GRONDWETTELIJK RECHT PROF BEHRENDT:
§1 - Bekendmaking rechtsnormen:
● Niet overal zoals bij ons (bv in VK geen Publicatieblad - geen publicatie vereist voor
inwerkingtreding + in Amerika)
● ART. 190 GW (nvt op normen niet van openbaar belang)
● Sinds Decreet over Lokaal Bestuur: gemeentelijke Vlaamse normen via
webtoepassing bekend gemaakt
● Belgisch Staatsblad (in principe)
● Niet – naleving vormvereisten van publicatie => nietigheid
- Continentale rechtstraditie: elke regel van staatsrecht moet het voorwerp van
bekendmaking uitmaken om tegenstelbaar te zijn aan burgers
● Relativering: enkel normen van openbaar belang worden bekendgemaakt (bv -
OCMW geeft toekenning premie aan familie)
Verschillende vormen:
o Verspreiding tekst van de norm
o Aanplakking
- Enkel voor normen op gemeentelijk vlak
- Normen uitgevaardigd door provinciegouverneur &
arrondissementscommissarissen
o Opname in Publicatieblad
ART. 190 GW – 3 opmerkingen:
1. Onveranderd sinds 1831 (nooit herzien)
2. Goedgekeurd zonder parlementaire voorbereiden (1 zitting National Congres)
3. Enkel van toepassing op normen waarvan bekendmaking van openbaar belang is
- BV wel: benoeming ministers, magistraten, professoren – niet gratie van Koning
aan veroordeelde, ontheffing inzake huwelijk belemmering, …
Wat zijn normen van algemeen belang?
- Benoeming van rechters, ministers, staatssecretarissen, hoogleraren officiële
universiteiten, hogere ambtenaren zoals politie
1. Geen openbaar belang: kennismaking aan betrokkene voldoende
- (BV - gratie koning aan veroordeelde – toekenning geldsom door OCMW)
2. Norm van belang maar geen openbaar belang (niet alle burgers): bekendmaking bij
uittreksel of bij vermelding
3. Algemeen belang: bekendmaking (integraal in Publicatieblad: BS of
bestuursmemoriaal)
Wat is een Publicatieblad?
- Niemand kan ontkennis van die bepalingen inroepen, eenieder wordt geacht deze
te kennen + vereiste van tegenwerpelijkheid
- Provincies: bestuursmemoriaal (= van provincieraden & bestendige deputaties -
publicatie die tegenwerpelijk is, vooral belastingen) – 1 per provincie
- Enige normen niet in BS: van de provincies, wel in hun bestuursmemoriaal
Nut EU - Publicatieblad?
, o EU – Publicatieblad voor normen van EU & Euratom met directe werking
o Normen EU van toepassing vanaf bekendmaking in Publicatieblad, waarvan Unie
zelf uitgever is
o Landen kunnen normen niet meer zelf publiceren en artikels weglaten of buigen in
hun voordeel
BV - Bedrijf schendt gemeentelijke normen, maar stellen ‘we kunnen toch niet elke dag
voorbij rijden, te kijken welke normen zijn aangeplakt en of die van gisteren nog gelden’ =>
arrest Grondwettelijk Hof: ‘ja, u wordt geacht de wet te kennen’.
Arrest Pereboom (Hof van Cassatie): het officiële staatsblad is het staatsblad dat
gepubliceerd is door de officiële regering (nav regering die Besluitwetten tijdens bezetting
publiceerde vanuit Londen).
Soorten publicatie:
1. Integraal:
- Basisregel
- Norm + alle bepalingen
2. Gedeeltelijk:
- Enkel uittreksel
- Enkel vermelding
Publicatiemethodes:
1. Geen openbaar belang:
- Enkel bekendmaking aan bestemmelingen
2. Belang, maar niet voor iedereen:
- Uittreksel of vermelding
3. Openbaar belang:
- Integrale publicatie
§1 - Inwerkingtreding rechtsnormen:
● Principe: norm treedt in werking op de dag die ze zelf vermeld
● Indien wet dit niet vermeld: subsidiaire vaststelling (zelf een wet) => toepassing op
10de dag, volgende op dag van bekendmaking
● BV - bekendmaking op 6 maart => inwerkingtreding nacht van 15 op 16 maart
● Grondwet: dag van publicatie in BS, tenzij expliciet van afgeweken
3. Gemeentelijke norm = 5de dag
4. Provinciale norm = 5de dag (Vlaams) of 8ste dag (Waals)
5. Verordeningen en besluiten (UM) = 10de dag
6. Federale normen = 10de dag
7. Grondwettelijke normen = dag zelf
Normen met terugwerkende kracht (retroactiviteit):
o BV – publicatie op 19 september 2018
- Inwerkingtreding
o Uitwerking met ingang op 1 januari 2018
,Staatshervormingen vielen samen met grondwetswijzigingen (uitzondering: 5de):
o 6 in totaal (2014) – 7 herzieningen van de GW
1. 1970
2. 1980
3. 1988
4. 1993
5. 2001
6. 2014
§2 - Federaal België - het grondgebied en de onderverdeling ervan:
