Samenvatting: Internationale Organisatie
Prof. Dr. Edith Drieskens
Handboek: Karns, M., Mingst, K., & Sti les, K. (2015) Internati onal Organizati ons. The Politi cs and
Process of Global Governance.
Mededelingen
Lessen worden opgenomen
Doelstellingen:
o Inzicht in ‘Internationale ORGANISATIE’ door lessen over verschillende internationale
organisatieS!
Organisaties + kaderende elementen
Functioneren (mogelijkheden en beperkingen van/vr specifieke IGOs
Universele organisaties & regionale organisaties
o Vergelijkingen tss theorie en praktijk komen aan bod
o Bijzondere aandacht aan thema: ‘Dekolonisatie’
o Besproken actualiteit tijdens de lessen moet je kunnen toepassen!
Examen
Zie te kennen basisconcepten en organisaties op ‘Outline IO’ (apart document vd prof)
Leerstof: Lessen, slides en opgegeven literatuur
Ook gastlessen = Leerstof!
Kern = Organisatieprincipes en kenmerken vn concrete organisaties en organisatievormen;
Kern van het examen bijgevolg ook
Les 1: Conceptueel kader
(Hedendaagse) problemen vereisen nieuwe types vn samenwerkingen: Tss bestaande organisaties, publieke-
private samenwerkingen of grensoverschrijdende kwesties die bestuur vereisen
Basisconcepten (4):
Hoekstenen vn internationale politiek algemeen en vn internationale organisatie specifiek vr
anno 2023
1. Soevereiniteit
Illustratie: The Queen (Elizabeth) en Charles III
- Hoogste gezag: Soevereiniteit (over bepaalde gebieden) van moeder op zoon
- Soevereiniteit in politieke zin = Wetten maken, mogen aanpassen en wetten schrappen
- Traditioneel w soevereiniteit geassocieerd met ‘staat’ (staatshoofd)
= Gevolg van ‘Westfalen’
- Dood vd Queen zorgt vr veel twijfels over banden met de Britse monarchie en de
Commonwealth
- Commonwealth realms: Commonwealth rijken / Gemenebestrijken
Klassiek (1648): Oorspronkelijk Focus op rechten
- Vrede vn Westfalen (1648) resulteert in statensysteem < Staat als kerneenheid vn organisatie
o Verdrag vn Westfalen maakte einde aan 30-jarige Oorlog + Baanbrekend
o Sleutelprincipes v/e nieuw staatssysteem: Territoriale soevereiniteit, recht vd staat
om religie te kiezen en eigen binnenlands beleid te bepalen, verbod op inmenging vn
supranationale autoriteiten zoals katholieke kerk of Heilige Roomse Rijk
o Verdrag betekende einde vh religieuze gezag in Europa en opkomst vn seculiere
staten
1
, o Stelt dat deelnemers aan het internationale systeem juridisch gelijkwaardig en
soeverein zijn
o Soevereiniteit was een kernbegrip in dit staatssysteem
- Staat heeft hoogste gezag op grondgebied (maken, aanpassen, opschorten van wetten)
Modern (2005): Evolutie naar Plichten (Responsibility to protect)
- Responsibility to protect uitgewerkt in nasleep Kosovo-interventie en goedgekeurd als
nieuwe norm op de World Summit (2005)
o Controverse over NAVO-interventie in Kosovo in 1999 om grootschalige etnische
zuiveringen door Servische strijdkrachten halt toe te roepen
o Soevereiniteit werd in 1999 opnieuw gedefinieerd: Hoe VN reageert op politieke,
mensenrechten en humanitaire crises die groot deel vd wereld treffen
o Vernieuwing = ICISS (International Commission on Intervention and State Sovereignty)
o Debat over R2P heeft vraag aan orde gesteld wie op legitieme wijze humanitaire
interventie kan autoriseren, vooral wnr er gewapend geweld is en heeft opvatting
versterkt dat alleen de VN-Security Council deze bevoegdheid heeft
- Soevereiniteit impliceert plichten < Verantwoordelijkheid om burgers te beschermen bij:
o Genocide o Etnische zuiveringen
o Oorlogsmisdaden o Misdaden tegen de mensheid
- Primaire verantwoordelijkheid vr staat; Secundaire verantwoordelijkheid vr internatioanle
gemeenschap
!!! Modern tss aanhalingstekens: Evolutie verandert niets aan feit dat klassieke visie op soevereiniteit
verankerd zit in VN (in het Handvest)
Zie les 2 : VN als wereld van staten (lidmaatschap, territoriale integriteit, politieke onafhankelijkheid,
niet-inmenging)
En evolutie in theorie betekent nt noodzakelijk evolutie in praktijk!
