Samenvatting: Wondzorg 2V
Hoofdstuk 1: Herhaling 1V, wondfotografie, debridement en wondverbanden
Herhaling 1V:
Opbouw huid:
Epidermis = beschermlaag
Dermis
Hypodermis = isolatie (SC weefsel)
Fascia
Spier
Fasen wondgenezing
1. Ontstekingsfase: opruimen dood weefsel + bacterien
- Vasodilatatie: RB cellen naar wondgebied
- Vasoconstrictie: bloedverlies beperken + fibrinogeen produceren die
WBC aantrekken
- Fagocytose + opruimen door lymfe of pusvorming
2. Granulatiefase: vorming nieuw bindweefsel en bloedvaten
o Collageen en elastien vullen wondbed
o Neovascularisatie: vorming nieuwe cappilairen
o Rode korrelige structuur
3. Maturatiefase: bindweefselreoganisatie met collageen
o Epithalisatie: vroming nieuwe epitheelcellen vanuit wondranden
o Wondcontractie: randen trekken naar elkaar toe
4. Littekenfase
Types wondgenezing
Per primam
o Zuivere wonde: geen necrose, contaminatie of vreemde lichamen
o Gladde wondranden, snelle epithalisatie, wondranden trekken mooi
naar elkaar toe
Per secundam
o Geen zuivere wonde: necrose, contaminatie of vreemde lichamen
o Vaak gekartelde wondranden, trekken moeilijk naar elkaar,
epithalisatie vanuit onder de wond naar boven ipv van de
wondranden
, Regeneratief
o Oppervlakkige wond vb: schaafwonde
o Enkel epidermis beschadigd
o Vaak pijnlijk
Wondclassificatie: factoren die wondgenezing beïnvloeden
Uitzicht:
o Diepte adhv verschillende huidlagen die je ziet
o Open/gesloten
o Grootte: meetlat
Oorzaak:
o Traumatisch (deglovement, amputatie, snijwonde, ...)
o Mechanisch
o Thermaal (brandwonden en vrieswonden)
o Elektrische stroom: spieren krampen samen!
o Chemisch
o Straling (verbranding zon, chemotherapie, ...)
o Iatrogeen = beschadiging bij diagnostische of therapeutische procedures
(biopsie, operatiewonde, ...)
Exsudaat:
o Zien aan aantal verbandwissels (bloed = geen exsudaat!)
o 1x per week = geen
o 1 in 5 dagen = weinig
o 1x in 3-4 dagen = gemiddeld
o 1-2x per dag = sterk exsuderend
Graad infectie:
1. Gecontamineerd/besmet: reinigen
o Wonde heelt
o Geen tekenen infectie + geen onmiddellijk risico op infectie
2. Gekoloniseerd: reinigen
o Wonde heelt
o Geen tekenen infectie + wel verhoogd infectierisico
o Voedingsbodem voor bacteriën aanwezig vb: wieken, stoma, ...
3. Kritisch gekoloniseerd: mechanisch reinigen
o Geen positieve evolutie in heling, wondheling vertraagd
o Infectietekens nauwelijks zichtbaar maar geen echte infectie
o Vaak biofilm: slijmerige laag bacterien en schimmels die zich
vasthechten aan wondbed: ! mechanisch reinigen !
