Resume
samenvatting Theorie van de historische kennis
- Établissement
- Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)
samenvatting lessen theorie van de historische kennis
[Montrer plus]
1 vérifier
Par: oliviermedart • 10 mois de cela
Aperçu du contenu
Samenvatting theorie van de historische kennisLES 1: INLEIDING: DE GESCHIEDENIS IS ABSURD
WAAROM GESCHIEDFILOSOFIE?
Bepaalde negatieve visie: ‘zweverig’
Vanaf 17e eeuw: verschuiving van humane naar exacte wetenschap: gevolg: filosofen stellen
geschiedenis voor als een hobby
Door Von Ranke kreeg geschiedenis een wetenschappelijke basis
o Staat tegenover geschiedfilosofie; dat is abstract
o Von ranke legt model moderne geschiedenis vast: geschiedsfilo blijft in de niche
Er wordt gezegd dat geschiedenis praktisch is; niet zozeer als wetenschap maar als praktijk
worden bestudeerd
Geschiedenis is niet gelijk aan filosofie
Een valse dichotomie
o Nadenken over geschiedwetenschap helpt ook in de praktijk
o De ‘evidenties’ van de praktijken in vraag stellen opent nieuwe onderzoekpistes
DE GESCHIEDENIS IS ABSURD
Kosseleck
o 1 vd belangrijke geschiedfilosofen vd 20e eeuw
Niet enkel denken over de zin maar ook over de onzin vd geschiedenis
Geschiedenis in totaliteit: absurd, onzinnig (niet zinloos!)
Geschiedenis bestaat uit twee delen; zin en onzin
Absurdisme
o Filosofische stroming, uitvloeiing van het existentialisme
o Verschil met existentialisme (Sartre)
Bij existentialisme is onzinnigheid een last
Camus: besef van onzinnigheid geeft juist genot en hoop, absurditeit
omarmen
o Besef dat wereld onkenbaar is, buiten dat ik besta
o Albert Camus (1913-1960)
o Strijd rationeel persoon vs onzinnige wereld
o Absurdisme ≠ scepticisme!
o Mythe van Sisyphus
straf
steen op een berg duwen, wanneer boven valt deze terug naar beneden
Sisyphus wordt altijd tragisch voorgesteld; volgens Camus is Sisyphus niet
malcontent, juist gelukkig
Camus ziet in Sisyphus wat iedereen zou moeten zijn: je bewust zijn van de
onzinnigheid van ons bestaan
DE GESCHIEDSFILOSOFIE OP KAART GEZET
, 3 stromingen binnen geschiedfilosofie
1. Speculatieve/substantiële geschiedfilosofie
o Deel dat zich focust op ‘loop der dingen’
o Erkenning dat geschiedenis veranderlijk is
o Drie vragen
ritme/patroon in historisch proces?
Motor/drijfveer van historisch proces?
doel van historisch proces?
o Kritiek
Geschiedfilosofen hadden vertekend beeld van natuurwetenschappen
wankele grond voor wetmatigheden (opleggen van een keurslijf)
politiek vehikel; Popper ziet geschiedfilosofie als reden dat regimes
gewelddadig worden
2. Kritische/analytische geschiedfilosofie
o Centrale vraag: de (mogelijkheid van) ware kennis van het verleden én de aard van
die kennis
o ook soms gekarakteriseerd als het deel dat zich focust op de verhalen die mensen
over de loop der dingen vertellen
o Deelvragen
mogelijkheid van betrouwbare kennis
criteria van historische verklaringen
relatie geschiedenis en sociale wetenschappen
menselijke vrijheid
esthetische mechanismen
3. geschiedenis en maatschappij
o Historici dragen bij aan zelfbeeld van de periode en maatschappij waarin ze actief
zijn
o Spanningen in deze relatie (zelfbeeld historicus – zelfbeeld maatschappij)
Publieke rol historici
Canon?
o “History is neither a tribunal nor an alibi” (Koselleck, 2018).
o “The historian is himself historical” (Sartre, 1943)
, LES 2: DE KENBAARHEID VAN HET VERLEDEN
AMBITIE/DOEL: BETROUWBAREKENNIS OVER HET VERLEDEN DELEN + PRESENTEREN
Kernvraag bij kritische geschiedfilosofie: kunnen we wel iets betrouwbaar zeggen over het
verleden?
