VERKLARINGSMODELLEN 1
INTRODUCTIE: EEN KAPSTOK MET VIER HAKEN
- Ivan Böszörményi-Nagy → reikt ons overzichtelijk kader aan om te kijken naar
menselijke relaties → gaat er vanuit dat het de relaties zijn die ons mee bepalen
- Vier dimensies
o Dimensie 1: dimensie van de feitelijke gegevens
o Dimensie 2: dimensie van de psyche
o Dimensie 3: dimensie van de interacties
o Dimensie 4: dimensie van de relationele ethiek
o (Dimensie 5: onetische dimensie → onderlinge afhankelijkheid van de mensen
benadrukken)
- De vier dimenties zijn constant met elkaar verworven
- “Alle dimensies zijn dynamisch en interactief en ondersteunen elkaar wederzijds. De
vier dimensies zijn daarom wederzijds afhankelijk. Dat maakt het moeilijk een bepaalde
dimensie als krachtiger te beschouwen dan de ander (Hargrave, Pfitzer & Michielsen,
2005, p. 23).”
DIMENSIE 1: DE OBJECTIVEERBARE FEITEN
1. Theoretische toelichting
- Afstemmen van aanbod op hulpvraag → rekening houden op feiten die leven kleuren
- Feiten → objectieve gegevens en gebeurtenissen die in werkelijkheid hebben
plaatsgevonden
- Elk individu/cliëntensysteem heeft een uniek verhaal, dat niet te vatten is in een
opeenstapeling van feiten
1.1. Opsomming
- Het biologisch en medisch kader van een persoon, zijn gezin, zijn familie
o Geslacht, leeftijd, geboorte, dood, zwangerschap…
- Het financieel/materieel kader
o (gezins)inkomen en schulden, scholingsgraad, arbeid en tewerkstelling
- Het wettelijk/jurdisch kader
o Burgerlijk statuut, kinderen ten laste, voogdijschap…
- Het economisch/ecologisch kader
o Ruimer materieel kader waarbinnen het gezin situeert: socia-economische
status, klimaat, economische stromingen…
- Het sociologisch/cultureel kader
o Relatie-en samenlevingsvormen, kinderen, gender, migratieachtergrond..
- Het historisch kader
o Feiten/gebeurtenissen die het leven van de client kleuren
Toestand van de maatschappij
- Het religiues/spiritueel kader
1
, o Geloofsovertuigingen en levensfolosofie
- Aanvulling: Kruispuntdenken → 14 assen van identiteitsvorming
o Verblijfsstatuut, gezondheid, religie, leeftijd, bezit, cultuur, noord-zuid-oost-
west, maatschappelijke ontwikkeling, klasse, nationaliteit, seksuele orientatie
en geslacht
1.2. Vorige generaties
- Feiten en gebeurtenissen in het leven van (groot)ouders
o Vb. familie dat onderdook of vocht in de oorlog, armoede in vorige
generaties…
1.3. Onrecht in de feiten
- Gebeurtenissen/omstandigheden die beschadigd zijn voor degene die ze overkomt
o Situationeel onrecht
§ Onrecht waar niemand de schuld van kan krijgen + onrecht dat de
situatie met zich mee brengt
§ Vb. natuurrampen, ziektes, oorlog…
o Relationeel onrecht
§ Betreft het niet krijgen van zorg waar iemand wel recht op had
§ Vb. verwaarlozing, verwenning, mishandeling…
- Niet elke feitelijke gebeurtenis heeft op alle betrokkenen dezelfde impact
2. Voorbeeldvragen bij dimensie 1
- Wat is de geboortedatum van jou en je ouders?
- Wat is je nationaliteit?
- In welk land ben je geboren?
- Het hoeveelste kind ben jij?
- Wanneer is je moeder overleden? Weet je ook waaraan ze is overleden?
- Had zij of iemand anders een medische of psychiatrische diagnose?
- Komen er erfelijke ziektes voor in je familie?
- Waar woonden jullie?
- Had je thuis een eigen kamer?
- …
3. Methodieken en interventies bij dimensie 1
3.1. Genogram
- Manier om feiten te verzamelen op een overzichtelijke manier
- Genogram → stamboom: schematisch overzicht van verwantschappen, de feitelijke
samenstelling van een gezin en de ruimere familie van herkomst over meerdere
generaties
- Combineert belangrijke gebeurtenissen uit het leven van een client en zijn systeem
samen met anamnetische gegevens
2
,3.1.1. Genogramsymbolen
3
, 3.1.2. Visualisering van interacties in een genogram
3.1.3. Spelregels bij het opmaken van een genogram
o In een heteroseksuele partnerrelatie wordt de man altijd links geplaatst
o Kinderen worden gerangschikt van links naar rechts volgens geboortedatum
o Er wordt minstens met 3 generaties gewerkt
3.2. Een levenslijn
- Belangrijk om meerdere generaties naast elkaar te zetten → ontdekken van patronen
- Stappenplan:
o Je begint bij de levenslijn van je client zelf
o Zet een verticale lijn
o Links schrijf je de data en jaartallen
o Rechts van de lijn schrijf je gebeurtenis met de leeftijd waarop dit feit
plaatsvond
- Hierdoor kan je de samenhang ontwarren → oorsprong binden van thema’s die nu
spelen
3.3. Google Maps
- Woonplaats van iemand zichtbaar maken
3.4. Foto’s
- Zie gezinsgericht werken en armoede
4