Moderne lezing kreeg een beperkte en niet- systematische aandacht in de VN:
Concreet:
o Wel: Libië: S/RES/1973 (2011); Ivoorkust: S/RES/1975 (2011)
o Niet: Syrië...
Redenen:
o R2P als norm: Onduidelijkheid/onenigheid mbt principe, focus, middelen...
o Bredere context zit ook tegen: Toegenomen focus op soevereiniteit van staten (en
dus ook territoriale integriteit van staten) als gevolg van toegenomen focus op
machtspolitiek (vaak geframed in termen van ‘geopolitiek’)
Grenzen zijn nt iets vh (verre) verleden, mr ook een realiteit in tijden van ‘globalisering’
Britse soevereiniteit: Heden en verleden (Van ‘Britannia rules the waves’ nr 2 restanten)
Over dat verre (Britse) verleden gesproken…
“Britannia rules the waves” (300 jaar in wording)
o Hoogtepunt na WOI (1/4de aardoppervlak; Al was er toen al sprake vn dekolonisatie
[Australië onafhankelijk in 1901])
1919: Britse Rijk op zijn hoogtepunt
o Imperialisme: Christianity, Civilization, Commerce (mercantilisme)
o Britten niet alleen: Spanjaarden, Portugezen, Fransen…
Britse soevereiniteit: Van GROOT gebied geëvolueerd nr 2 restanten
2 restanten < Symbolische dossiers
2
, Diego Garcia = Eiland in Brits Indische Oceaanterritorium
1) British Overseas Territories (Britse Overzeese Gebieden) – Britse soevereiniteit
Soeveriniteit wordt betwist (onder meer door de Argentijnen)
< 1981: Crown Colonies; < 2002: British Dependent Territories
2) Commonwealth of Nations (= IGO) – GEEN Britse soevereiniteit
Commonwealth = IO, mr soms koning als staatshoofd, nl. In Realms
Zie vermeldingen en nuances in speeches vn Koning Charles III (en co):
Territories, Realms, Commonwealth…
Vragen over Britse imperiale verleden (Erkenning vn verleden, vooral
behandeling ‘inheemse volkeren’, dus vraag nr excuses en compensatie)
Vragen over toekomst vn Britse imperiale verleden (Referenda over
republiek als staatsvorm in de Realms (ipv monarchie)) + Commonwealth als
organisatie als ‘pet project’ van Koningin Elisabeth)
Commonwealth
= IGO:
- 56 ‘onafhankelijke en gelijke’ staten (Republikeinen + monarchieën/Realms)
- London Declaration (1949) als oprichtingsverdrag, mr lange voorgeschiedenis (van
conferenties en akkoorden)
- Focus op taal, cultuur, sport, zaken… en slechts beperkte aandacht vr politiek
- Toegenomen aandacht tgv Brexit (Global Britain)
- Inspiratie vr Commonwealth of Independent States (CIS) (zie les 13)
“Accordingly, the United Kingdom, Canada, Australia, New Zealand, South Africa, India, Pakistan and
Ceylon hereby declare that they remain united as free and equal members of the Commonwealth of
Nations”
Moeilijkheden zie je in 2 restanten
- Variant 1: British Overseas Territories
o Betwisting vn Britse soevereiniteit, ook in context vd VN
o Cases: Chagis en Falklands/Malvinas als letterlijk ‘kleine’ dossiers, mr grote belangen
en principes (oa soevereiniteit)
- Variant 2: Commonwealth
o Moeilijke werkbezoeken
Voorbeeld: Werkbezoek in Caraïben stootte op veel verzet, wie is het Britse
Koningshuis op hier te komen verkondigen wat wij moeten doen en laten etc
o Realms willen republiek worden
- BREXIT doet (opnieuw) dromen over Global Britain, mr dat Britse verleden ligt moeilijk (zowel
in variant 1, als in variant 2)
!!! HEDEN VAN IO/IP BEGRIJPEN = VERLEDEN BEGRIJPEN
2. Intergouvernementele Organisatie (IGO)
Definitie Internationale Organisatie 3 kernelementen
“Organizations that include at least three states as members, that have activities in several
states, and that are created through a formal intergovernmental agreement such as a treaty,
charter or statute.”