PRIMAAT VAN DE NATUUR(WETENSCHAPPEN)
16e-17e eeuw: wetenschappelijke revolutie: leidt tot wetenschappelijke methode: natuur
kunnen we waarnemen en algemene wetten uit afleiden
Opkomst van gangbaar beeld van kennis:
-> tegenstelling tussen (objectieve) natuur/waarheid vs (subjectieve) waarnemer
-> Splitsing natuur- en geesteswetenschappen
Scepticisme (= lang leve het subjectieve!)
o Oude traditie
Klassieke Oudheid: Sofisten + solipsime (enkel standpunt van de waarnemer
= absoluut subjectief)
o Lange tijd op achtergrond
Afwijzing door Augustinus (Si fallor, sum)
o Vanaf 17e eeuw: terug centraal in filosofische debatten
-> Réne Descartes en zijn Deus deceptor; wat als God kwaadaardig was?
o 2 voorwaarden voor gegronde twijfel: gebruiken sceptici om te twijfelen over het
verleden:
a) Voorstelling van wereld mét bestaan van het betwijfelde
b) Reden waarom eraan getwijfeld kan worden
Splitsing natuur & geest
o Gevolg van wetenschappelijke revolutie
o Primaat van de natuur: waarneembaar concept
o Pogingen tot overbrugging natuur & geest vanaf 19e eeuw
-> Positivisten
-> Carl Hempel Function of General Laws in History
Is geschiedenis een wetenschap?
o 'Directe' waarnemingen (natuur) vs 'indirecte' waarnemingen (="fog of the past")
o Geschiedenis heeft geen vasttaande wetten
o onvolledige bronnen (verloren / nooit bestaan)
o vertekende bronnen
o te véél bronnen > historicus gedwongen om (persoonlijke) keuzes maken, zélfs
indien hij/zij vanuit een heldere vraagstelling/hypothese vertrekt
o uitblijven van consensus over verklaringen, nooit boven twijfel verheven
, blijft het verleden altijd mistig?
o Zie quote Southgate op powerpoint
o 2 vragen die we moeten beantwoorden
We moeten kunnen beantwoorden of geschiedenis wel degelijk bestaat
Twijfel over methoden die we aannemen
o Doorheen 20e eeuw sceptische argumenten tegen kennisbasis van de geschiedenis:
o Bertrand Russel: sceptici
Analytische filosofie
Logica is alles; obv logica kunnen we kennis verwerven
Op zoek naar premissen
Bij nieuwe data: alles terug opnieuw in twijfel trekken
Gedachte experiment met geschiedenis
‘will to doubt’ als wetenschappelijke basishouding
‘non-existence of the past’ als een ‘serious hypothesis’? > alleszins een
denkbare mogelijkheid
> twijfel over álle historische kennis
HET VERLEDEN ALS PURE FICTIE OF CONSTRUCTIE
misschien heeft het verleden wel bestaan, maar nu is het ontoegankelijk
-> controle van historische uitspraken is onmogelijk
Michael Oakeshott (1901-1990)
o Heeft bovenstaand argument verder doorgedreven
o Bronnen leveren geen bewijs: enkel een mogelijk iets
o Experience and its modes (1933)
o extreme vorm van scepticisme
o ‘demonstratieve component’ ontbreekt bij uitspraken over het verleden
o bronnen leveren geen bewijs, hooguit een constructie van iets dat mogelijk gebeurde
o 'all genuine history is contemporary history' (Croce): genuanceerder dan oakeshoot;
alle geschiedenis vertrekt vanuit het heden
constructivistisch standpunt
De 2 punten van sceptici
o Bestaat het wel?
o Alles speelt zich af in het heden
R.G. COLLINGWOOD EN ZIJN PLEIDOOI VOOR DE VERBEELDING
Robin George Collingwood (1889-1943)
o Historicus/archeoloog van Romeins Brittannië
o "the best known neglected thinker of our time“ (Mink)
o Historisch kennis compleet anders dan natuurwetenschappelijke maar beide zijn
waardevol
o Hield splitsing natuur en geest vast; probeerde beide een objectieve basis te geven:
Idea of History (1946)
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur MDB02. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €9,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
80796 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans