HOOFDSTUK 1: INLEIDING
1.1. Definities
1.1.1. Landschap
Natuur- en cultuurlandschap
Landschap als beeld => voor een schilderij => letten op de manier van
weergeven
Fysieke ruimte, iets dat wordt waargenomen, cultuur of natuur
• Schilderij Jacob Van Ruisdael, Gezicht op Haarlem,
1670
= een schilderij maar toont ook de fysieke ruimte zoals
die op dat moment was, silhouet van de stad
Stad en platteland gaan in interactie met elkaar
Ook sociale, economische en politieke context is
bepalend
1.1.2. Landschapsarchitectuur
Landschap in zowel stedelijke als landelijke context, een interactie tussen mens
en natuur. Ontwerpkunst maar ook wetenschap.
Op verschillende schalen
1.2. Belang van landschap in de 21ste eeuw
Niet enkel naar het economische kijken maar ook het sociale.
Maatschappelijke uitdagingen: transitie als antwoord op klimaatverandering,
versterken van de biodiversiteit, ingaan tegen sociale uitsluiting, duurzaam omgaan
met grondstoffen …
Landschap speelt belangrijke rol in het zoeken naar oplossingen hiervoor. Dit
gaat zowel over het ontwerp van een tuin, het ontwerp van de publieke
ruimte als over territoriaal ontwerp van het landschap.
• The Big U (Rebuild by design), New York
Bufferzone tegen stormen, ook goed voor
biodiversiteit en tegen verharding => meer groen
brengen in de stad
1.3. Landschapsarchitectuur, architectuur en stedenbouw
Niet altijd zo opgedeeld geweest in vakjes. In de geschiedenis waren ze sterk met
elkaar verbonden. In de 20ste eeuw ontstond een scheiding tussen de 3 disciplines.
Voor- en nadelen
Voordeel: sterkere professionalisering binnen de landschapsarchitectuur.
Nadeel: Architect minder betrokken bij het landschap.
1
, • Central Park, Frederick Law Olmsted, Calvert Vaux, 19de eeuw
Architectuur speelt ook een belangrijke rol. Infrastructuur dat
tegelijkertijd een trap, doorgang en gebouw is. Om zo in het ander
deel van het park te komen.
• Woodland Cemetery, Stockholm, Lewerentz en
Asplund, vanaf 1917
Bijna ritueel hoe je van gebouw naar gebouw gaat.
Samenhang architectuur en landschap is snel achteruit gegaan
Architecten en stedenbouwkundigen moeten meer kijken naar de omgeving
Heel goed naar site kijken en elementen
Verschuivingen in de
disciplines
Grenzen tussen
disciplines veranderen
voortdurend
Karl Kullman, ‘Disciplinary convergence: landscape architecture and the
spatial design disciplines’, 2016.
Nu meer en meer projecten die op die grenzen liggen, die gaan samenwerken
Projecten die opereren op het raakvlak tussen architectuur,
stedenbouw en landschap:
• Skanderberg Square, Tirana, 51N4E
Veel verharding maar ook veel groen
Samengewerkt met ecologen en landschapsarchitecten
• Rubensplein, Knokke, Robbrecht & Daem Architecten
Publiek plein, ontworpen door architecten
• The Mandrake Hotel, Fitzrovia/Londen, Bas Smets
Hij heeft enkel de hangplanten en palmbomen
toegevoegd
2
, • Renaturalisatie Aire, Genève, ADR architecten
Kanaal gerenaturaliseerd (het kanaal overstroomde)
=> mogelijkheden creëren op vlak van biodiversiteit
1.4. Inzichten
1.4.1. Wisselwerking met de context
Landschapsontwerp ontwikkelt zich binnen een specifieke ruimtelijke en
maatschappelijke context. De sociale, culturele, economische, politieke,
religieuze … situatie is sturend voor het landschapsontwerp en vice versa
• Voortuin bij villa als statussymbool
Zegt iets over hoe het tot stand is gekomen, zegt iets over
de sociaal-economische context => mensen hebben geld om
tuin te laten onderhouden
• Parc de la Villette, Paris, eind jaren 1980,
wedstrijdontwerp door Bernard Tschumi
Gewonnen door Tschumi, Premier had een plan
uitgeschreven voor de stad. => stad ontstond in een
bepaalde politieke context.
1.4.2. Een rijke ontwerptraditie
Inzicht in landschap = complex
Tijdsvakken en thema’s lopen door elkaar
Tradities zijn ook afhankelijk van de regio
Vernieuwingen in ontwerpen dankzij technische ontwikkelingen
1. The formal tradition of Renaissance and Baroque Europe and the Moslem
world, with its sub-current of Greek and Gothic irregularity
=> er was ook veel voor de renaissance
2. The informal romantic tradition of China, Japan, and eighteenth century
England
=> bepaalde tradities bestonden vroeger al in andere landen
3
, 3. The overriding fascination with plants for their own sake, based on the
horticultural and botanical advances of the nineteenth and twentieth centuries
=> levende materie, botanische traditie is belangrijk
4. The conservation movement, with its emphasis on the value and wonder of the
indigenous primeval landscape, expressed in our field in the American park
movement
=> oorsprong in VS, later ook bescherming van natuur
5. The urban and regional planning movement with its compulsion toward re-
examination of the relations between buildings and open space, town and
country
=> relatie tussen gebouwen, open ruimte, stedelijk en landelijk
6. The modern movement in the arts, in architecture, and in landscape design
since the mid-30’s
=> modernisme: grote invloed. Binnen modernisme: verschillende stromingen
4