Resume
IDENTITEIT 2 volledige samenvatting
- Cours
- Identiteit 2
- Établissement
- Universiteit Antwerpen (UA)
Identiteit 2 met afbeeldingen, samenvatting van de hoorcolleges, gegeven door Els de Vos
[Montrer plus]
Aperçu du contenu
IDENTITEIT 21 INHOUDSOPGAVE
2 INTRODUCTIE TOT HET BEGRIP TYPOLOGIE IN DE GEBOUWDE WOONOMGEVING ..................................................................... 2
2.1 TYPOLOGIE ............................................................................................................................................................................................................................. 2
2.2 ONTWIKKELING VAN HET BERGIP TYPE ................................................................................................................................................................... 2
2.3 FUNCTIONALISME (1920-1930) ................................................................................................................................................................................... 3
2.4 MORFOLOGIE ........................................................................................................................................................................................................................ 3
3 VLAAMSE WOONSITUATIE EN TRENDS ...................................................................................................................................................... 4
3.1 ALGEMENE SITUATIE IN VLAANDEREN................................................................................................................................................................................... 4
3.2 RUIMTELIJKE TRENDS ............................................................................................................................................................................................................... 4
4 WOONTYPOLOGIEËN ....................................................................................................................................................................................... 4
4.1 MEEST VOORKOMENDE WOONTYPOLOGIEËN ........................................................................................................................................................................ 4
4.2 NIEUWE WOONTYPOLOGIEËN .................................................................................................................................................................................................. 4
5 DE RIJWONING................................................................................................................................................................................................... 5
5.1 DEFINITIE ................................................................................................................................................................................................................................... 5
5.2 EUROPESE VERSCHILLEN .......................................................................................................................................................................................................... 5
5.3 3 HISTORISCHE BASISTYPOLOGIEËN ....................................................................................................................................................................................... 5
5.4 TYPOLOGISCHE VERNIEUWING DOOR VICTOR HORTA ......................................................................................................................................................... 6
5.5 HUIZEN AAN DE BELGISCHE KUST (VOOR 1940) .................................................................................................................................................................. 8
6 ONTWERPEN DOORHEEN DE TIJD (RIJHUIZEN) ...................................................................................................................................... 8
6.1 MODERNISME (1920-1945) .................................................................................................................................................................................................. 8
6.2 LAAT-MODERNISME (NAOORLOGSE MODERNISME; 1945-1975) .................................................................................................................................... 9
6.3 LAAT-MODERNISME: BRUTALISME ...................................................................................................................................................................................... 10
6.4 LAAT-MODERNISME: POSTMODERNISME ............................................................................................................................................................................ 10
6.5 NIEUWE EENVOUD .................................................................................................................................................................................................................. 10
6.6 HEDENDAAGS: KRITISCH REGIONALISME/CONTEXTUALISME .......................................................................................................................................... 10
7 RIJWONING VANUIT ONTWERPPERSPECTIEF ....................................................................................................................................... 11
7.1 KWALITEITEN VAN DE RIJWONING ....................................................................................................................................................................................... 11
7.2 UITDAGINGEN BIJ HET ONTWERPEN VAN EEN RIJWONING ............................................................................................................................................... 11
8 DE ALLEENSTAANDE WONING ................................................................................................................................................................... 12
8.1 TYPOLOGIE VAN DE ALLEENSTAANDE WONING .................................................................................................................................................................. 12
