: aangeboren vernauwing in de aorta waardoor het bloed niet
goed stroomt naar het onderste deel van het lichaam
1.6.2 Downsyndroom
- Genetische afwijkingen
~ Trisomie 21
~ Kan komen door
Non-disjunctie tijdens meiose 1 en 2
Non-disjunctie tijdens mitose
Ongebalanceerde Robertsoniaanse translocatie
2