o Wel ontsmetten bij kwetsbare patiënten
, 4. Geïnfecteerd: ontsmetten
o Stagnatie wondheling
o 1 of meerder tekens infectie: rubor (roodheid), dolor (pijn), calor
(warmte), tumor (zwelling)
o Snel bloedend granulatieweefsel, vaal gekleurd wondbed,
overvloedig exsudaat, pijn
o Uitbreidingsgevaar naar omliggende weefsels
Kleur:
o Wound Care Society = kleurenclassificatiemodel
o Altijd kijken naar ergste kleur
o Kleuren in % uitdrukken
1. Wonde met granulerende wondbodem (rood)
o Wonde kwetsbaar door nieuwe weefselvorming
o Beschermen
2. Wonde met gele wondbodem (geel)
o Opruimfase wonde
o Diepe wonde met veel exsudaat: reinigen + absorberend
o Oppervlakkig weinig exsudaat: reinigen + vochtig milieu creëren
3. Wonde met necrotische wondbodem (zwart)
o Debridement, anders heeft rest weefsel geen kans op genezing
Diepte:
o Diep = alles onder epidermis
o Oppervlakkig = enkel epidermis beschadigd
Factoren eigen aan wonde/pat:
o Leeftijd
o Medicatie
o Diabetes: oppassen diabetische voet
o Pat arm: minder geld voor materiaal dus hoger risico infectie
o Roken en drugs: verminderde circulatie
o Arteriële insufficiëntie
o Veneuze insufficiëntie
PESDIE
Probleem
Etiologie
Symptomen
Diagnose
Interventie
Evaluatie
,TIME
Tissue: % kleur, biofilm?, grootte wond, welke weefsellagen, soort wonde
Infection: tekenen infectie + graad infectie
Moisture: exsudaat adhv verbandwissels
Edge: Epithalisatie: cellen vanaf rand naar elkaar toe
Wonddehiscentie: terug openvallen wonde
Maceratie: verweking wondranden
Mooie of gekartelde wondranden
Soorten wondes: vochtletsel, decubitus, diabetische voet, ulcus, ...
Wonde = B1 handeling en C handeling (debris)
Wonde = chronisch vanaf 6 maanden
Wondfotografie:
Altijd foto maken in zelfde lichtbron, geen flits!
Foto altijd in zelfde hoek maken
Foto altijd op zelfde achtergrond maken
Blauwe, groene, grijze achtergrond ipv witte (weerkaatst)
Wonde reinigen voor foto
Eerst foto volledig ledemaat ter referentie, daarna inzoomen op wonde zelf
Privacy: hoofd patiënt er niet op + toestemming vragen aan patiënt
Wondlatje erbij met naam pat, datum, locatie wonde, pijl richting hoofd
, Debridement:
Debrideren = vuil van een wonde wegnemen, verwijderen afbraakstoffen/los-
liggend fibrineweefsel/vreemd materiaal
Doel debrideren = rode wondbodem waar wonde vanuit kan beginnen groeien
en zo wondheling versnellen, optimalisatie wondranden
Voor elk debridement mechanisch reinigen!!
Kan door vpk: schrobben, schrapen, ...
Door arts: chirurgisch debridement = wegsnijden weefsel
6 methodes debridement:
1. Mechanisch debridement
o Handmatig reinigen
o Bij elke wonde toegepast: met kompres en pincet over wonde wrijven,
actieve beweging om vuil los te krijgen
o Belangrijk om biofilm kapot te krijgen!
o Monofilament fiberpad: eerst natmaken (mag gwn kraanwater zijn)
2. Autolytisch debridement
o Vocht aan wonde afgeven en overtollig vocht van de wonde
wegnemen
o Zalf om vochtig milieu te creëren: helpt om harde vuil los te krijgen
(fibrineweefsel en necrose) + vochtig milieu = betere wondgenezing
(vb: Flaminal hydro)
o Hydrogel, hydrocolloïden en gellerende verbanden
o Actief verband erop: slorpt vuil op
o Voordelen: vitaal weefsel wordt niet aangetast, vochtig milieu zorgt
voor epithalisatie en granulatie, pijnloos
o Nadeel: proces kan weken duren
3. Chirurgisch en/of scherp debridement
o 2 soorten Chirurgisch = op OK onder narcose door arts
Scherp = aan bed patiënt (C handeling vpk)
o Hydrochirurgisch systeem: in 1 handeling schoonmaken, snijden en
spoelen (Versajet) op OK want heel pijnlijk
o Oppassen met botstructuren (stuit, hand, voet): kans osteomyelitis
o Oppassen met anticoagulantia!