1905-1925
1. De aanzet van het modernisme
1.1 Deutscher Werkbund
De Deutscher Werkbund is een organisatie opgericht door de Duitse staat. Architectuur en
design worden gebruikt als machtssymbool. Het is hun bedoeling om het volk een soort
vormgeving te geven, een symbolische betekenis om je als land te onderscheiden van andere
landen door productie. Een belangrijk figuur hier is Henri Van de Velde
2. Loos Ornament en misdaad
Loos komt in contact met Louis Sullivan. Hij vindt de bekleding van de victoriaanse wanden
fake, je wordt er in versmacht, hij vindt al die versiering vreselijk. Zijn tekst wordt later
overgenomen in het boek van Le Corbusier en geraakt zo verspreid. Vandaag de dag vinden
we nog steeds dat modern = strak. Dit was eigenlijk een verkeerde interpretatie.
“… rond de eeuwwisseling was de Weense architect en criticus Adolf Loos al even
minachtend over het werk van de Victoriaanse stoffeerder. Het was een schrikbewind",
schreef hij, "dat we allemaal nog steeds in onze botten kunnen voelen. Fluweel en zijde,
Makart boeketten, stof, verstikkende lucht en gebrek aan licht, portieres, tapijten en
"arrangementen" - godzijdank zijn we daar nu allemaal klaar mee." (Sparke 2008:24)
2.1 Privé slaapkamer Adolf Loos
Het interieur van Adolf Loos is niet strak. Hij wil helemaal geen
koude/koele interieurs. Hij wil gewoon geen vervalsing die uit de
industrialisatie is voortgekomen.
2.2 Raumplan
“Mijn architectuur is niet opgevat in plattegronden, maar in ruimtes (kubussen). Ik ontwerp
geen plattegronden, gevels, doorsneden. Ik ontwerp ruimtes. Voor mij is er geen begane
grond, bovenverdieping enz... Voor mij gaat het alleen om aaneengesloten, continue ruimtes,
kamers, bestibules, terrassen enz. Vloeren vermengen zich met elkaar en ruimtes ontmoeten
elkaar. Elke ruimte vraagt om een andere hoogte: de eetkamer is immers hoger dan de
voorraadkast, vandaar dat de plafonds op verschillende niveaus zijn gelegd. Om deze ruimtes
zo met elkaar te verbinden dat het stijgen en dalen niet alleen onmerkbaar was, maar zelfs
doelgericht: hierin ligt, zoals ik het zie, voor anderen een groot geheim, maar voor mij alleen
wat vanzelfsprekend is."
Hij ontwerpt van binnenuit, de schil van de woning is slechts bijzaak. Hij begint vanuit de
ervaring van de kamers (=raumplan). Hij gaat door verschillende hoogtes en trappen, het
wordt als een soort wandeling ervaren. Dit komt ook terug bij Le Corbusier (flowing spaces
ook specifiek voor M. van der Rohe). Hij heeft dus heel wat architecten na hem beïnvloed.
, 1905-1925
2.3 American Bar
Zie key interiors p 453
De American Bar demonstreerde enkele van de thema's van het
Raumplan. De bar was een vaardige manipulatie van klassieke
materialen zoals marmer, onyx, mahonie, messing,
leer en spiegel, allemaal gebruikt in hun natuurlijke staat. Loos
bespotte ornament als een masker, een masker dat de
eigenschappen van een oorspronkelijk materiaal overlaadde en
het vervolgens dwong te liegen. De intimiteit en sfeer van de American Bar, deels te danken
aan de zeer kleine afmetingen, werd verbroken door een fries op het bovenste niveau; een
spiegelwand die het beeld projecteerde van een reeks andere ruimtes achter de bar. Het
eindeloos reflecterende marmeren plafond vormde een tegenwicht voor het strakke en
formele keurslijf van de ruimte op het lagere niveau.
2.4 Hedendaags: LAX-bar
De American Bar was een inspiratie voor de LAX-bar. Het
volledige interieur is in typische vormen en bestaat volledig uit
hetzelfde materiaal. Historsche architectuur kan hedendaagse
architectuur steeds blijven beïnvloeden.
2.5 Maison Steiner
De woning mocht enkel gebouwd worden op voorwaarde dat er
bloemen werden geplaatst. Dit soort architectuur werd nog niet
geaccepteerd voor gewone huizen. Dat een rijke familie zo een
woning zou wille was ook heel bizar.
2.6 Knize Tailors
Het interieur behoort toe aan een kledingzaak voor mannen in
Wenen. Het interieur heeft strakke lijnen, heldere kleuren en een
tijdloze uitstraling.
Zie Key interiors p 236
3. Peter Behrens en AEG
Ook Peter Behrens is een belangrijk lid van de Deutscher Werkbund. AEG wordt gestart als
fabriek voor elektriciteit, later ook huishoudtoestellen op elektriciteit. Ze gaan inzetten op de
vorm: geometrischer, abstracter, …