Resume
SAMENVATTING geschiedenis van het economisch denken
- Établissement
- Universiteit Antwerpen (UA)
samenvatting van de slides + aantekeningen van de les 12/20 op het examen
[Montrer plus]
Aperçu du contenu
Geschiedenis van heteconomisch denken
Inhoud
SESSIE 1..................................................................................................................................................6
1. Inleiding.........................................................................................................................................6
Bedoeling van de cursus.................................................................................................................6
Geschiedenis en methodologie......................................................................................................6
Economie als ‘dismal science’.........................................................................................................6
Overzicht van de cursus..................................................................................................................6
2. De Griekse oudheid........................................................................................................................7
Situering.........................................................................................................................................7
Plato (427 - 347 v.C.).......................................................................................................................7
Aristoteles (384 - 322 v.C.)..............................................................................................................8
Conclusie........................................................................................................................................8
3. De scholastieken.............................................................................................................................9
Situering.........................................................................................................................................9
Rechtvaardige prijs.........................................................................................................................9
Interestverbod..............................................................................................................................10
Geld..............................................................................................................................................10
Leonardus Lessius.........................................................................................................................10
SESSIE 2................................................................................................................................................11
1. Mercantilisme...............................................................................................................................11
Situering.......................................................................................................................................11
Algemene principes......................................................................................................................11
Mercantilisme in Frankrijk............................................................................................................11
Mercantilisme in Engeland...........................................................................................................12
Reacties op het mercantilisme......................................................................................................13
2. William Petty (1623 - 1687)..........................................................................................................13
3. Richard Cantillon (ca. 1680 - 1734)...............................................................................................14
4. John Law (1671-1729)...................................................................................................................14
5. Pierre de Boisguilbert (1646 - 1714).............................................................................................15
6. Tekst.............................................................................................................................................15
SESSIE 3................................................................................................................................................17
1
, 1. De Fysiocraten..............................................................................................................................17
Situering.......................................................................................................................................17
Quesnay en de andere fysiocraten...............................................................................................17
Fysiocratische wereldvisie............................................................................................................18
Economische inzichten.................................................................................................................18
Turgot en de neergang van de fysiocratie....................................................................................20
Leontief, Sraffa.............................................................................................................................20
2. Tekst.............................................................................................................................................22
SESSIE 4: De klassieke periode (tot sessie 7).........................................................................................23
1. Mandeville (1670 - 1733)..............................................................................................................23
2. Adam Smith (1723-1790)..............................................................................................................24
Situering.......................................................................................................................................24
Biografie.......................................................................................................................................24
Smith als moraalfilosoof...............................................................................................................25
Smith als liberaal..........................................................................................................................25
Economische analyse....................................................................................................................25
3. Tekst.............................................................................................................................................27
SESSIE 5................................................................................................................................................27
1. Thomas Robert Malthus (1766 - 1834).........................................................................................27
Situering.......................................................................................................................................27
