COUNSELING EN COACHING IN DE KLINISCHE PRAKTIJK
HOOFDSTUK 1: COUNSELING VS PSYCHOTHERAPIE
1. COUNSELING VS PSYCHOTHERAPIE
1.1 WETGEVING
Master in de psychologie / Psycholoog
- Officiële, erkende en beschermde titel voor masters in de psychologie met erkenning en visum
Master in de klinische psychologie
- Sinds 2016: erkenning als (autonoom) gezondheidszorgberoep via WUG/Wet GGZ/KB78
Federale Raad voor Geestelijke Gezondheidszorgberoepen
• Wettelijke omkadering omtrent terugbetaling
• Bescherming van psychotherapie als specialisatie van universitaire
gezondheidszorgberoepen
- Niet een afzonderlijk gezondheidszorgberoep met een erkenning
- Artsen/ klinisch psychologen/ klinisch orthopedagogen + 70ECTS
psychotherapieopleiding + 2 jaar professionele stage
Bachelor in de toegepaste psychologie
- Officiële en erkende titel
- Belgische benaming: psychologisch consulent
Klinische psychologie Psychotherapie
KB78 Art. 13. § 3. Onder de uitoefening van KB78 Art. 35. § 1. Onder de uitoefening van
de klinische psychologie wordt verstaan het de psychotherapie wordt verstaan het
gebruikelijk verrichten van autonome gebruikelijk verrichten van autonome
handelingen die tot doel hebben of worden handelingen die tot doel hebben of worden
voorgesteld tot doel te hebben, bij een mens voorgesteld tot doel te hebben, de
en in een wetenschappelijk onderbouwd moeilijkheden, conflicten of psychische
klinisch psychologisch referentiekader, de stoornissen van een individu weg te nemen of
preventie, het onderzoek, het opsporen of het te verlichten, het verrichten van
stellen van een psychodiagnose van echt dan psychotherapeutische ingrepen op basis van
wel ingebeeld psychisch of psychosomatisch een psychotherapeutisch referentiekader, ten
lijden en die persoon te behandelen of te aanzien van dat individu of van een groep
begeleiden. individuen, als een volwaardig systeem
beschouwd, waarvan dat individu deel
uitmaakt.
1.2 TOEKOMSTIGE WETGEVING
Psychologisch consulent wordt (wellicht) ‘Ondersteunend geestelijke gezondheidszorgberoep’ in WUG
- Stellen geen autonome diagnostische en therapeutische handelingen maar voeren opdrachten uit op
verzoek en onder supervisie van artsen, psychologen, orthopedagogen en psychotherapeuten
- Lijst met beroepen en criteria voor erkenning dient nog goedgekeurd! (zie advies van FRGG
betreffende geestelijke gezondheidszorgberoepen op Toledo extra literatuur)
,BPC ijvert actief voor deze erkenning voor Psychologisch Consulenten obv deze visie
- PC kan binnen de psychologische preventie en eerstelijnshulpverlening een belangrijke diagnostische,
begeleidende en preventieve rol spelen.
- PC zal m.b.v. training, coaching en counseling eenvoudige psychosociale problemen vaststellen en
opvolgen.
• Counseling is het op een professionele en systematische wijze een proces van
probleemoplossing en zelfregulering op gang brengen bij mensen die worstelen met
interpersoonlijke of complexe en specifieke probleemsituaties. De counselor probeert het
verstoorde evenwicht van samenleven te herstellen en het vermogen om zelfstandig een
crisissituatie te hanteren, te versterken. De counselor verricht dit begeleidingswerk vanuit een
specifiek wetenschappelijk onderbouwd denkkader en genoot hiervoor een opleiding.
• Versus: master in de psychologie biedt dan hulp aan in de meer gespecialiseerde settings en
bij de ernstige pathologieën
1.3 COUNSELING VS PSYCHOTHERAPIE
‘Er is geen eensgezindheid omtrent definiëring van counseling/psychotherapie’
In Angelsaksische literatuur (Rogers): counseling ~ psychotherapy worden nog steeds door elkaar
gebruikt
In Nederlandstalige literatuur poging tot onderscheid, waarbij Counseling:
- Psychologische, psychosociale, relationele, existentiële en psychosomatische problemen
- Cliëntsysteem: individu, gezin, koppel, netwerk, groep of organisatie
- Kortdurende, methodische, professionele activiteit
- Op procesmatige wijze
- Via gesprek, spel, creatieve methoden, … afhankelijk van cliënt en proces
- Vanuit een wetenschappelijk onderbouwd denkkader (aparte stroming of ecclectisch
integratieve werking)
- Structurerend, ondersteunend, coachend, gericht op het hier-en-nu
- Gericht op (inzicht in) mogelijkheden, kwaliteiten, hulpbronnen, kracht
- Krachtgericht probleemoplossing en zelfregulering stimuleren om balans terug te vinden
- Doorverwijzen indien gespecialiseerde psychotherapeutische hulp nodig
,1.4 KINDERCOUNSELING
Laagdrempelige krachtgerichte manier van hulpverlening
- Via spel. Spel is een natuurlijke uiting van het kind. In het spel laat het kind zien waarmee het
zich bezighoudt en welke problemen het ervaart. Spel geeft het kind ook de gelegenheid om
te ontspannen, gedachten, gevoelens en wensen te uiten, ervaringen te verwerken en te
experimenteren met nieuw gedrag.
