Arbeidsparticipatie
Arbeid en arbeidshandicap
Op examen theorie, inzicht en visievragen, cursus nalezen bij het studeren
Begrip arbeid
- Beperkte definitie
o Activiteiten waaraan een loon verbonden is
o Verwerven van inkomsten
- Ruimere definitie
o Activiteiten met een min of meer verplicht karakter
o Dragen op een of andere manier bij aan de maatschappij
o Arbeidszorg, maatwerkbedrijf en NEC (normaal economisch circuit)
Vormen van arbeid
Reguliere Beschutte arbeid
arbeidsmarkt
Betaalde arbeid Loonarbeid binnen de Loonarbeid in beschutte
reguliere arbeidsmarkt of omgeving =
arbeid als zelfstandige = Maatwerkbedrijven
NEC
Niet-betaalde arbeid Arbeidszorg op de Arbeidszorg in beschutte
= arbeidszorg reguliere arbeidsmarkt omgeving
= Vrijwilligerswerk, = activiteitencentrum,
begeleid werk dagcentrum
- Werken = ruimer dan geld verdienen
o Geld verdienen = manifeste functie
o Dagstructuur
o Sociaal contact
o Nuttig voelen
o …
- Niet werken
o Kan leiden tot extra psychische belasting (niet beschikken over zinvolle
activiteit)
o Latente functies verdwijnen (structuur, status, identiteit, sociaal netwerk…)
o Versterkt door financiële periode en waarde die men hecht aan arbeid
- Voorwaarden voor kwaliteitsvol werk
o Aangepast aan de mogelijkheden van de cliënt
o Aansluitend bij de wensen en verwachtingen rond arbeid
o Niet te veel stress
o Sfeer op de werkplek
o Draaglast – draagkracht zijn in evenwicht
Arbeidsbeperking en arbeidshandicap
- Arbeidshandicap: visuele beperking, NAH, auditieve problematiek, verstandelijke
beperking, fysieke beperking…
- Arbeidsbeperking: mensen met een psychosociale of multiple problematiek
o Door psychosociale problemen moeilijk om werk te vinden of job goed uit te
voeren
, o Langdurige werkloosheid, dakloos, zware financiële problemen, justitiële
problemen
Moeilijkheden bij het vinden en/of behouden van een geschikte job (onaangepaste
werkplek, niet aangenomen worden owv problematiek)
Definitie arbeidsbeperking
- Participatie problemen op het gebied van arbeid
o Deelnemen aan arbeidsmarkt of job uitvoeren
- Participatie problemen als gevolg van functiestoornissen en beperkingen
o Functiestoornis ten gevolge van de problematiek mentaal, psychisch,
lichamelijk of zintuiglijk
- Persoonlijke en externe factoren
o Aanvaarding beperking (P), werkgever (E), collega’s (E)
Functiestoornis = noodzakelijk voorwaarde om te kunnen spreken van een handicap
Participatieprobleem = samenspel van meerdere factoren
Indicaties volgens VDAB (2008)
- Personen met een handicap, erkend door het VAPH
- Mensen met als hoogste diploma buitengewoon onderwijs
- Mensen die op basis van hun handicap recht hebben op inkomst vervangende of
integratietegemoetkoming
- Blijvende arbeidsongeschiktheid, volgens attest federale instelling
- Mensen met recht op verhoogde kinderbijslag
- Personen die een invaliditeitsuitkering ontvangen
- Attest door een VDAB erkende dienst
Een indicatie geeft recht op BTOM (bijzondere ondersteuningsmaatregelen) gevolg:
velen vallen uit de boot (langdurig werkzoekenden met ernstige mentale, medische,
psychische of psychiatrische problematiek)
Arbeidsmarktbeleid ten aanzien van mensen met een arbeidshandicap
Beleidsinstrumenten
Vergoedingsbeleid
- Passief
- Vervangingsinkomen (RIZIV/inkomens vervangende tegemoetkoming/verzekering)
- Biedt de mogelijkheid zich terug te trekken uit de arbeidsmarkt
- Uitgangspunt:
o Geen (aangepaste) arbeid, wel vergoeding ter compensatie
o Bestaanszekerheid, uitgangspunt = solidariteit tussen de zwakkeren en de
sterkeren in de maatschappij
o Nadrukkelijke erkenning dat je dezelfde rechten hebt in de maatschappij als
de valide personen
- Voordelen
o Tegemoetkoming kan niet worden afgenomen, meer financiële zekerheid
dan een job
o Mogelijkheid om zich te kunnen onttrekken uit de arbeidsmarkt
- Nadelen
o Geen stimulatie om de stap naar werk te zetten / voor jezelf te zorgen
o Krijgen de kans niet altijd om voor zichzelf te zorgen
o Geen invloed op de positieve effecten van arbeid
o Stigmatiserend
, - Knelpunten
o Vergoeding moet hoog genoeg zijn om reële compensatie te zijn voor het
verlies van loon
o Vergoeding stimuleert de deelname aan de arbeidsmarkt niet
o Inactiviteitsval (nieuwe tendensen, disability management, terug naar
werk-trajecten)
Terug naar werk-trajecten door ergotherapeuten, via mutualiteiten
Herstel en inclusiebeleid
- Actief beleid
- Stimuleren participatie arbeidsmarkt
- Uitgangspunt:
o Herstel van het arbeidsvermogen
o Integratie in het arbeidsproces
- Kansen op de arbeidsmarkt van mensen met een arbeidshandicap vergroten
Sturingen binnen actief beleid
1) Regulerende sturing
- Geboden en verboden
- Uitgangspunt: dwingende verplichtingen
- Situatie België
o Vroeger: regulerende sturing zwak ontwikkeld
o Nu: nog steeds geen dwingend karakter, wel persuasieve sturing
Positieve actieplannen, sensibiliseringscampagnes (good practices)
Quotum bij overheidsdiensten
Streefcijfer Vlaamse overheid = 3%
1. Quota-verplichtingen (geboden)
o Doel = kansen van minderheidsgroepen op de arbeidsmarkt vergroten
o Beginsel = evenredige participatie
o Voor alle doelgroepen, op alle functieniveaus van een onderneming, in
verhouding tot hun aandeel in de beroepsbevolking
o Voordelen
Minder bijkomende kosten voor de overheid
Kosten worden gedragen door bedrijven zelf
Geen aantasting van de concurrentie positie van een bedrijf,
verhoudingsgewijs wordt ieder bedrijf gelijk belast
Maatschappij wordt nadrukkelijk voor zijn verantwoordelijkheid
geplaatst
Recht op arbeid verklaring van de rechten van de mens
o Nadelen
Wordt ervaren als negatieve maatregel
Niet positief stimulerend
Roept weerstand op niet altijd welkom, niet bevorderend voor
integratie
Competenties
Stigma
Boetesysteem afkopen van de quotaverplichting
2. Anti-discriminatie wetgeving (verboden)
o vb: Americans with Disabilities Act (1990)
o geen discriminatie op handicap