Biografie.......................................................................................................................................27
Demografische theorie.................................................................................................................28
De wet van Say.............................................................................................................................29
Malthus en Keynes.......................................................................................................................29
2. David Ricardo (1772 – 1824).........................................................................................................30
Situering.......................................................................................................................................30
Biografie.......................................................................................................................................30
Ricardo’s Waardeleer...................................................................................................................30
Verdelingsleer...............................................................................................................................32
Buitenlandse handel en machinevraagstuk..................................................................................34
Reacties op Ricardo......................................................................................................................34
3. Tekst.............................................................................................................................................35
SESSIE 6................................................................................................................................................35
1. Bentham 1748-1832.....................................................................................................................35
2. Vroege Socialisten........................................................................................................................36
Robert Owen 1771-1858..............................................................................................................36
2
, Henri de Saint-Simon 1760-1825..................................................................................................36
De Saint-Simonisten.....................................................................................................................37
Charles Fourier 1772-1837...........................................................................................................38
Pierre-Joseph Proudhon 1809-1864.............................................................................................38
Overige Socialisten.......................................................................................................................39
3. John Stuart Mill 1806 - 1873.........................................................................................................39
Situering.......................................................................................................................................39
Biografie.......................................................................................................................................39
Visie op economische wetenschap...............................................................................................40
Wetten van productie en verdeling..............................................................................................40
Eigendom......................................................................................................................................41
Waardeleer...................................................................................................................................42
1. Tekst.............................................................................................................................................43
SESSIE 7................................................................................................................................................44
1. Karl Marx 1818 - 1873...................................................................................................................44
Situering.......................................................................................................................................44
Biografie.......................................................................................................................................44
Filosofische achtergrond...............................................................................................................45
Criticus van de economische wetenschap....................................................................................45
Waardeleer...................................................................................................................................46
Transformatieprobleem................................................................................................................48
Ontwikkeling van het kapitalisme.................................................................................................49
Relevantie vandaag.......................................................................................................................50
2. Volgelingen van Marx...................................................................................................................50
Invloed van Marx..........................................................................................................................50
3. Tekst Marx: Wages, Price and Profit.............................................................................................50
SESSIE 8: DE NEO-KLASSIEKE PERIODE..................................................................................................51
1. De Neo-klassieke Voorlopers........................................................................................................51
2. Dupuit, Cournot, Gossen..............................................................................................................52
Cournot 1801 – 1877....................................................................................................................52
Dupuit 1804-1866.........................................................................................................................53
Gossen 1810-1858........................................................................................................................54
3. Tekst Humprey..............................................................................................................................55
Cournot.........................................................................................................................................55
Rau................................................................................................................................................55
Dupuit...........................................................................................................................................56
3
, Von Mangoldt...............................................................................................................................56