8.2 KADERING VAN DE STIJLEN ................................................................................................................................................................................................... 12
9 ONTWERPEN DOORHEEN DE TIJD (ALLEENSTAANDE WONINGTYPES IN BELGIË)..................................................................... 16
9.1 VOLKSE TYPOLOGIE: FERMETTE/PASTORETTE .................................................................................................................................................................. 16
9.2 LAAT-MODERNISME: WITTE VILLA’S, BUNGALOWS, GLAZEN HUIZEN ............................................................................................................................. 17
9.3 BELANGRIJKE ACTOREN: RENAAT BRAEM, JUL DE ROOVER ........................................................................................................................................... 17
9.4 LAAT-MODERNISME: BRUTALISME ..................................................................................................................................................................................... 19
9.5 POSTMODERNISME ................................................................................................................................................................................................................ 19
9.6 NIEUWE EENVOUD ................................................................................................................................................................................................................. 20
9.7 HEDENDAAGS: KRITISCH REGIONALISME/CONTEXTUALISME ......................................................................................................................................... 23
10 HOOGBOUW................................................................................................................................................................................................ 23
10.1 ONTSTAAN VAN HOOGBOUW ........................................................................................................................................................................................... 23
10.2 IMMEUBLE D’HABITATION VAN LE CORBUSIER ........................................................................................................................................................... 25
10.3 NAOORLOGSE WONINGHOOGBOUW IN ANTWERPEN ................................................................................................................................................... 25
10.4 HEDENDAAGSE HOOGBOUW ............................................................................................................................................................................................. 28
10.5 RE-VITALISERING VAN HOOGBOUW, RETRO-FITTING .................................................................................................................................................. 29
11 ALTERNATIEVE WOONVORMEN ........................................................................................................................................................... 29
11.1 AANLEIDING ....................................................................................................................................................................................................................... 30
11.2 INITIATIEVEN IN VLAANDEREN ...................................................................................................................................................................................... 30
11.3 TERMINOLOGIE/DEFINITIES............................................................................................................................................................................................ 31
11.4 HISTORISCHE VORMEN VAN COLLECTIEF WONEN......................................................................................................................................................... 32
11.5 RECENTERE VORMEN VAN COLLECTIEF WONEN ........................................................................................................................................................... 32
11.6 NIEUWBOUWPROJECTEN .................................................................................................................................................................................................. 34
11.7 COHOUSING; ANTROPOLOGISCH BEKIJKEN .................................................................................................................................................................... 35
1
, 2 INTRODUCTIE TOT HET BEGRIP TYPOLOGIE IN DE GEBOUWDE WOONOMGEVING
2.1 TYPOLOGIE
▪ Typologie (= leer van de typen, evolutie, voorgangers, teruggrijpen naar vorige typen)
Term evolueerde in gebruik
= geschematiseerde en geabstraheerde representatie van een reeks objecten met overeenkomende
kenmerken
→ 18e eeuwse betekenis: theoretisch instrument voor classificatie van begrippen
In de architectuur hebben we ook een classificatie op basis van:
- Morfologische kenmerken (de vorm)
- Functionele kenmerken (welk doel, welke functie)
- constructie
→ 20e eeuwse betekenis: en ontwerptool van waaruit mogelijke ontwerpbeslissingen zijn te
genereren: ‘generatieve typologie’ volgens Panerai: “reproduceerbaar stelsel van
wamenhangende ontwerpkeuzes”
‘Type’ volgens Panerai:
> een geheugenkoffer
> drager van ontwerpervaringen (je kan beroep doen op ervaringen van
ontwerpers, die bv. een ontwerpprobleem al eens hebben opgelost)
> een geijkte oplossing (oplossing die andere ontwerpers kunnen toepassen)
2.2 ONTWIKKELING VAN HET BERGIP TYPE
Verschil ‘type’ en ‘model’
= concreet: letterlijk
= vaag een idee waarover
nabouwen/produceren
het gaat; kan verder
(bv. een prefab woning)
ingevuld worden (bv. een
rijhuis; je weet dan niet in
welk materiaal, vorm,
etc…)
Het begrip typologie in verband met gebouwde objecten
Woningtypologieën worden gevormd in functie van beschikbare materialen en technieken, klimaat,
reliëf, economische activiteit, sociale relaties, wereldbeeld en religie... binnen een bepaalde
gemeenschap.