● Fundamenteel compromis van 1ste staatshervorming: kaart van gemeenschappen -
kaart van gewesten (2x opgedeeld in deelentiteiten)
● ART. 1 GW = België is federale staat, samengesteld uit gemeenschappen en
gewesten (vermelding entiteit federale overheid ontbreekt in deze bepaling)
- 2 soorten deelstaten met beide rechtspersoonlijkheid (geen fusie)
- 3 gemeenschappen en 3 gewesten
4de gemeenschap: Gemeentelijke Gemeenschapscommisie (GGC) in
Brussel die bevoegd is voor aangelegenheden die niet verdeeld zijn
BV – tweetalige ziekenhuizen
Gewestenmodel:
o Nederlandstaligen overheersen in één van de 3 gewesten
o Brussel heeft Franstalig voordeel
o Belgisch compromis = gemeenschapsmodel - anders wordt de nationale
meerderheid in minderheid gebracht
- Brussel beheerst door gewest – en gemeenschapsmodel
- BV – VUB en Nederlandstalige scholen in Brussel beheerst door Vlaamse
Gemeenschap, Franse scholen door de Franse Gemeenschap
Ontstaansgeschiedenis (randnr 15)
- Nederland pas later erkend (1839): voor hen separatistische provincies
- Nederlands Limburg (bv Maastricht) toen in België
- Grenswijziging: ART. 7 GW => enkel krachtens wet: instemmingswet met
internationaal verdrag (Verdrag van Londen als eerste: erkenning door NE - splitsing
Nederlands en Vlaams Limburg - Luxemburg half afgescheiden)
Artikel gaat ook over zeegrenzen
Volgens optionele bicamerale procedure
Door formulering ART. 7 en 167, §1, 3de lid GW: ‘krachtens een wet’
- Groothertogdom Luxemburg verzelfstandigd
- Verdrag van Versailles: overdracht oostkantons (Eupen, Malmedy)
- 1940: oostkantons terug aangehecht aan Duitsland door Hitler - na WO II niet erkend
door België en Duitsland (nooit Duits geweest)
- 1956: Verdrag Duitsland en België over definitieve grenzen België
- Zeegrenzen geregeld door verdragen (welke politie bevoegd zeegebied, …) => bv
Verdrag van Londen: toegang tot haven van Antwerpen via de zee (Schelde)
, - Belgisch zeegebied 22 km lang - belang = soeverein nationaal zeegebied (off shore
windmolens, …)
ART. 78, §1, eerste lid, °2 GW: wetten waarmee wetgever instemt met wijziging van
internationale grens, vallen onder de procedure van het optionele tweekamerstelsel.
Taalgebieden:
● 4 taalgebieden (Nederlands, Frans, Tweetalig gebied Brussel Hoofdstad, Duits
taalgebieden) - ART. 4 GW
● 6 randgemeenten rond Brussel: geen aanhechting - bijzonder statuut (zonder
taalgebied): speciaal administratief arrondissement
● => later vraagstuk door Gaston Eyskens opgelost (1ste STHV)
● Taalfaciliteiten = mogelijkheid burger om zich te richten naar bestuurlijke
autoriteiten in andere taal dan waarnaar gemeente behoort
Arrest Capras - Raad van State = duidelijkheid over taalfaciliteiten: recht na 4 jaar opnieuw
aan te vragen (steeds vernieuwbaar voor eenieder).
Gaston Eyskens - probleem van de taalgebieden:
● Onder zijn leiderschap 2 problemen
1. Afschaffing speciaal arrondissementen van de 6 randgemeenten - toevoeging aan
Nederlands taalgebied (Brussel vanaf dan eiland in Nederlands taalgebied)
2. ART. 4 GW toegevoegd (4 taalgebieden en elke gemeente van het rijk maakt deel uit
van één van die 4)
● Territoriale zee juridisch gezien drietalig gebied
● Mogelijke wijziging grenzen taalgebieden: onder voorwaarden (6 gecumuleerde
meerderheden: politiek onmogelijk) => ontstaan bijzondere meerderheid
De 6 meerderheidsvoorwaarden:
1. Meerderheid van stemmen in Nederlandse taalgroep Kamer
2. Meerderheid van stemmen in Franse taalgroep Kamer
3. Meerderheid van stemmen in Nederlandse taalgroep Senaat
4. Meerderheid van stemmen in Franse taalgroep Senaat
5. Tweederde meerderheid van stemmen in Kamer
6. Tweederde meerderheid van stemmen in Senaat
Bijzondere meerderheidswetten:
BV - in Kamer 149 stemmen tegen en 1 stem voor => wet wordt UNANIEM aangenomen:
onthoudingen niet meegeteld want politiek mandaat (zwijgen = akkoord, wanneer niet
akkoord wordt er geacht tegen te spreken) - randnr 43.2
Quorum - vereisten:
- Meerderheid van leden aanwezig (onthoudingen meegerekend)
1. Meerderheid van Nederlandstalige volksvertegenwoordigers
2. Meerderheid van Franstalige volksvertegenwoordigers
3. Meerderheid van Nederlandstalige senatoren
4. Meerderheid van Franstalige senatoren