Jenkin............................................................................................................................................56
SESSIE 9................................................................................................................................................56
1. De Neo-klassieke revolutie 1870 - 1890........................................................................................56
2. Jevons, Menger, Walras................................................................................................................57
William Stanley JEVONS 1835-1882..............................................................................................57
Carl MENGER 1840-1921..............................................................................................................58
Léon WALRAS 1834-1910.............................................................................................................60
3. De neo-klassieke economie..........................................................................................................61
4. Tekst Walras.................................................................................................................................62
SESSIE 10: De Theorie van het Algemeen Economisch Evenwicht........................................................63
1. De Erfenis van Walras...................................................................................................................63
Consumenten...............................................................................................................................64
Producenten.................................................................................................................................64
Kritiek van economen, wiskundigen en ingenieurs.......................................................................64
Tâtonnement proces....................................................................................................................64
2. Vilfredo Pareto 1848-1923............................................................................................................65
Homo Œconomicus......................................................................................................................65
Analyse van de consument...........................................................................................................65
Bijdrage van Pareto......................................................................................................................65
3. De Weense Bijdragen...................................................................................................................66
De Wiener Kreis............................................................................................................................66
Otto Neurath 1882-1945..............................................................................................................66
Paul Otlet......................................................................................................................................66
Mathematisches Kolloquium........................................................................................................66
Systeem van Gustav Cassel 1889-1938.........................................................................................66
Schlesingers aanpassing................................................................................................................67
Walds bewijs (1935).....................................................................................................................67
John von Neumann 1903-1957.....................................................................................................67
4. Economisten in het Interbellum...................................................................................................68
John R. Hicks 1904-1989...............................................................................................................68
Paul Anthony Samuelson 1915-2009............................................................................................69
5. Arrow en Debreu..........................................................................................................................70
Arrow-Debreu model....................................................................................................................70
Latere werk van Debreu...............................................................................................................70
Latere werk van Arrow.................................................................................................................71
4
, 6. 2 Teksten......................................................................................................................................71
SESSIE 11: De Ontwikkeling van de Welvaartseconomie......................................................................71
1. Positieve en Normatieve Economie..............................................................................................71
2. De Oude Welvaartseconomie.......................................................................................................71
Kardinaliteit en vergelijkbaarheid.................................................................................................71
Francis Ysidro Edgeworth (1845-1926).........................................................................................72
Alfred Marshall (1842-1924).........................................................................................................73
Arthur Cecil Pigou (1877-1959).....................................................................................................74
Hugh Dalton (1887-1962).............................................................................................................75
3. De Nieuwe Welvaartseconomie...................................................................................................76
Ordinaliteit en Onvergelijkbaarheid.............................................................................................76
Pareto & Barone...........................................................................................................................76
De Fundamentele Welvaartstheorema’s......................................................................................76
De Sociale Welvaartsfunctie.........................................................................................................77
Arrows Onmogelijkheidsresultaat................................................................................................77
4. Teksten.........................................................................................................................................78
SESSIE 12: John Maynard Keynes en de Macro-economie...................................................................79
1. Biografie.......................................................................................................................................79
2. Belangrijkste werken....................................................................................................................80
3. The General Theory of Employment, Interest and Money...........................................................80
