SAMENVATTING NKO 2
1. Hoofd en hals oncologie-chirurgie
- Epidemiologie
o Hoofd-halstumoren = tumor bovenste lucht/slikweg + speeksel- + schildklier
o 5% v alle nieuwe kankers/ jaar
o 0,5 miljoen/ jaar wereldwijd
o 6e meest frequente kanker
o 4e meest frequente bij man, 9e meest frequente bij vrouw
o 2500 belgen/ jaar
- Anatomie
o Larynx = stembanden, valse stembanden, mediale zijde van epiglottis, aryepitglottische
plooi
o Orofarynx = Valecula, tongbasis
o Meest frequente subregio’s voor kanker binnen hoofdhalsgebied
▪ 1. Orofarynx
▪ 2. Larynx
▪ 3. Orale caviteit
- Etiologie
o !! Tabak -> glottis
▪ !! + alcohol -> supraglottis, farynx, orale caviteit, slokdarm
o Houtstof, stof v harde houtsoorten -> sinustumoren (CAVE: meubelmakers!)
o Lokale irritatie: frictie door slechte gebitsprothese
o Viraal
▪ EBV -> nasofarynx en lymfomen
▪ HPV -> oropharynx carcinoom in bepaalde populatie van de mensen
- Secundaire primaire tumoren !!
o Grote incidentie v sec tumoren bij hoofd-halstumoren
o 20-40% (≠ recidief, maar nieuwe tumor)
o 25% ontdekt bij oppuntstelling
o Per jaar follow up 4% kans op ontdekking sec tumor
o Meestal in hoofd-halsregio, ook in bronchus of GI tractus
o Belang bij keuze behandeling: welke voor secondary primary tumor.
▪ Indien RT voor primaire, niet meer mogelijk voor secundaire daarom beginnen
met endoscopische HK bh
- Symptomen
o Stemband/ larynxCA
▪ Heesheid: primair
1
, • Note: roker -> chronische laryngitis -> heesheid, verslechtering dus niet
vaak als alarmerend beschouwd
• !! Note: Heesheid > 3 w ➔ altijd NKO-onderzoek + laryngoscopie
▪ Stridor: laattijdig
o SupraglottisCA / hypofarynxCA
▪ Gerefereerde oorpijn
• Ganglion v Gasser: contact N. Lingualis en N. auriculotemporalis
• Gerefereerde pijn bij infectie, tumor, zware keelontsteking
• Denk eraan bij risicopt: roken + drinken
▪ Slikklachten
▪ Stemveranderingen en stridor (laattijdig)
▪ Adenopathie: halsklieren
o Orale caviteit CA
▪ Vreemd gevoel in de mond/ keel
▪ Gerefereerde oorpijn: vnl orofarynxCA
o Neus en sinus CA
▪ Epitaxis: neusbloeding
▪ Neusverstopping
- Diagnose
o Algemeen onderzoek
▪ Algemene gezondheid, gewicht, gestalte
▪ Performance status
▪ Regionale meta’s: hals
▪ Secondary primary: 20% v alle H&H CA
o Aangezicht en hoofdhuid
▪ Voelbare en zichtbare letsels
▪ Speekselklieren
▪ Functie craniale zenuwen
o Hals !!!!!
▪ !! Aanwezigheid v meta’s halsklieren is de belangrijkste negatieve prognostische
factor in H&H CA, Adenopathie vermindert prognose drastisch
▪ Inspectie: asymmetrie, massa, atrofie
▪ Palpatie: halsregio 1 -> 6: grootte, regio, consistentie, fixatie
• Ook schildklier
• Techniek : sta achter de pt : 4 vingers voor sternocleidomastoideus, 1
vinger erachter. Hoofd NIET in flexie (opgespannen huid, structuren
minder voelbaar).
o Regio I-II (subment en submandib) : bimanuele transoraal
• Halsregio’s: KOE !!
