Zorg op school 3 – 3 EBAKO – 2023/ 2024
HOOFDSTUK 1.1: REDELIJKE AANPASSINGEN
Redelijke aanpassing: een concrete maatregel die de beperkende invloed, van
een onaangepaste omgeving, op de participatie van een persoon met een
handicap/onderwijsbehoefte kan neutraliseren.
Weigeren = discriminatie
Criteria goede aanpassing:
- Ondersteuningsbehoeften van de leerling.
- Ze laat toe dat de leerling evenwaardig met de andere leerlingen onderwijs
kan volgen.
- Stimuleert zelfstandigheid van de leerling
- Ze garandeert de veiligheid
- Respecteert de waardigheid van de leerling.
Afweging redelijk of disproportioneel:
- De kostprijs
- De gebruiksfrequentie en –duur
- De impact op de organisatie
- De impact op de levenskwaliteit van de leerling met een handicap
- De impact op de omgeving en de andere leerlingen
- Het ontbreken van gelijkwaardige alternatieven
Soorten redelijke aanpassingen: REDICODIS
RE: remediëren = individuele leerhulp aanbieden
Zorgjuf die langskomt
DI: differentiëren = variatie aanbrengen in de leerstof en de aanpak om beter
te kunnen inspelen op de noden van individuele leerlingen.
moeilijker of makkelijker maken
CO: compenseren = het gebruik van technische hulpmiddelen toelaten,
zoals een laptop met leessoftware, of een spellingcorrector voor een leerling
met dyslexie.
Hulpmiddelen inzetten – aangepaste schaar
DI: dispenseren = bepaalde onderdelen van het leerprogramma laten vallen en
waar mogelijk vervangen door iets gelijkwaardigs.
S: Stimuleren = leerlingen aanmoedigen en het positieve benadrukken.
1
,Zorg op school 3 – 3 EBAKO – 2023/ 2024
Voorbeelden:
1. Anna heeft het syndroom van Gilles de la Tourette. Dat uit zich onder meer
door onverwachts te roepen in het midden van de les. De leerkracht zal Anna
hiervoor niet berispen en legde aan het begin van het schooljaar aan de klas
uit waarom Anna dit doet. – DIFFERENTIËREN
2. Nele is doof en gebruikt de Vlaamse Gebarentaal. Ze studeert voor leerkracht
lager onderwijs en wil later les geven aan dove leerlingen. Ter vervanging van
de opleidingsonderdelen Frans en Muziek volgt ze de vakken Vlaamse
Gebarentaal en Dovencultuur zodat ze een goede dove leerkracht kan
worden. - DISPENSEREN
3. Florence is slechtziend en zit in het derde leerjaar. Ze kan de letters in haar
werkboek niet lezen. – COMPENSEREN
HOOFDSTUK 1.2: UDL
UDL (Universal design for learning): Van aanpassing naar ontwerpfase – komt uit
architectuur.
UDL: universeel ontwerp
- Lessen toegankelijker maken en uitdagender maken voor IEDEREEN in je
klas
- Diversiteit als norm: Zo veel mogelijk leerkansen creëren aan een
verscheidenheid aan leerlingen
- Flexibel omspringen met doelstellingen, methoden, ... en blijf de lat hoog
leggen voor iedereen
- Ontwerpt vooraf: vaak efficiënter, relatief minder duur en minder
stigmatiserend
De principes van UDL:
2
,Zorg op school 3 – 3 EBAKO – 2023/ 2024
PRINCIPE 1: BETROKKENHEID (WAAROM)
1. Op verschillende manieren interesse opwekken
- Actualiteit
- Betekenisvolle leertaken
- Motiverende werkvormen
- Keuzemogelijkheden
2. Inzet en doorzettingsvermogen stimuleren
- Positief en veilig klasklimaat
- Constructieve feedback met focus op de
- Eigen invloed
- Samenwerken tussen leerlingen
- Tussendoelen
3. Inschatten en bijsturen van het leerproces ondersteunen
- Positieve verwachtingen formuleren
- Helpende gedachten laten formuleren
- Zelfevaluatie en reflectieopdrachten ifv het opbouwen van
o Een positief realistisch zelfbeeld
o Correcte zelfkennis
Bv. Voorbeeldopdracht
PRINCIPE 2: INFORMATIE AANBIEDEN (WAT)
1. Verschillende zintuigen aanspreken
- Visueel: foto’s, filmpje, grafiek, cartoon, PPT, schema, stappenplan,
tentoonstelling, …
- Auditief: toelichting, spreuk, muziek, verhaal
- Manipuleren en experimenteren, ervaren
- Leermateriaal flexibel en aanpasbaar (digitaal) aanbieden
3
, Zorg op school 3 – 3 EBAKO – 2023/ 2024
- Werkboeken en cursus met tekst, foto’s, schema’s, cartoons, mindmaps,
strips, …
2. Structuur bieden en verduidelijken
- Verduidelijken
o Hoofd -en bijzaken
o Voorbeelden
o Gelijkenissen en verschillen, verbanden, relaties, wisselwerking
o Verklarende woordenlijst
- Structuur
o Inhoudstafel
o Pictogrammen
3. Inzicht bevorderen
- Benutten en activeren van voorkennis
- Transfereren: verwijzen naar eerdere ervaringen, andere situaties
- Generaliseren: principes, regels en wetmatigheden
- Synthese: mindmap, schema, onthoudkaart
PRINCIPE 3: ACTIE EN EXPRESSIE (HOE)
1. Verschillende opties voor fysieke verwerking aanbieden
- Actie: computergames (levels), gevarieerd (digitaal) oefenmateriaal, case-
study, …
- Interactie: interview, discussieforum, coöperatief leren, klasgesprek,
debat, rollenspel, …
- Verschillende vormen van ondersteuning
o Hulpmiddelen
o Leerkracht en leerlingen
2. Verschillende opties voor expressie en communicatie voorzien
- Gevarieerde evaluatievormen
o Verhandeling, portfolio
o Mondeling of schriftelijk examen, met hulp , verschillende soorten
vragen
o Tentoonstelling, Presentatie, debat, rollenspel, quiz,
o Gevarieerd (digitaal) oefenmateriaal
o Duidelijke feedback
- Verschillende vormen van ondersteuning
o Hulpmiddelen
o Leerkracht en leerlingen
3. Het opstellen van doelen, plannen en strategieën ondersteunen
- Verduidelijken van doelen, evaluatievormen, evaluatiecriteria
- proefexamens en voorbeeldvragen
- Sterk differentiëren in de ondersteuning van leerlingen bij de
voorbereiding, uitvoering en evaluatie van een taak
- Geef leerlingen zélf de kans om doelen te bepalen en een strategie uit te
werken
4