Macro-economie vóór Keynes......................................................................................................80
De “klassieken” volgens Keynes....................................................................................................81
De “klassieke” arbeidsmarkttheorie.............................................................................................81
Theorie van de effectieve vraag....................................................................................................82
De consumptie..............................................................................................................................83
De investeringen...........................................................................................................................83
4. Invloed op eco wetenschap..........................................................................................................84
Interpretatie van Hicks.................................................................................................................84
Theorieën over economische groei..............................................................................................85
Keynesiaanse invloed...................................................................................................................85
Ontwikkeling van groeitheorie.....................................................................................................85
5. Teksten.........................................................................................................................................85
5
,SESSIE 1
1. Inleiding
Bedoeling van de cursus
Agnar Sandmo’s redenen (economist van deze tijd): praat over de geschiedenis van het eco denken,
hoe hij de geschiedenis ziet
Backhouse = “WHY AND HOW SHOULD WE STUDY THE HISTORY OF ECONOMIC THOUGHT?”, zie
bijkomende tekst
Waarom vinden economisten het belangrijk dat dit vak blijft bestaan
We gaan kijken naar het standpunt van vandaag, dit standpunt is superieur, we gaan de
geschiedenis reconstrueren
Er zijn nog andere manieren om naar de economische wetenschap te begrijpen (het verleden
begrijpen) p.116
Rationeel: we kijken naar het standpunt van vandaag, deze is superieur
Geistesgeschichte: kijken naar andere ontwikkelingen van wetenschappen, een bredere kijk
P.118: Waarom zijn deze standpunten zo belangrijk
Geschiedenis en methodologie
“Is economie wetenschap?”
Belangrijke bijdragen:
• Karl Popper
• Thomas Kuhn: als er meerdere anomalieën ontstaan, zullen wetenschappers twijfelen aan
hun basis wetenschap en zoeken naar een andere (een revolutie)
• Imre Lakatos: wetenschappelijk onderzoeksprogramma, je hebt een harde kern die nooit in
vraag mag worden gesteld, de beschermde schil mag wel veranderen doorheen de tijd (hier
anomalien door uitleggen)
• Donald/Deirdre McCloskey: je mag veranderen doorheen de tijd, moeten kijken naar de
feiten, hoe werken de economisten en de economie, wat zijn overtuigende argumenten en
wat niet (hoe worden dingen doorheen de tijd overgebracht), model zal geen perfecte
weergave zijn van de werkelijkheid, we willen een analyse van wat er feitelijk gebeurd in de
economie
Economie als ‘dismal science’
de term ‘dismal science’ (akelige, sombere wetenschap) is afkomstig van Thomas Carlyle (was een
zeer invloedrijke Schotse schrijver)
Hij gebruikte de term in zijn essay “Occasional Discourse on the Negro Question” (Fraser’s Magazine,
1849, pp. 672-673)
In de eerste helft van de 19de eeuw, de ideeën van Malthus stonden vooraan (was heel
pessimistisch over de toekomst: ziektes,…)
Carlyle wou slaven houden, hij trok hiervoor zelfs de eco wetenschap naar beneden
in het algemeen wordt aangenomen dat Carlyle reageerde tegen de pessimistische voorspellingen
van Malthus
maar: in feite gaat het om een reactie tegen John Stuart Mill (was voor het afschaffen van slaven) en
andere economisten die ijverden voor de afschaffing van de slavernij
Carlyle en John Ruskin (1819-1900) spraken zich uit voor kolonisatie en tegen individuele vrijheid
voor iedereen (met racistische ondertoon)
Titelpagina van een boek, Ruskin wordt uitgebeeld als een vliegend paard steekt een aap
neer, die aap heeft verschillende dingen vast die verwijzen naar de economische wetenschap
Overzicht van de cursus
Pre-klassieke periode: vòòr Adam Smith
- Sessie 1 (13 februari). Inleiding – Griekse Oudheid – Scholastieken
- Sessie 2 (20 februari). Mercantilisme – Petty – Cantillon – Law – Boisguilbert
- Sessie 3 (27 februari). De Fysiocraten
6
,Klassieke periode: van Smith tot Marx
- Sessie 4 (6 maart). Mandeville – Adam Smith
- Sessie 5 (13 maart). Malthus – Ricardo
- Sessie 6 (20 maart). Bentham – Vroege Socialisten – John Stuart Mill
- Sessie 7 (27 maart). Karl Marx – Volgelingen van Marx
Neo-klassieke periode: vanaf de neo- klassieke revolutie
- Sessie 8 (17 april). De Neo-klassieke Voorlopers – Dupuit, Cournot, Gossen
- Sessie 9 (24 april). De Neo-klassieke Grondleggers – Jevons, Menger, Walras
- Sessie 10 (8 mei). De Theorie van het Algemeen Economisch Evenwicht
- Sessie 11 (15 mei). De Ontwikkeling van de Welvaartseconomie
- Sessie 12 (22 mei). John Maynard Keynes en het Ontstaan van de Macro- economie
2. De Griekse oudheid
Plato (wijst naar boven, wijsheid komt van boven) en Aristoteles (hand
naar beneden, is meer wetenschappelijk, feitelijke werkelijkheid
belangrijker)
Situering
Periode: 450 - 300 voor Christus
Maatschappij grondig verschillend van de onze: klassenstructuur en landbouw dominant
- Geld marginaal: gebruik van geld is gelimiteerd, je kan er niet alles meer kopen
Geen aparte economische wetenschap: wel ‘oikonomia’ en ‘oikonomikos’ (Xenofoon), kijkt naar
huishoudkunde (de gezinnen, hebben zij genoeg?)
Doel huishouden = het hoofd van het huishouden moet meedoen aan het publieke leven
(moet dit kunnen, genoeg geld hebben, tijd hebben)
Plato (427 - 347 v.C.)
Leerling van Socrates (geen geschriften van hem), leermeester van Aristoteles
oprichter van de ‘Academie’ in Athene, ook actief in Syracuse
Socratische dialogen
“Republiek” (Politeia) (Geschreven rond 374 v.C.)
= beschrijving van de ‘ideale’, ‘rechtvaardige’ staat
staat streng hiërarchisch opgebouwd:
- Heersers = geestelijken
- Bewakers
- Producenten
- Helemaal onderaan: handelaars
Indeling gebaseerd op: verscheidenheid van de menselijke behoeften, ongelijkheid/variateit van de
natuurlijke aanleg we laten mensen specialiseren, zodat producten beter worden
Er mocht geen rijkdom zijn, geen private rijkdom (dit zou een pest zijn), moet in gemeenschappelijk
bezit zijn
Binnen de elite (heerders en bewakers) is alles gemeenschappelijk, niemand heeft private eigendom
(= aristocratisch communisme)
“Wetten” (Nomoi) (Geschreven aan het einde van zijn leven)
Stichting van een fictieve kolonie, ‘Magnesia’ (meer ‘realistische’ visie)
Privé bezit ook aan de hoogste klassen toegestaan, maar aan strenge voorwaarden onderworpen
(gelijke landverdeling)
Beperking van de bevolking als middel om armoede te vermijden (ideaal: 5040 gezinnen)
Bestaansminimum is gegarandeerd
Staatsinterventie mag om prijzen en winsten te regelen, staat heeft de plicht om ongelijkheden te
ondermijnen
Interest is volledig verboden
Kapitaalaccumulatie is nauwelijks toegestaan
7
, Geld is nodig als ruilmiddel, maar moet waardeloos zijn (geen goud of zilver)
Aristoteles (384 - 322 v.C.)
