Recht samenvatting – bestekken en
aannemingen en erfdienstbaarheden
Open boek examen
Bestekken en aannemingen
Les 1
Algemeenheden
1) Wat is een aannemingsovereenkomst?
Definitie van dit contract:
- een partij (de aannemer) verbindt zich ertoe een materieel of intellectueel werk te verrichten of een
dienst te leveren…
- voor een andere partij (de opdrachtgever / bouwheer / aanbesteder)…
- tegen betaling van een tussen hen overeengekomen prijs…
- én in volle onafhankelijkheid… (geen gezag tussen bouwheer en aannemer)
- al dan niet met levering van de grondstof.
Voorbeelden? architect, ingenieur, onderaannemer, bakker, garagist
= ruim → wij beperken ons tot aannemingsovereenkomst in de bouwsector (“bouwovereenkomst”)
Werknemer heeft arbeidsovk en zelfstandige heeft aannemingsovk. Bij een aannemingsovk is er geen
gezag van de bouwheer over de aannemer.
Bij een arbeidsovk is er gezag en bij een aannemingsovk is er geen gezag!
Vastgoedmakelaar = zelfstandige (aannemingsovk)
vastgoedbediende = werknemer (arbeidsovk)
2) Wettelijke bepalingen
1779 oudBW: een vorm van “huur van werk en diensten”:
Art. 1779 Er zijn drie hoofdsoorten van huur van werk en van diensten :
1° De huur van werklieden die in iemands dienst treden; (arbeidsrecht wn-wg)
2° Die van vervoerders te land en te water, die zich belasten met het vervoer van personen of van koopwaren;
(transportrecht)
3° Die van aannemers van werken die handelen ingevolge bestekken of aannemingen. (aannemingsrecht)
→ verder uitgewerkt in artikelen 1787 – 1799 oudBW (specifiek aannemingsrecht)
→ bijzondere “overeenkomst”? = aannemingsovk
= klassieke verbintenissenrecht is ook van toepassing. Maar als specifieke wet van
aannemingsrecht iets zegt, heeft deze voorrang. En als je iets niet terug vind in
bovenstaande artikelen, val je terug op klassieke verbintenissenrecht
(bijvoorbeeld: geldigheid overeenkomsten/ uitvoeren te goeder trouw) behoudens
afwijkingen
,Andere wettelijke bepalingen:
niet heel belangrijk, enkel wet breyne
3) Aard van de aannemingsovereenkomst
De aannemingsovereenkomst is …
- een wederkerige overeenkomst
- Beide partijen hebben verplichtingen t.o.v. elkaar
- een consensuele overeenkomst
- Overeenkomst ontstaat zodra er wilsovereenstemming/akkoord is over:
-Het in volle onafhankelijkheid te presteren werk
-De vergoeding
-Géén vormvereisten (kan in principe mondeling), maar schriftelijke overeenkomst aan te
raden wegens bewijswaarde
- een overeenkomst onder bezwarende titel
-Beide partijen hebben een economisch belang bij de overeenkomst. Zowel bouwheer (werk
wordt gedaan) als aannemer (krijgt zijn geld) hebben geldelijk voordeel
- een overeenkomst “intuitu personae”?
-Een overeenkomst aangegaan omwille van de persoonlijkheid van de andere?
-Principieel wel, maar… niet belangrijk wie persoon van aannemer is, maar kan wel Met opmerkingen [CC1]:
overeen te komen zijn Met opmerkingen [CC2]: <-> zakelijke ovk <-> plechtige
- in praktijk: aannemingsovk ≠ int. Pers. ovk
*Consensuele ovk -> contract is rond zodra er een akkoord is
tenzij:
*plechtige ovk -> bv huwelijk, schenking,… bepaalde
- anders overeengekomen (-> dan mag onder aanneming NIET) formaliteiten naleven opdat het contract ontstaat
- gespecialiseerd werk *zakelijke ovk -> bv lening,… het contract ontstaat opdat er ...
- een contract waarbij de aannemer werkt in volle onafhankelijkheid Met opmerkingen [CC3]: Contracten waarbij de persoon
-Aannemer bepaalt zelf de wijze van uitvoering werk en middelen die hij ertoe zal achter de partij belangrijk is.
aanwenden! bv schenking -> oma die wilt schenken aan kleindochter (van
belang dat DIE kleindochter het krijgt)
-Aannemer = zelfstandige! (geen gezag van bouwheer)
-Géén gezag bouwheer (anders: arbeidsovereenkomst)
Met opmerkingen [CC4]: Als ik wil dat een specifieke
-Bouwheer mag algemene richtlijnen en instructies geven. Dit valt niet onder gezag. firma het werk komt doen, mag er geen onder aanneming
- I.h.v. aannemer: handelsrechtelijk van aard zijn
- I.h.v. bouwheer: burgerrechtelijk van aard, tenzij in het kader van zijn ondernemingsactiviteit Met opmerkingen [CC5]: Aannemingscontracten vallen
onder ondernemingsrechtbank, hof van beroep,
→ Procedurele gevolgen: vredegerecht of eerste aanleg.
-Procedure van aannemer tegen bouwheer niet-ondernemer: burgerlijke rechter Met opmerkingen [CC6R5]: Niet akkoord met vonnis van
(vrederechter onder 5000€, en eerste aanleg boven 5000€) vrederechter -> in beroep bij eerste aanleg
-Bouwheer niet-ondernemer tegen aannemer: keuze tussen burgerlijke rechter en Niet akkoord met vonnis van ondernemingsrechtbank/eerste
aanleg -> in beroep bij hof van beroep
ondernemingsrechtbank
-Procedure tussen ondernemers: ondernemingsrechtbank (behandelt procedures Met opmerkingen [CC7R5]: Bv; probleem tussen vgm en
aannemer -> komt enkel bij ondernemingsrb want beide zijn
tussen of tegen ondernemingen) ondernemers
In de aannemingsovereenkomst kunnen voorkomen … Bv; probleem tussen particulier en schilder
- Resultaatsverbintenissen -> schilder kan naar vrederechter of eerste aanleg gaan
(afhankelijk van €) ...
, -Aannemer verbindt zich ertoe het bepaalde resultaat effectief te verwezenlijken
-Aansprakelijk indien resultaat niet bereikt (behoudens vreemde oorzaak)
-Bijvoorbeeld: einddatum werken binnen … kalenderdagen
-Inspanningsverbintenissen (middelenverbintenissen)
-Aannemer verbindt zich er louter toe zich in te spannen om het resultaat te bereiken
-Aansprakelijk stellen indien resultaat niet bereikt? Ook fout van aannemer bewijzen!
-Bijvoorbeeld: werfpolitie, dokter,… Met opmerkingen [CC9]: Aannemer moet zorgen dat
werf veilig is. Is geen echte politie
Van belang te bepalen in de aannemingsovereenkomst!
Anders in concreto te beoordelen!
-Is er sprake van gespecialiseerde aannemer?
-Gaat het om resultaatsgerichte opdracht?
4) Bouwprijs
Aannemer en bouwheer zijn vrij in de bepaling bouwprijs: kunnen vrij overeenkomen
→ 3 courante vormen:
1: Vooraf vastgestelde prijs (vaste onveranderlijke som – eventuele contractuele herzieningsclausules
mogelijk)
2: Gedeeltelijk vastgestelde prijs (overeenkomst op bestek – prijs per eenheid (per bouwstof, per
arbeidsloon) ligt vast)
3: Onbepaalde prijs (vrije prijsberekening volgens omvang werk + prijzen materiaal en werkuren – “in
regie” – let wel op met consumenten (WER))
Welke meest interessant voor bouwheer? En aannemer?
3 voor aannemer interessant en wat minder voor bouwheer
5) Aannemingsovereenkomst versus …
5a) Arbeidsovereenkomst
-Arbeidsovereenkomst → WN staat onder gezag van WG
-Aannemingsovereenkomst → Aannemer is zelfstandige: géén gezag!
In praktijk soms moeilijk te onderscheiden!
In concreto te beoordelen!
- Wat met exclusiviteit? → één onderaannemer die exclusief werkt voor één aannemer EN er is gezag,
kan je zitten met schijnzelfstandigheid
-Relevantie onderscheid: toepassing arbeids- en socialezekerheidsrecht (bescherming WN, bijdragen,
AH,…)!
