Samenvatting jongere en oudere
schoolkind
Deel 1: het jongere schoolkind
1. Werking van kleuterklas met ook op overstap naar eerste leerjaar
1.1. Visie
1.1.1. Ontwikkelingsdoelen
• Kwaliteit onderwijs bepaald eindtermen & ontw doelen → vastgelegd Vlaamse overheid
o Iedere gesubsidieerde/ gefinancierde basisschool daaraan houden
• Eindtermen & ontwikkelingsdoelen
o = minimumdoelen op gebied kennis, inzichten, attitudes & vaardigheden per
leergebied
• Kleuterklas: ontwikkelingsdoelen
• Lager onderwijs: eindtermen
1.1.2. Rijke ervaringskansen
• 4 types → elkaar afwisselen voor krachtige & effectieve leeromgeving
• Ontmoeten:
o = samen zijn, verbonden met elkaar, inbreng kleuters & lkr
o Ontmoetende leerkrachtenstijl: erkenenn & aanvaarden eigenheid kind, sign kind
opmerken, authentiek reageren
o Focus socio-emotionele: kind voel zich goed, creëren sfeer samenhorigheid
o Voorbeeld: kringmomenten, koek-fruit, rituele dagopener
• Geleid spelen & leren:
o = gestuurd op speelse wijze leren, lkr biedt nieuwe leerinhoud aan → gericht werken
ontw doelen
o Gerichte leeractiviteiten specifieke voortzetting spelactiviteit, gericht werken doelen
o Activiteit aansluiten interesse/ leefwereld, focus op handelen, spelenderwijs leren
o Voorbeeld: luisterspel, rijmspel, ritmespel, hoeveelheden vgl, waarnemingsactiviteit
…
• Begeleid exploreren & beleven:
o = veelzijdig & actief werkelijkheid ontdekken, inbreng kl & lkr (omgeving creëren) lkr
& lln doelen bepalen tijdens spel
o Echte werkelijkheid, aansluiten leefwereld, speels/ gevarieerd & actief ontdekken,
uitdrukken gevoelens, uitnodigen verdere exploratie
o Voorbeeld: zandtafel, boodschappen winkelhoek, stemgeluiden, waarnemen
kriebelbeest …
• Zelfstandig spelen & leren: vrij spelen & leren, kl (kiest spelverloop) & lkr (kiest materiaal)
bepaald
o Voldoende aanbod & uitdagend veilig materiaal, spelmat biedt rijke ontw kansen,
regelmatig nieuw materiaal
o Voorbeeld: poppenhoek, verkleedkoffer, boekenhoek, knutselhoek, zandtafel
1
, 1.1.3. Ervaringsgericht onderwijs
• = focus op proces (wat speelt er in kind af) NIET product
• Synoniem: procesgericht onderwijs
Fundament
• = ervaringsgerichtheid
• Houding lkr gericht op ervaringsproces kind →
voorstelling maken wat innerlijk afspeelt bij kind
o Proberen tot diepere betekenis gedrag lln
o Lkr ao ervaringsreconstructie maken
• Lkr: sensitiviteit, empathie & actief luisteren nodig
• Ervaring = als een stroom gevoelde betekenissen,
wat in iemand leeft
o NIET wat men heeft meegemaakt of ervaringsbagage
• Ervaringsstroom = pos (vreugde, sympathie…) & neg (angst, onrust…) gevoelens, alles wat
ons kennen behoort (waarneming, geheugen, verbeelding, denken)
Drie praktijkprincipes
• = manier lesgeven om lln veel ervaringskansen opdoen
• Rijk milieu
o Activiteiten aanbrengen & begeleiden, stimulerende tussenkomsten belangrijk
o Voorbeeld: uitnodigende klasinrichting, goed uitgeruste hoeken, varieerde
activiteitenaanbod
• Vrij initiatief
o Kinderen bezitten exploratiedrang & zin initiatief
o Vanuit geloof in mogelijkheden kind → tot actie overgaan
o Vrij kleuterinitiatief als werkvorm komt tegemoet exploratiedrang & stimuleert
zelfsturing
• Ervaringsgericht dialoog
o Verlies contact zichzelf & vervreemding zichzelf voorkomen
o Streven vol functioneren als voorwaarde pos sociale relatie
• Verder geconcretiseerd in 10 actiepunten
2
, Processen
• = Ervaringsonderwijs kijkt procesgericht naar onderwijskwaliteit: NIET competenties kind
MAAR wat speelt er in kind zich af
• Criteria nodig om kwaliteit ervaringen in lln tijdens onderwijsproces beoordelen:
o Procesvariabelen (welbevinden & betrokkenheid) geven feedback kwaliteit
onderwijsaanpak
Kleuter optimaal ontwikkelingsproces als ze betrokken werken & met plezier naar
school
o Creatieve processen: kenmerken betrokkenheid
▪ Concentratie, persistentie, openheid, motivatie, voldoening, exploratiedrang
o Bevrijdingsprocessen: kenmerken welbevinden
▪ Genieten, spontaniteit, zichzelf durven zijn, openheid, ontspanning, innerlijke
rust, vitaliteit
Einddoel
• = geëmancipeerde mens (4 speerpunten)
• Gezonde emotionele basis
o Begrijpen, uiten & omgaan eigen en andermans gevoelens
• Exploratiedrang
o Vrijwaren & versterken exploratieve ingesteldheid mensen
o Focus op ontw in breedte: bv. van kleine motoriek → ondernemingszin
• Basiscompetenties & disposities
o Goed onderwijs → in diepte ontw om wereld begrijpen & iets van kunnen maken
o Echte competenties aan licht in volle leven door hoe in nieuwe situaties plan trekt
o Fundamenteel leren: verandert persoon, andere kijk/ visie/ aanpak
• Basisattitude van verbondenheid
o Nodig om competenties & disposities in maatschappij gebruiken
o Ingedeeld 5 omgevingscirkels/ dimensies
▪ Band met zichzelf: wie ben ik? Wat zijn mijn talenten?
