Agressie in de zorgsector:de-escalatietechnieken
1. Begripsomschrijving van agressie:
○ Agressie wordt gezien als een oervorm van communiceren, waarbij mensen
laten zien dat ze boos zijn of zich machteloos voelen.
○ Het kan worden beschouwd als een aanvals- of verdedigingsmiddel,
geactiveerd vanuit emotie of verstand.
2. Verschil tussen conflict, spanning en woede:
○ Conflict: Een meningsverschil tussen twee of meer partijen.
○ Spanning: Druk, onrustige verwachting, dreigende vijandschap; het kan de
onderliggende energie van een conflict vormen.
○ Woede: Een extreme vorm van kwaadheid; het kan leiden tot agressie als het
niet constructief wordt geuit.
○ Preventie van agressie:
■ Preventie begint met het tijdig opmerken van conflicten, spanning en
woede.
■ Woede kan een aanvaardbare emotionele uiting zijn, terwijl agressie
dit niet is.
3. Prevalentie van agressie in de zorgsector:
○ Het incasseren van agressie wordt vaak gezien als inherent aan het beroep in
de zorg.
○ Tolerantie voor agressie is vaak groot, en incidenten worden mogelijk niet
gemeld uit angst voor represailles, stigmatisering, of de vrees om als
psychologisch zwak te worden bestempeld.
○ Ondanks onderreportage tonen bevragingen in ziekenhuizen aan dat er een
hoge prevalentie van agressie is, met vermoedelijk nog hogere werkelijke
cijfers vanwege genoemde angsten.
4. Uitingsvormen van Agressie:
1. Verbale Agressie:
○ Uitschelden, beledigen, intimideren, Discriminerend taalgebruik, bedreigingen.
2. Non-Verbale Agressie:
○ Middelvinger uitsteken, obscene gebaren, dreigende gebaren, spugen, poging
tot slaan.
3. Psychologische Agressie:
○ Onder druk zetten of dreigen, dreigen met zelfbeschadiging, stalking.
4. Fysieke Agressie t.a.v. Objecten of Personen:
○ Slaan, vernielen, spuwen, duwen, gooien met voorwerpen, fysieke
belemmering, agressie gericht op zichzelf valt hier ook onder.
5. Seksuele Agressie:
○ Ongewenste intimiteiten, dubbelzinnige opmerkingen, obscene gebaren,
aanrakingen, ongepaste seksueel getinte opmerkingen of bewegingen,
Ongepaste uitnodigingen maken deel uit van deze vorm van agressie.
5. Grenzen bij het Verplegen van Agressieve Patiënten:
Persoonlijke Grens (Voelgrens):
● Varieert per persoon.
, ● Inschatting van agressie-ernst afhankelijk van patiënt en persoonlijke
sympathie.
● Belangrijk om elkaars persoonlijke grenzen te kennen zonder te oordelen.
Professionele Grens (Handelingsgrens):
● Belangrijk om gezamenlijke handelingsgrenzen vast te stellen op het werk.
● Overeenstemming over wanneer te handelen bij agressief gedrag.
● Professionele grens is vooral een handelingsgrens, waarbij je afspreekt op
welk gedrag je reageert en vanaf wanneer je handelt.
Voordelen van Professionele Grenzen:
● Belangrijke steun voor verpleegkundigen.
● Eenduidige aanpak met preventie-effect.
● Duidelijkheid over verwachtingen en reacties op agressief gedrag.
● Melding en registratie van incidenten zijn duidelijk.
● Duidelijkheid over reacties op daders.
● Duidelijke grens is een waarschuwing voor potentiële daders.
Belang van Informatie voor Nieuwe Werknemers:
● Nieuwe werknemers dienen zich vooraf goed te informeren over afspraken met
betrekking tot agressie preventie.
● Bij twijfels is het raadzaam om navraag te doen bij de (hoofd)verpleegkundige.
6. Acceptatie van Agressie:
● Begrip tonen voor gewelddadig gedrag van patiënten is belangrijk, gezien de
emotionele en onverwachte situaties in de zorg.
● Kwetsbaarheid, traumatische ervaringen, moeilijke omstandigheden, leeftijd, of
verminderde cognitieve vermogens van patiënten kunnen leiden tot agressief gedrag.
● Hoewel begrip tonen nuttig is in dagelijkse omgang, mag gewelddadig gedrag nooit
worden geaccepteerd.
7. Herkenning, Verloop, en Benadering van een Crisissituatie:
7.1 Kenmerken van een Crisissituatie:
● Acute situatie.
● Betrokkene ervaart de situatie als bedreigend.
● Perceptie van crisis als onvoorspelbaar en onverwacht.
● Faseverloop is aanwezig.
● Na afloop is er een fundamentele verandering merkbaar.
7.2 Het Crisisontwikkelingsmodel:
● Biedt inzicht in het ontstaan en de escalatie van conflicten of agressieve incidenten.
● Beschrijft 5 fases van een agressie-incident, vanaf het begin van een crisis.
● Fases bevatten verschillende houdingen en interventiemogelijkheden.