Bv. ‘Le Corbusier’ → vanzelfsprekende, gestandaardiseerde objecten waarvan de vorm het resultaat is van
een verfijningsproces in fuctie van een maximale gebruikswaarde en de noodzaak van een economische
productie -- Hoe een typologie gedefinieerd wordt binnen het functionalisme (deel van het modernisme)
Quatremère de Quincy (1755-1849) → gebruikte type als een analysemethode
> type is het resultaat van een lange TRADITIE (type is historisch gegroeid)
> niets komt uit het niets voort
> alles heeft een VOORGESCHIEDENIS (+ context) > BASISPRINCIPE steeds waarneembaar
> type kan VERANDEREN, dit kan VORMVARIATIES in de uitwerking betreffen
maar een type kan ook grondig wijzigen en verder ONTWIKKELEN
> type is een ABSTRACT BEGRIP
Jean Nicolas-Louis DURAND (1760-1834), begin 19de eeuw → gebruikte het als een classificatiesysteem
Brengt boeken uit; een catalogus/vocabulaire van gebouwonderdelen/ gebruiksaanwijzingen/
ontwerpmethodiek → vond dat zijn boeken gebruikt moesten worden als handleiding; ontwerpen
werd een kwestie van samenvoegen van in hun bepaalde vorm
> type gebruikt als te kopiëren MODEL, als concreet voorbeeld waar je variaties op kan maken
> typologie staat volgens Durand los van de oorspronkelijke context van de gebruikte vorm
(<> Quatremère de Quincy)
> classificatiesysteem gericht op onderwijs en productie van architectuur
> 1e boek: ‘Grand Durand’ : typologisch OVERZICHT van toonaangevende gebouwen
> 2e boek: Précis des Leçons données à l’Ecole Polytechnique (1802- 1809, begin 19de eeuw)
Maakte concrete plannen waaruit
je delen kon uit halen en kopiëren
2
en samen te stellen
, 2.3 FUNCTIONALISME (1920-1930)
Modernisten kiezen voor functionalisme, niet voor de vorm → geven een andere rol aan typologie; namelijk de
functie! Wijzen het idee af van traditie; een type is niet historische gegroeid maar modernisten hebben het zelf
ontwikkeld, los van zijn context <-> Quatremère de Quincy (traditie)
Bv. bv. le corbusier, Neufert
→ ontwikkelde types van plannen op basis van functie
2.4 MORFOLOGIE
= vormleer (wat is de essentie van een vorm? → de leer van een structuur en de vorm en de betekenis ervan
Morfologie levert info over: materialen, sferen, contructiemethoden, tradities, culturen, gebruikers, geschiedenis, …
= ontwerpmethode
Drang naar het verleden (vooral in Italië), hedendaagse architectuur staat in verbinding met het verleden
> onderzoek op concrete stedelijke vormen: is allemaal terug te leiden naar de geschiedenis/evolutie
> de vorm van de stad wordt bepaald door de historische context
Aldo Rossi:
Oerelementen vd architectuur onderzoeken: hij gaat deze elementen gebruiken in zijn ontwerpen
> het geheel aan straten en egbouwen vormt het collectief geheigen voor de inwoners van de stad
> abstraheren van oorspronkelijke vormen, verwijzingen naar de historische context
> spelen met de schaal van architectuur (bv. de theepot en suikerpot; gebaseerd op een type gebouw en die
verschalen tot theepot en suikerpot => verwijzen naar de vormentaal van vroeger)
Wat is het verschil tussen de Italiaanse kunsthistoricus G.c. Argan & Quetremère de Quincy?
Argan => type is een abstractie van een reeks gebouwen op basis van hun gemeenschappelijke structurele
kenmerken (reeks = type: bv. arbeiderswoning is een type en deze moet toegepast worden)
Quetremère de Quincy => type is een reductie van een gebouwd object (een arbeiderswoning bestaat uit
verschillende onderdelen die je ontwerpt; hij geeft een aantal basiskenmerken/principes → de ontwerper
gaat dit steeds anders invullen en vormgeven)
voorbeeldexamenvraag:
Op welke typologie heeft le corbusier ‘La tourette’ gebaseerd? Schets. En leg uit.