Leerling van Plato, leermeester van Alexander de Grote
Oprichter van het ‘Lyceum’ in Athene (peripatetische school)
Meer aandacht dan Plato voor de studie van de natuur, meer systematisch (wetenschappen)
“Ethiek” (Ethica Nicomachea) (geschreven rond 330 v.C.)
= Ethische beschouwingen, historische, culturele, psychologische, sociologische, en economische
aspecten
‘oikonomia’ is geen theoretische of praktische wetenschap is een ondergeschikte kunst of kunde
Doel van de ‘oikonomia’:
- Verzorgen van de huishouding
- Verkrijgen van levensnoodzakelijkheden, we hebben dingen nodig
Mensen streven ‘het goede’ na welzijn (kwaliteit) in plaats van rijkdom (kwantiteit) het goede
leven is een kwaliteit leven
Rechtvaardigheid in de ruil: principe van de evenredige tegenprestatie
Gelijkheid in de ruil: vergelijkbare behoeften, basis van het ruilen, zijn heterogene goederen, zit niet
in gelijke goederen maar in de behoefte van die goederen
Geld is maatstaf van behoeften, instrument nodig om die behoeftes gelijk te maken, heterogene
behoeftes worden homogeen, positievere houding tov geld
“Politiek” (Politica) (geschreven rond 320 v.C.)
= zoektocht naar ideale staatsinrichting, is een kritiek tegen Plato
- Individueel belang ondergeschikt aan maatschappelijk
- Géén verdediging van gemeenschappelijk bezit
- Beloning naar verdienste toegelaten (maar met mate), er mag verschil komen in verdiensten,
maar mag het gemeenschappelijke niet in gevaar brengen
Onderscheid tussen ‘oikonomia’ en ‘chrèmatistikè’
oikonomia: gebruik van personen (slaven; vrouw; kinderen), gebruik van goederen, verwerven van
goederen slaat op het natuurlijke, normale gedrag (sfeer van de gebruikswaarde)
chrèmatistikè: bezitsverwervingskunst slaat op geldeconomie (sfeer van de ruilwaarde)
‘chrèmatistikè’ kan ontaarden:
- Goede, natuurlijke chrèmatistikè is onderdeel van oikonomia (dit is goed want we denken
enkel nog aan ons huishouden en wat zij nodig hebben, dit is beperkt, met mate)
- Slechte, onnatuurlijke chrèmatistikè is gericht op ongelimiteerde bezitsverwerving
(accumulatie van rijkdom), gaat limieten voorbij, het bezitten van goederen komt op de
eerste plaats (dan hebben we een probleem, dit is een buiten matig leven, je wilt enkel
rijkdom)
Voor Aristoteles is belangrijk: maat houden, het noodzakelijke niet overschrijden, deugdzaamheid
nastreven (legende van koning Midas! Koning midas kon alles wat hij aanraakte tot goud maken,
maar kon zo niet eten en zo dus ook niet leven)
Ruil is een onproductieve bezigheid (geen winst) ruil moet evenredig zijn
Geld is onproductief (wisselmiddel)
Interest vragen is een van de meest tegennatuurlijke middelen om geld te verdienen, zo mag je niet
rijk worden dus onproductief, geen winst vanuit maken
Conclusie
Sterk normatieve benaderingen
Plato veeleer deductief, Aristoteles meer inductief (vertrekkende van de maatschappij)
Plato gelooft in het bestaan van een goede heersersklasse (voorloper van communisme, arbeiders
moeten aan de macht komen)
Grote invloed van Aristoteles in de Middeleeuwen, aanbidden de filosoof aristoteles
8
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur runedeschepper. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €6,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
80364 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans