Medicatie en invasieve handelingen
Deel 1: Medicatie:
Wat is medicatie?
= enkelvoudig of samengestelde stof met therapeutische,
of profylactische eigenschappen mbt ziekten bij de mens, wordt
toegediend om fysiologische functies te: - herstellen
- verbeteren
- wijzigen
- diagnose stellen
Hoe fysiologische functies herstellen, verbeteren of wijzigen?
farmacologisch effect
immunologisch effect
metabolisch effect
Specialiteitsnaam = merknaam vb: Dafalgan
Stofnaam = het actieve bestanddeel vb: paracetamol
Generische geneesmiddelen = kwalitatief evenwaardige geneesmiddelen, maar
goedkoper en dus een goed alternatief, verwijst
vaak naar het actieve bestandsdeel (stofnaam)
aangevuld met de naam van de producent
vb: Paracetamol EG = zelfde als Dafalgan, maar geproduceerd door andere
fabrikant EG
Geschiedenis van de medicatie:
Voor WOII: geneesmiddelen afkomstig van natuurproducten waaraan een
geneeskundige werking werd toegeschreven
Meestal werden de geneeskrachtige kruiden per toeval ontdekt, kennis van
generatie op generatie overgedragen
Begin 20e eeuw: meer gericht onderzoek gedaan naar het ontstaan van ziektes
+ manieren om deze te behandelen
,Kennis natuurproducten werd aangevuld met wetenschappelijk onderzochte
kennis + nieuwe chemische substanties gesynthetiseerd
Nieuw: genetische manipulatie inbouwen van delen DNA van mensen in
bacteriën, waardoor bacteriën in staat zijn
om menselijke hormonen te produceren
vb: insuline
2e helft 203 eeuw: enkel spreken over geneesmiddelen als er wetenschappelijk
aangetoond is dat ze gunstig effect op de gezondheid
hebben
Toch veel gebruik van alternatieve geneesmiddelen: wet. niet aangetoond
vb: kruiden, mineralen, ...
homeopathie, fytotherapie (ontgiften van organen)
Geneesmiddelen onderzoek: fases
1. Preklinische fase = laboratoriumonderzoek: cel en dierproeven op een
kleine groep, nagaan of preparaat nadelige gevolgen
heeft
2. Klinische fase = testen op menselijk organisme wnr er geen nadelige
gevolgen waren tijdens de preklinische fase
1) Kleine groep gezonde mensen in contact met kleine dosis:
kijken hoe menselijk lichaam functioneert na blootstelling
aan preparaat
2) Kleine groep zieke mensen in contact met preparaat, er
wordt gekeken naar het effect van het geneesmiddel en
de optimale dosis die het lichaam kan verdragen
3) Geneesmiddel aan grote groep zieken, meestal krijgt een
deel van de groep een placebo om de effectiviteit te
testen
4) Preparaat is als geneesmiddel op de markt gekomen,
maar fabrikant blijft gegevens verzamelen om te kijken
naar de effecten op LT
Farmacovigilantie FAAG
= Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten
opvolgen onverwachte reacties op medicatie
wordt verwacht dat vpk meldingen maken bij nevenreacties
elke melding moet geanalyseerd worden
,Indeling medicatie:
- causaal (curatief/therapeutisch) = genezen (vb: chemo, antibiotica)
(causaal = oorzaak van de ziekte bestrijden)
- profylactisch = voorkomen (vb: antibiotica, vaccins)
- symptomatisch = verzachten (vb: paracetamol, anti-emetica)
- diagnostisch = om diagnose te stellen (vb: contrastvloeistof, TBC spuit stage)
- substitutie = vervangend, wnr organisme geen of onvoldoende van een stof
aanmaakt (vb: insuline, hormonen)
- placebo = preparaat zonder geneeskrachtige werking, maar patient is er
wel van overtuigd dat het werkt (vb: tictacjes)
Farmacologie:
Farmacokinetiek
= weg de med aflegt in lichaam
“Het geeft de kennis van de wijze en snelheid van resorptie,
distributie, chemisme en excretie van geneesmiddelen weer, met betrekking tot
hun farmacologische, therapeutische en toxische werking.”
Evenwicht! alles wat erin gaat moet eruit komen
Absorptie = med innemen (IV, IM, pleister, ...) komt uiteindelijk in syst.
circulatie
, Syst circulatie = bloedsomloop, med kan in bloed voortduwen als vrije fractie
farmacon (med zwerft vrij rond in bloed en doet gelijk zijn
werking)
! biologische beschikbaarheid: tijd dat vrije fractie farmacon
stabiel aanwezig is in bloed!
of gebonden fractie farmacon (gebonden aan albumine: gaat
niet gelijk zijn werking doen want gebonden, wnr nodig terug
vrij komen en zijn werk doen)
Weefsels = niet alle vrije fractie farmacon naar doelorgaan, maar ook naar
andere weefsels in het lichaam zodat deel van vrije fractie farmacon
niet meer beschikbaar is in de systematische circulatie en langer
werkzaam blijft, weefsels zijn dus een opslagplaats, vooral in
vetweefsel en soms ook in spierweefsel
Actieplaats = in celmembraan, medicatie dringt daar binnen om klachten te
onderdrukken
Metabole organen = medicatie gaat via lever want al het bloed gaat via de
lever, lever breekt deel medicatie af en zorgt dat die
uitgescheden worden
(IV geven: med direct in syst. circulatie, via maag: langs
lever)
metaboliet = afvalstoffen, wat er overblijft na afbraak
= hydrofiel: kan tegen water anders niet kunnen
uitscheiden via nieren
Protract = medicatie die eerst lever moet passeren om te werken, komt
uiteindelijk terug langs lever om uitgescheden te worden
IV = medicatie direct effect want gelijk in systemische circulatie
Farmacodynamiek
= wat medicatie in het lichaam doet
(= alles thv de actieplaats, medicatie bindt aan eiwit in of op celmembraan)
vb: bij nierpatiënt: lagere dosis want med langer in bloed = meer afvalstoffen in
bloed, kans vergiftiging