→ Le Corbusier baseerde zich op het type klooster van Fontenay: de binnentuin, rondgangen, individuele cellen, de
kerk, etc.. is allemaal terug te vinden in zijn ontwerp.
La Tourette is een type volgens Italiaans kunsthistoricus G.C. Argan. Argan definieert een type als een abstractie van
een reeks gebouwen op basis van hun gemeenschappelijke structurele kenmerken.
In dit geval betreft het een kerkgebouw met een rechthoekig patiovolume errond waarin individuele cellen gevestigd
zijn.
Interessant; Op zijn beurt baseerde de architect Stephane Beel zich op het ontwerp La Tourette voor het ontwerpen
van een woning in Rotselaar; de pilotis, het brutalisme, de vierkante vorm, de helling waar de woning staat,
binnentuin, individuele cellen, …
3
, 3 VLAAMSE WOONSITUATIE EN TRENDS
3.1 ALGEMENE SITUATIE IN VLAANDEREN
cijfers +- :
80% van de woningen in Vlaanderen zijn een eengezinswoning
20% van de woningen in Vlaanderen zijn een appartement, studio, loft, …
75% van de woningen in Vlaanderen hebben een tuin
25% van de woningen in Vlaanderen hebben geen tuin
Bijna de helft (49%) van de woningen in Vlaanderen zijn een open bebouwing
22% van de woningen in Vlaanderen zijn een rijhuis
25% van de woningen in Vlaanderen zijn appartementen
85% van de koppels met kinderen zijn eigenaars van een woning
De meerderheid (32%) die een woning huren zijn alleenstaande ouders
Eigenaars van woningen zijn te vinden op het platteland
Huurders vinden we in de stad
Eigenaars wonen vooral in vrijstaande woningen
België heeft een relatief oude bebouwing
Opmerkingen!
o de aantal eigenaars van een woning neemt af → aantal investeerders in woningen, om die te verhuren, steigt
o Eigendomsbezit in België ligt hoog
o De gemiddelde woningrootte in België is zeer groot tegenover de rest van Europa
3.2 RUIMTELIJKE TRENDS
trend = verwachtingen voor de toekomst
• lintbebouwing:
= steenwegen waarlangs we bouwen, is goedkoper maar heel het landschap wordt versippert,
groen ‘verdwijnt’.
o Renaat Braem: ‘het lelijkste land ter wereld’
• Trend:
o Blijvende druk op de onbebouwde ruimte vanuit het wonen
Wijzigingen in de woning- en woonomgevingstypologie:
o van nieuwbouw naar koop met vernieuwbouw (kopen en verbouwen = nieuwe trend)
o van individuele woningbouw naar appartementen (door scheidingen, vergrijzing, samengestelde
gezinnen)
o Daling van de gemiddelde kavelgrootte
o Toename van de projectmatige aanpak (kopen en verhuren)
o Landbouwbedrijfsgebouwen en verlaten gebouwen worden hergebruikt (herbestemmen)
o Transformatie van de verkaveling (van grote percelen naar kleine)
o Beleid wil inzetten in verdichting, collectieve woonvormen, etc.
4 WOONTYPOLOGIEËN
4.1 MEEST VOORKOMENDE WOONTYPOLOGIEËN
1) open/halfopen bebouwing (49%)
2) rijhuis (22%)
3) appartement (25%) → neemt toe
4.2 NIEUWE WOONTYPOLOGIEËN
fermette jumbofermette
(=boerderijwoning, vooral populair in jaren 60’-70’) (boerderijwoning-stijl als appartementen)
4
Realiseren van kleine woontypologieën, populair
maar van lage architecturale kwaliteit
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur femkesmaers. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €7,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
72841 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans