PSYCHOLOGISCHE DIENSTVERLENING
INLEIDING PSYCHOLOGISCHE DIENSTVERLENING
INLEIDING VAN DE INLEIDING
Ontstaan IDPV:
− Curriculumhervorming september 2020
− Vroeger (vanaf het eerste jaar)
− Breder (in alle afstudeerrichtingen) contact spectrum van psychologische dienstverlening
en achterliggende visies
− Gebaseerd op therapeutische modellen, gedragsveranderingen vanuit
gezondheidspsychologisch perspectief, interventieontwikkeling
De psychologische bril
MENSBEELD, RELIGIE EN WETENSCHAP
Stromingen:
− Biologie en evolutie
− Gedrag en cognitie
− Context en omgeving
− Ervaring en ontmoeting
Een bril is niet gelijk aan de bril (een stroming niet de stroming)
If you are a hammer, everything looks like a nail (mensen die in stroming opgeleid zijn
zoeken al hun verklaringen in die stroming)
We maken een plan van de stromingen, besef dat je een aantal zaken niet mee hebt. Geen
enkel plan is exact de wereld.
1
, (denk aan denkschema’s Piaget)
ER ZIT MEER IN PSYCHOLOGISCHE DIENSTVERLENING DAN JE DENKT:
− Er speelt meer dan we kunnen waarnemen
− Psychologie is niet helemaal te kennen
− Wel voorstellingen en voorspellingen
− Negative Capability
Voorbeeld:
Hulpverlener: “Zie je soms dingen die er niet zijn?” Cliënt: ik begrijp dat je eigenlijk wil weten
of ik soms hallucineer. Maar je stelt de vraag verkeerd. Als ik dingen zie, waarom zou ik
denken dat ze er niet zijn?”
− Er speelt bij psychologische dienstverlening méér dan we laten zien én kunnen zien.
bias, gedrag, gevoelens, gedachten, interpretaties, associaties fantasieën, opinies,
attributies, attitudes, bewustzijn, aandacht, herinneringen, onbewuste, vergeten,
vergissingen, wanen, hallucinaties, irrationele gedachten, wensen, idealen, overtuigingen,
impulsen, automatismen, voorkeuren, driften, relaties, lichaamsbeeld, identiteit,
seksualiteit, genot, angst, plezier, bevrediging, impulsen, pijn, agitatie, trauma, anderen,
situaties, uitspraken, verwachtingen, normen, voorbeelden, overdracht, zelfeffectiviteit,
empathie, mental modes, hechting, vragen, verlangens, tekort, gemis, complexen, verlies, …
Méér dan waarneming – hersenfuncties – persoon – gedrag
Psychologische Processen:
• Beleving – Bewustzijn – Motivatie - Gedrag
Psychologische Modellen
• Bio Psycho Sociaal Relationeel Holistisch
• Persoon én context, lichaam én taal, innerlijk én uitwendig,
Psychologische Relatie en Proces
• Steunen – Verhelderen – Trainen – Coachen
2
,ANIL SETH: WAARNEMING EN ZELFBEWUSTZIJN
Ervaren van ‘werkelijkheid’
= hallucinatie
= voorspelling gemaakt door ons brein (raadmachine)
= gebaseerd op waarnemingen van buitenaf en van binnenin
Een machine kan wel ‘intelligent’ zijn, maar niet ‘zelfbewust’, want heeft geen lichaam
− Hersenen zijn ‘raadmachines’
− Gecontroleerde hallucinaties
− Realiteit is overeenstemming over de hallucinatie
− Op basis van elektrische signalen (die via zintuigen worden binnengebracht)
PSYCHOLOGIE IS NIET HELEMAAL TE KEN NEN
‘Epistemologie’ stelt zich de vraag: hoe weten we dat we weten’
Beweringen gebaseerd op waarnemen, weten, geloven zijn niet noodzakelijk waarheid want:
− Eigen waarneming is onbetrouwbaar
− Ervaring van de ander is niet rechtstreeks toegankelijk
Bij gebrek aan directe en betrouwbare waarnemingen maken we gebruik van voorstellingen
Mensen drukken namelijk hun ervaringen uit in één of andere taal
Wetenschappers proberen die taal in modellen te gieten die toelaten betrouwbare
voorspellingen te maken
BIO PSYCHO SOCIAAL RELATIONEEL MENSBEELD
Ik- lichaam- innerlijk- vertrouwd- ander- taal- buitenkant- vreemd- niet hetzelfde- wel
verwerven
3
, “All models are wrong, some are useful” Voorstellingen ifv voorspellingen
BELANG VAN TAAL EN WOORDEN
− Uitdaging om een passende ‘taal’ te vinden om een psychische ervaring bij de lurven te
grijpen
− Psychologische stromingen hebben hun eigen begrippenkader en drukken daarmee ook
uit hoe ze de mens en de menselijke conditie opvatten
− Taal is ook het bindmiddel in de toepassing van kennis nl. bij psychologische interventies
− We gaan dit verderop uitwerken wanneer we het hebben over mensbeeld
Wanneeer iemand in staat is om
onzekerheid te verdragen en niet telkens
terugkomt op feiten en redelijkheid
Professionele grondhouding
− Ethisch
− Empathisch
− Open Mind
− Onderzoekend
− Reflectief
4