-Let op: schijnzelfstandigheid = sociale fraude (op papier zelfstandig maar in praktijk luister je naar
een baas)
-Wetgever: Arbeidsrelatiewet van 27 december 2006 (criteria in de bouwsector ter beoordeling gezagsrelatie)
5b) Huurovereenkomst van goederen
-Huurovereenkomst van goederen → tijdelijk genot van een goed tegen betaling van een prijs
-Aannemingsovereenkomst → zelfstandig te presteren werk / dienst tegen vergoeding
In praktijk soms moeilijk te beoordelen!
-Bijvoorbeeld: goederen die tegelijk met personeel ter bediening ervan ter beschikking worden
gesteld?
-Ongeval? Huurder aansprakelijk t.a.v. verhuurder <-> Aannemer zelf aansprakelijk
, -Wat is hoofddoel van partijen?
-Uitvoering bepaald werk? Aanneming! (vrijheid bediener uitvoering) Met opmerkingen [CC10]: Machinist van de kraan is
-Ter beschikking stellen bepaald goed? Huur! (bediener begeleidt louter zaak en volgt aansprakelijk
instructies huurder) Met opmerkingen [CC11]: Machinist van de kraan is niet
aansprakelijk . De huurder zal aansprakelijk zijn
5c) Koopovereenkomst
-Koopovereenkomst → eigendomsoverdracht goed tegen een prijs
-Aannemingsovereenkomst → werk of dienst tegen een prijs
Praktijk: Aannemer levert alleen arbeid = zuivere aannemingsovereenkomst
Praktijk: Aannemer levert arbeid én materiaal? Dus aanneming of koop, want een gemengde
overeenkomst?
→ Oplossing 1: cumulatietheorie → regels van beide toepassen
→Oplossing 2: absorptietheorie → hoofdbedoeling partijen nagaan en enkel koopregels of
aannemingsregels toepassen = meestal gevolgd in de praktijk
→ bouwheer actief tussengekomen in conceptie werk?
→ gestandaardiseerd product?
Als bouwheer wel tussenkomt in conceptie is het een aannemingsovk.
Als je iets standaard gekozen wordt, en je hebt er niet echt inspraak over, is het een koopovk.
- Koopovereenkomst
-Verborgen gebreken: verantwoordelijkheid verkoper (1641 oudBW – korte termijn –
exoneratie mogelijk)
-Eigendomsoverdracht- en risico-overdracht: in principe op moment van
wilsovereenstemming, behoudens eigendomsvoorbehoud (belang?)
-“Benadeling” mogelijk (vernietiging van contract)
- Aannemingsovereenkomst
-Aansprakelijkheid lichte gebreken (1641 oudB.W.)
-Zichtbare: gedekt door definitieve oplevering
-Verborgen: 10 jaar vanaf definitieve oplevering, maar inroepen binnen redelijke
termijn na ontdekken → kan contractueel beperkt, uitgebreid, uitgesloten (maar Wet
Consumentenkoop)
- <-> zware gebreken die stevigheid gebouw aantasten (1792 oudB.W.): 10 jaar aansprakelijk
(zichtbaar + verborgen): géén exoneratie mogelijk
-Risico-overdracht van materialen die aannemer verstrekt: bij (voorlopige) oplevering
-Eigendomsoverdracht van materialen die aannemer verstrekt: bij (voorlopige) oplevering of
bij onroerende aanneming zelfs eerder op grond van natrekking
Door een eigendomsvoorbehoud in het contract te zetten worden de koper en verkoper gedekt
tegen risico. Het eigendom en risico zal pas over gaan bij verleiden van notariële akte. Als je geen
eigendomsvoorbehoud in het contract zet, ben je alles kwijt als koper niet betaald. Of als er brand
ontstaat, zal de koper er voor opdraaien en moeten betalen.
Overschrijving op kantoor rechtszekerheid. Pas als het hier gepubliceerd is, moet iedereen (alle
derden, dus buren, fiscus,…) de nieuwe koper als nieuwe eigenaar respecteren. Zolang dit niet
gebeurd, blijft de verkoper eigenaar.
