, DEEL 1: DE SOCIOLOGIE ONTDEKKEN
HOOFDSTUK 1: DE SOCIOLOGISCHE VERZUCHTING
1.1. Wat is sociologie?HOOFDSTUK
Een poging1:
tot definitie
WAT IS PSYCHOLOGIE
Verschillende pogingen tot een definitie van de sociologie
Een definitie van psychologie
HOOFDSTUK 1: WAT IS PSYCHOLOGIE
‘Sociologie is de wetenschap van de enigszins stabiele structuren en
processen van sociale aard’ (Van Doorn & Lammers)
Een definitie van psychologie
HOOFDSTUK 1: WAT IS PSYCHOLOGIE
‘Sociologie is een vorm van sociaal onderzoek dat heel verschillende vormen
aanneemt.’ (Blackwell Encyclopedia of Sociology)
- Sociologen proberen een definitie te vinden want de sociologie is een
Een definitie van psychologie
recente en vrij onbekende wetenschap
- Men raakt het er echter niet over eens: ‘sociologen zijn het slechts over 1 ding
eens: hoe moeilijk het is om tot een definitie van de sociologie te komen’ –
Aron
- Geen ramp: definities helpen om een verschijnsel vast te leggen, maar niet
om te begrijpen en wij leggen de focus op begrijpen
- Kunnen (eventueel) wel kennis kernachtig samenvatten, als men heeft
begrepen
Sociologie als een avontuur
- Jonge discipline en daarom heel levendig
➔ Vernieuwt zich steeds onder invloed van haar eigen bevindingen en
inzichten
- Diep verdeelde wetenschap (maar over 1 ding eens, zie boven)
Definitie van Weber
‘sociologie is de wetenschappelijke poging om het sociale handelen te
begrijpen, met de bedoeling om op die manier tot een causale verklaring
van het verloop en de effecten van dat handelen te komen’
- Twee kanttekeningen
1) De taak die Weber voor de sociologie opeist, is dezelfde taak als die van
de psychologie, antropologie en politicologie
➔ Ze doen niet helemaal hetzelfde, maar vertonen inderdaad wel
gelijkenissen
2) Volgens Weber neemt verklaren de vorm aan van oorzaak-gevolgrelatie:
hier zijn ook niet alle sociologen het mee eens
, Wat wordt bedoeld met
“alles is contingent, maar
daarom nog niet arbitrair?
1.2. Wat de sociologie ons leert
De belangrijkste sociologische les:
Een definitie van psychologie
ALLES IS CONTINGENT, MAAR
Een definitie van psychologie
DAAROM NIET ARBITRAIR
Een definitie van psychologie
libpuyh
- Contingent
Algemeen Nederlands: voorwaardelijk, incidenteel ≈ toevallig
Sociologisch: iets is contingent als het noodzakelijk noch onmogelijk is en het
dus ook anders had kunnen zijn
➔ Haast alles wat in onze maatschappij bestaat (hoe we verliefd worden,
wat we mooi vinden, hoe we ons eten maken, de belangen die we
hebben…) had ook anders kunnen zijn We nemen ze aan als natuurlijk en
verbonden met onze eigenheid, maar eigenlijk hadden ze zich in de loop
van de geschiedenis helemaal anders kunnen ontwikkelen → ze zijn dus
contingent
- Niet arbitrair (arbitrair ≈ bepaald door willekeur)
Het is niet omdat een bepaalde instelling ook anders had kunnen zijn, dat er
geen goede redenen bestaan voor de vorm die het bij ons heeft
aangenomen
Huwelijksvormen in de “Murdock-files” als voorbeeld
Antropoloog Murdock heeft in 1949 informatie over zoveel mogelijk bestaande en
verdwenen culturen samengebracht (565 culturen: hun verwantschapssystemen,
verdeling werk man en vrouw, rechtssystemen, politieke organisatie,..).
➔ Hieruit leren we dat
1) zelfs iets zo vanzelfsprekend als het huwelijk varieert over cultuur en ruimte (en
dus contingent is), maar
2) in die variatie tekenen zich wel degelijk patronen af (de vorm die het huwelijk
aanneemt is in die zin niet-arbitrair maar hangt samen met bv de toestand van
de economie of het erfrecht).
→bv polyandrie vooral wanneer een vrouw trouwde met alle zonen van 1 gezin
in een poging om de opdeling van familiegrond te vermijden
Monogamie 20 %
Polygynie
79.3 %
Polygamie
Polyandrie 0.7 %
, Besef contingentie
- Sinds de opening van de wereld en ontdekkingsreizen is men zich meer en
meer bewust geworden van de diversiteit van culturen
- Wel dikwijls ontkend, bv: geloof dat sommige culturen wel verschilden van de
Europese, maar enkel en alleen omdat ze minder ontwikkeld waren (en die
zouden dus later convergeren naar deze cultuur)
- Belangrijke rol in sociologie: heeft er bv voor gezorgd dat Becker schreef dat
afwijkend gedrag door de samenleving wordt geproduceerd
➔ Sociologie heeft met betrekking tot afwijkend gedrag een dubbele
taak
1) Verklaren waarom bepaalde individuen tot afwijkend gedrag
2) Verklaren waarom bepaalde gedragingen in bepaalde culturen
afwijkend zijn en in andere niet
- Belangrijke veranderingen, bv wet over verkrachting binnen huwelijk
1.3. Contingent, maar niet arbitrair
Eerst: idee dat wetten en reglementen werden opgelegd door God of door de
natuur
Een definitie van psychologie
Daarna: besef dat wetten en reglementen door de mens zijn gemaakt
Waarom tha fock respecteren mensen ze dan????
Een
Visiedefinitie
Rousseauvan
(18epsychologie
eeuw)
- Religie nodig die men ertoe aanzet en motiveert om regels te respecteren en
plichten
Een definitie na psychologie
van te leven → enkel met zo’n civiele religie zal men dit ook doen
- Kritiek op Christendom: nam deze taak niet goed op
libpuyh
- Civiele religies = eventuele nieuwe religies die de aandacht voor
burgerdeugd centraal dienen te stellen
→nu nog altijd geen pasklaar antwoord op, zie volgende drie voorbeelden over hoe
men het in het verleden heeft aangepakt
A. Aanloop naar de ontwikkeling sociologie
- Vraag waarom contingente niet arbitrair is, centraal in discussie
vertegenwoordigers van de verlichting en tegen-verlichting (na Franse
Revolutie)
- Sociologie als poging om tegenstellingen te overstijgen
→fundament sociologie is gelegd
Verlichting Tegen-Verlichting
Verwerping religie als ordehaver Geen positief beeld van menselijke
natuur
Mens moet naar zijn natuur leren Vooral handelen uit eigenbelang
leven
Kennis van natuur via wetenschap Redelijk handelen zal leiden tot
egoïsme en onrecht