Niet: Soevereiniteitsoverdracht
Voorbeeld: UN, WHO (globaal) en EU, ASEAN (regionaal)… (zie p. 13 HB)
Andere definities zijn mogelijk en aanwezig & nt alle besproken organisaties zijn IGOs
3
,4
,Reis rond de wereld van internationale organisaties met focus op IGOS
Universalisme en regionalisme
- Situering: Conceptueel en historisch
- Rode draad: KMS (Handboek) + actualiteit
Aandachtspunten (zie HB p. 27)
Functies:
Verwachtingsmanagement
Algemene Vergadering EU: Charles Michel heeft negatief beeld opgehangen
o Verwijzing nr schilderij dat in Veiligheidsraad hangt (geschonken door Noorwegen)
o “The Security Council Chamber is decorated with a mural. In it, the Norwegian artist,
Per Krohg, depicts a phoenix. The phoenix is rising from a world covered in ashes, a
world rebuilding itself after war. ... The UN was founded to protect us from our
demons, to elevate the global community towards peace, cooperation and solidarity.
And yet...”
o Idee dat mensen hbb over VN VN gaat de donkere wereld (oorlog en conflict)
automatisch ombuigen naar lichte wereld (welvaart, vrede, samenwerking)
o Utopisch idee?
Kritische houding w uiteraard aangemoedigd, mr wel met volgende 2 vragen als
vertrektpunt:
1) “Welke VN?” (Lappendeken van organen)
2) “Hoe hbb we die VN vormgegeven?” (Delegatie; VN als wereld vn staten)
Anders gezegd: Belang van nuance…
Zijn er dan geen algemene inzichten? Toch wel aldus handboek…
- Pluspunt 1: Ook vredeshandhaving!
- Pluspunt 2: Met de opkomst vn nieuwe
problemen, zijn er ook nieuwe gegevens
nodig
- Pluspunt 5: Als organisaties niet
vernieuwen, verliezen ze hun releventie of
nog erger… + Belangrijke rol voor regionale
organisaties
- Minpunt 1: Doen enkel aanbevelingen
- Minpunt 5: Moeilijkheden binnen staat (voorbeeld: Islamitische Staat)
5
, o IS is veranderd sinds HB (bijvoorbeeld nieuwe leiders, meer globale focus…) al blijven
uitgangspunten hetzelfde
Definitie Staat: “The state as a person of international law should possess the following
qualifications: A permanent population, a defined territory, government and the capacity to enter
into relations with the other states.” DUS:
1) Permanente bevolking 4) Vermogen om betrekkingen aan te
2) Afgebakend territorium gaan met de andere staten
3) Regering
Montevideo Convention (1933)
+ Autonomie van geweld!
Andere organisatievormen: Kalifaat – Sultanaat – Emiraat
‘Midden-Oosten’ als geschiedenis van kalifaten en tegenkalifaten
Ottomaanse Rijk = kalifaat
Islamitische Staat als kalifaat, mr noemt zich ook staat
o Staat = Prestige/erkenning als onderdeel vd internationale gemeenschap (staat als
hoeksteen van die gemeenschap)
o Staat = Reactie op staatsgrenzen die Westerse mogendheden bepaalden tijdens WOI
(“Koekje van eigen deeg”)
3. Global Governance
IO, global governance en globalisering w soms als synoniemen gebruikt (bv in speechen), mr is nt…
Uiteentrekken om complexiteit te begrijpen
Global Governance > Staat > International Organization (IO is maw een onderdeel vn Global
Governance!)
= Complexiteit en dynamiek vd vele collectieve inspanningen vn staten en een toenemende
verscheidenheid aan nt-statelijke actoren om verschillende kwesties en problemen in de huidige
turbulente wereld te identificeren, te begrijpen en aan te pakken
= Som vd vele manieren waarop individuen en instellingen, publiek en privaat, hun
gemeenschappelijke zaken beheren
Geen (overkoepelde) wereldregering Ook NIET de VN!
“Thus, global governance is not global government; Er is gn enkele wereldorde; er is geen top-down,
hiërarchische structuur van autoriteit, mr zowel macht als autoriteit in het mondiaal bestuur zijn op
verschillende manieren en in verschillende mate aanwezig.”
Wél globaal bestuur = Meerlagige (dus complexe) vorm van bestuur: “The multi-level collection of
governance-related activities, rules, mechanisms, formal and informal, public and private, existing in
the world today”
Context 1990s: Systemische verandering
o “Nieuwe wereld” (Globalisering, technologie, einde KO…)
o Leidt tot reflectie in academia en beleid over bestuur en beleid
o Eevoudig bestuur gaat er niet meer zijn; Alles w global governance
OPGELET 1: Geen standaarddefinitie!
OPGELET 2: Nt noodzakelijk goed vr iedereen
Veranderingen zijn onder meer de globalisering, de technologische vooruitgang, het einde vd Koude
Oorlog en de groei vh transnationalisme
Globale politiek heeft nood aan globaal bestuur vergroot
6