▪ Band met anderen: Hoe communiceren met anderen? Hoe band opbouwen?
▪ Band met voorwerpen: Respect voor materiaal?
▪ Band groep/ samenleving/ culturen: respect behoeften cultuur/ groep?
▪ Band levensgeheel, nat kringloop: wie ben ik als onderdeel groter geheel? Zin
bestaan?
1.1.4. Belangstellingscentra
• Kleuterklas: geïntegreerd werken rond belangstellingscentrum
o NIET per leergebied
• Werkelijkheidsnabije situatie zoeken die aansluiten leefwereld
o Lln leren best in herkenbare/ betekenisvolle context)
o Sluit aan bij visie ervaringsgericht onderwijs
• Ervaringssituatie betekenisvol als ervaringen uit situatie koppelen aan bestaande ervaringen
• Belangstellingscentrum
o = onderwerp uit leefwereld kinderen waarrond samenhangende activiteiten
uitgewerkt worden, in centrum belangstelling kinderen
o GEEN THEMA
o Voorbeeld: wiebeltanden, speelgoedfabriek Sint, maan ik kom eraan …
3
, • Criteria:
o Aansluiten ervaringen & ontwikkelingsniveau kleuters
o Aanschouwelijk (levensnabij), samenhangend, zoveel mogelijk lln aanspreken
o Aanleiding tot verdieping onderwerp, rode draad activiteiten klas
• Duur: 2tal weken
o Soms themaloze weken: geen belangstellingscentrum
▪ Kl spelen aanwezig materiaal
▪ Brengt rust, intrinsieke motivatie kl prikkelt & lkr kans kl observeren
1.2. Klaswerking: vergelijking tussen derde kleuterklas en eerste leerjaar
• Slecht zomervakantie tussen → toch wereld verschil
o Bv. geen hoeken meer maar banken, praten vs stil zijn …
• Vragen die we ons moeten stellen
o In hoeverre sluiten we in eerste leerjaar aan bij ontw jonge kinderen?
o Wat kunnen we leren werkwijze derde kleuterklas?
o Op welke manier vloeiende overgang gerealiseerd kleuterschool → lager?
1.2.1. Weekrooster
• Decretaal bepaald:
o 28lestijden per week of school ten vroegste 8u- ten laatste 17u
o Geen les woe na, lln minstens 1u middagpauze
o Scholen vrij schooldag & -week invullen
• Weekrooster 1ste lj: zegt niets didactische aanpak leergebieden
• 3de kl: elke dag onthaal – 1ste lj: enkel maandag
• 3de kl: weekrooster vertrekt vanuit algemene doelen uit ≠ verschillende leergebieden
waarrond gedurende hele belangstellingscentrum gewerkt
o Activiteiten leergebied overschrijdend
• 1ste lj: algemene doelstellingen per week geformuleerd bepaald voor iedere specifieke
activiteit
• 3de kl: samenhang activiteiten door belangstellingscentrum → 1ste lj niet
• Duur activiteiten gelijklopend:
o 25-30min uitz w&t, muzische & LO → minder concertatie nodig of praktische reden
• Beide KIK’s: kort ontspannen na concentratie (kl: momenten)
1.2.2. Onthaal
• Variatie: onthaal elke maandag, elke dag of nooit → afh lkr
• Onthaal belangrijk
o Is een ontmoetend moment
o Ontmoeten richt zich: ontw pos ingesteldheid: pos gevoel zichzelf, anderen & wereld
o Ontmoeten belangrijk voor lln → jammer als onthaal als tijdsverlies wordt gezien
• Lkr liever tijd steken in aanvankelijke leerprocessen
• Verbondenheid & betrokkenheid essentieel om tit fundamenteel leren te komen
Doelen
• Ontwikkelen communicatieve vaardigheden
o Belevenissen & ervaringen meedelen, vragen durven stellen, gespreksregels volgen …
• Stimuleren geconcentreerd & persoonsgericht luisteren
• Werken taalbeschouwing
o Nadenken over taalgebruik & gericht nadenken welke inhoud vertellen
4