- Via creatieve, actieve methoden
- Via kindgerichte gespreksvoering
- Via grondhoudingen: onvoorwaardelijke acceptatie, echtheid, empathie, empowerment
Voor kinderen met een gezonde stabiele basis die tijdelijk uit balans zijn
- Door psychosociale problemen: verwerkingsproblemen, gedragsproblemen, sociale
problemen, zelfbeeld, faalangst, emotionele problemen, ….
Met als doel ondersteunen/veranderingsproces op gang brengen
- Het kind krijgt mogelijkheden om nieuwe ervaringen op te doen en om emotionele en
cognitieve inzichten te verwerven.
1.5 VERSCHILLEN COUNSELING EN PSYCHOTHERAPIE
Counseling Psychotherapie
- Psychisch gezonde personen - Ernstige psychische/
- Veranderen van gedrag psychopathologische problemen
- Aandacht in hier en nu - Verwerven van inzicht
- Eerder kortdurend - Aandacht ook op het verleden
- Flexibel: naargelang de nood, ruimere - Eerder langdurend
beschikbaarheid - Vast kader: afspraak maken, starten bij
- Diensten: CAW, palliatieve, ... intake, …
- Inhoud: rechtlijnig, planmatige aanpak - Diensten: CGG, privé,…
- Krachten aanboren - Inhoud: onvoorspelbaarder traject
- Realiteitsniveau - Onderliggende problematiek uitdiepen
- Gericht op verandering - Symbolisch niveau
- Hv stuurt - Gericht op zelf-exploratie
- Cl stuurt
‘Psychotherapie werkt op een meer dieper, onderliggend niveau, over een
langere periode met fundamentelere problematieken.’ Mc Leod
‘De aanpak van de therapeut - bovenop counseling - is noodzakelijk als
men niet alleen de ‘brand wil blussen’ maar ook wenst te remediëren op
het niveau van ‘de brandhaard’.’ Mia Leijssen
, 1.6 GELIJKENISSEN COUNSELING & PSYCHOTHERAPIE
- Overeenkomstige theorieën, methoden en technieken
- Onderliggend werkcontract: ethische aspecten
- Onderliggende basis: grondhoudingen
• Empathie, echtheid, onvoorwaardelijke aanvaarding, empowerment
- Nood aan degelijke opleiding
• Theorie en praktijk
• Belang van persoonlijke ontwikkeling, supervisie/intervisie
- Nood aan procesmatig, methodisch, onderbouwd te werk gaan
- Doorverwijzen indien niet in eigen competentieveld ligt
2. TECHNIEK VS PROCES
2.1 EFFECTIVITEITSONDERZOEK THERAPIE
Uit onderzoek (Trijsburg et al., Asay&Lambert) over herstel
Herstel blijkt belang van verscheidene factoren:
spontaan herstel specificiteit
- 40% Cliëntfactoren en externe omstandigheden: toevallige
universaliteit placebo
gebeurtenissen, spontaan herstel, sociale ondersteuning
15
% - 15% Placebo: verwachting, hoop, geloof in verandering
40%
- 30% Universele factoren: Empathie, warmte,
30% betrokkenheid van de therapeut, cliënt- en therapeut-
15% kenmerken, therapeutische alliantie
- 15% Specifieke methoden en technieken
Alle vormen van psychotherapie zijn even effectief wat klachtreductie betreft
Het grootste deel van het effect van therapie/counseling wordt bewerkstelligd door niet-
specifieke factoren
2.2 INTERVENTIES EN HOUDING IN COUNSELING
Universele factoren: 3 dimensies (M. Leijssen)
1. Ondersteunende dimensie
- Verhaal en gevoelens van de cliënt
2. Leerdimensie
- Nieuwe inzichten in probleemsituatie
3. Actiedimensie
- Experimenteren met nieuw gedrag
Afhankelijk van problematiek: 1 of meerdere dimensies