2
, o Orale caviteit
▪ Voelen: vroegtijdig (kleine letsels): bimanuele palpatie: vinger in en uit mond
▪ Kijken: hoofdlamp en tongspatel
▪ Bewegingsbeperkingen: uitval craniale zenuwen
o Farynx
▪ Tongspatel en hoofdlamp
▪ Endoscopische onderzoeken
• Nasofarynx, tongbasis
• Hypofarynx: ulceraties en stase van speeksel
o Spiegel onderzoek, rigiede endo, flexiebele endo
▪ Palpatie v tongbasis en amandelen
o Larynx
▪ Luisteren stem: onderscheiden functioneel en organisch (specialist), stridor
▪ Endoscopische onderzoeken
• Flexiebele endoscopie: meest gebruikt
• Videostroboscopie: bewegende stemband optisch in stilstand
o Betere visualisatie v kleine letsels
• NBI = narrow band imaging: visualisatie weefsel en submucosale
vascularisatie
o Onderscheiden benigne en maligne
o Maligne: neovascularisatie: nieuwe bloedvaten
o Oor
▪ Otoscopie
• Otitis serosa (nasofarynxCA): retrotympanische vochtuitstorting
• Verdachte letsels gehoorgang: echt oorCA (zz): meestal uitgaande vd
huid in de gehoorgang, heel zz in middenoor
▪ Unilateraal gehoorsverlies tgv otitis serosa of middenooreffusie
o Neus en sinus
▪ Endoscopie: verdachte letsels
▪ CT-scan bij risicogroepen m sympt (CAVE: hout, zware metalen)
- Prognose
o Algemeen
▪ T1-T2: goede prognose
▪ Vanaf N1: drastische afname prognose
• !! zoek dus steeds regionale metastasen!!
o Rule of eighties : 80 rule
▪ Halsmassa bij volw (excl. Thyroid) (+ roken + drinken)
▪ = 80% maligne
▪ = 80% metastase
▪ = 80% tumor boven clavicula
▪ = 80% spinocellulair carcinoma
o Klieren
▪ Supraclaviculaire klieren
• Links: Klier v Virchow: GI carcinoma
• Rechts: long of bronchus carcinoma
▪ N classificatie (uitz HPV gerelateerde tumoren)
3
, - Beeldvorming
o Note: pt m halsmassa: NIET METEEN OPEN BIOPSIE -> vermindering v prognose
▪ Eerst KO, beeldvorming, FNAC, …. dan pas open biopsie
o RX thorax: niet meer gebruikt -> meteen CT thorax bij follow up
o CT of MRI
▪ Staging: diepte en uitgebreidheid
▪ Regionale lymfeklieren (soms niet te vinden bij KO: CAVE obesitas)
▪ Follow-up residuele tumor
▪ Zz voor diagnose
o FNAC
▪ Cytologisch onderzoek: echogeleide biopsie m dun naaldje
o PET Scan
▪ Zeer belangrijk
▪ Zowel niet vindbare primaire tumor zoeken als meta’s
▪ Hoog metabool actieve cellen
o Onderzoek onder anesthesie
▪ Betere beoordeling v letsels door afwezigheid braakreflex
▪ Biopsie mogelijk: suspensie laryngoscopie
▪ Opsporen secundaire primaire tumoren dmv palpatie, directe laryngoscopie en
oesofagoscopie
- Behandeling
o Algemeen: enkel in referentiecentra (3e lijns pathologie)
▪ Multidisciplinair
• + NKO- hoofdhals chirurg m specifieke onco ervaring
• + radiotherapeut m hoofd-hals specialisatie
• + medisch oncoloog m hoofd-hals specialisatie
• Samenspraak: hoogste kans genezing, minste kans NE/ morbiditeit
• Verschillende bh mogelijkheden m soms zelfde genezingskansen
▪ Beïnvloedende factoren
• Leeftijd: oud, slechte algemene toestand -> gn uitgebreide HK
• Behandelend arts
• Combinatie v bh: RT-CT en/ of HK
• Second primaire tumoren
o Reconstructieve technieken
▪ Doel: herstel v mucosale of huiddefecten door ablatieve HK
▪ Lokale verschuivingsplastieën
▪ Musculo-cutane gesteelde flappen: pectoralis major of latissimus dorsi
4
