POLITIEK EN BELEID
KENNISCLIP 1:
1. VERTREKPUNT – SYSTEMATIEK VAN BELEIDSBEÏNVLOEDING EN
BELEIDSREALISATIE
Vertrektpunt is dit schema
5-tal fasen onderscheiden, kunstmatige opdeling.
o Het is een bril vanuit het ms middenveld, samenlevingsopbouw. Maar ook
de overheid, politici hebben een soort van één dezelfde kijk op de
werkelijkheid, ook de overheid gebruikt dezelfde logica om zaken te
realiseren.
o Sow proberen elke fase max. te realiseren met de doelgroep: komen niet
helemaal tot hun recht dus hoe kunnen we het beleid realiseren bv. ocmw,
huisconsulent…
VERTREKPUNT VAN BB & BR
Om beleid te beïnvloeden en te realiseren, moeten we professioneel en
systematisch te werk gaan.
Daarbij beantwoorden we grondig volgende vragen:
- WAT is precies het probleem (analyse)?
- WIE is er allemaal betrokken (actorenanalyse)?
- WAAR zit het dossier in het besluitvormingsproces: welke beleidsniveaus-
en waar in de beleidscyclus?
- WAT moet er veranderen (doelstellingen)?
- HOE pakken we het aan (strategie en middelen)?
FASE 1: ANALYSE
Informatie verzamelen en verwerken over :
- de inhoud van de beleidskwestie
- de beleidsniveaus
, - de beleidscyclus
- de actoren
ANALYSE – INHOUD
§ Naast het verzamelen van de officieel beschikbare bronnen, is het ook een
kunst om niet-gepubliceerde informatie te bekomen: dat biedt extra
mogelijkheden om te beïnvloeden. Zo kan je de laatste stand van zaken te
weten komen, krijg je mogelijks zicht op wat nog te veranderen valt, wat
achter de schermen gebeurt …
o Via diepte interviews, vertrouwelijke gesprekken…
§ Hoe? Via netwerken en contacten bij:
- kabinetten, regering, ambtenaren, administratie (bij wie zit het dossier,
wie is er mee bezig?)
- parlement, gemeenteraad … (afh. van niveau)
- semi-overheid, adviesorganen (cultuurraad, sportraad?)
- partijen, middenveldorganisaties ( wat denken de partijen?)
- media, experts (hoe schrijft de media hierover, hoe denken de experts
erover…)
ANALYSE- BELEIDSCYCLUS
In welke fase zit de kwestie?
we zijn de
agendavorming
voorbij want we
kiezen actuele
dossiers. Maar is
er al een
beslissing
genomen of
uitvoering.
ANALYSE : DE ACTOREN
Bij het in kaart brengen van de relevante actoren, wordt het volgende
onderzocht:
1. de invloed die ze hebben op het dossier, welke macht ze m.a.w. kunnen
ontwikkelen om het beleid te veranderen? Hierbij is belang-rijk in te
schatten over welke machtsmiddelen ze beschikken.
In het schema: meer of minder macht
, 2. wat hun standpunten zijn? Hierbij wordt nagegaan hoe de andere
actoren over de kwestie denken (visie), welke doelen ze nastreven en
welke argumenten ze hanteren, kortom een globale screening op
standpunten.
In het schema: standpunt verschillend of gelijklopend
DE MACHTSMIDDELEN
- Dwang/geweld bv. Poetin viel met geweld Oekraïne binnen
- Gezagsposities bv. politie doet beroep op gezag om interventies te doen.
- Informatie en deskundigheid (kennis is macht)
- Politieke en bestuurlijke knowhow (weten hoe alles in elkaar zit)
- Organisatie en financiën (beschikken over middelen)
- Maatschappelijke steun (draagvlak/ macht v.h. getal) -> serieus worden
genomen met je organisatie)
- Relaties en netwerken
- Publiciteit en media-aandacht (meer aandacht als het op het nieuws komt)
FASE 2: DOELBEPALING
WELKE SOORT DOELEN?
Welke beleidsmatige verandering hebben we voor ogen? Welk soort doel heb je
daarbij voor ogen?
§ Beleidsinhoud: wat wil je inhoudelijk veranderen of behouden? bv.
Verhoging van het leefloon, meer sociale woningen …
§ Beleidsproces/procedureel: wat wil je veranderen in de
totstandkoming van het beleid over de kwestie?
- Wordt de bevolking betrokken bij het beleid vooraf of tijdens de
uitvoering? (bijv. inspraakprocedures in de wetgeving)?
Het gaat ook over andere beleidsprocesdoelen zoals het bepalen van
voorafgaand onderzoek, het voorzien van beleidsevaluatie enz
OPTIMAAL & ALTERNATIEVEN
Bereiken van het doel:
o wat is het optimale doel?
Bv. tegen 2030 wille nwe onder anderhalve graad opwarming
blijven (zal nooit lukken)
o wat is het minimaal te bereiken doel?
Bv. tegen 2030, 2 graden
o wanneer het doel helemaal niet kan bereikt worden, wat is dan het
beste alternatief?
Adapteren, aanpassen. Zorgen dat we voorbereid zijn op bv. de
klimaatopwarming, meer ruimte voorzien op water…
, Termijnbepaling: op welke termijn moet het doel gerealiseerd zijn: korte,
middellange of lange termijn? Is er een streefdatum al dan niet gelinkt aan
de beleidscyclus?
VOORBEELD
Beleid in lokale besturen
realiseren
§ Het beleidsrapport (vanaf 1/1/2020) wordt opgesteld door het OCMW en
de gemeente. Het is een geïntegreerd geheel bestaande uit het
meerjarenplan en de jaarrekening.
o De nieuwe ploeg gaat aan de slag met het beleidsrapport: OCMW
en gemeente.
§ Het meerjarenplan wordt door het gemeentebestuur voorbereid en
goedgekeurd tijdens het eerste jaar van de legislatuur (2019) en heeft
betrekking op de zes jaar die daarop volgen (2020-2025).
o Eerste jaar van een nieuw bestuur wordt dit opgesteld, 6 jaar lang
geldig. Zorg ervoor dat zaken worden opgenomen als burger want
je weet dat in deze periode veel bepaald wordt.
Doelstelling : De gemeente wil het vrijetijdsaanbod faciliteren door de
uitbouw van infrastructuur.
- Actie 1: realisatie van een sportpark tegen 2025
- Actie 2: uitbouw van een gemeenschapscentrum tegen 2023
- Actie 3: herbestemming van een kerk tot
overdekte publieke speelruimte tegen 2025
o Strategisch denken vereist het zoeken van een evenwicht tussen
vasthouden aan de planning en openstaan voor verandering.
TOEPASSING DOELBEPALING
Welke doelen werden door de externe sprekers geformuleerd tijdens de
inspiratiesessie over beïnvloeden en realiseren ?
- wat is het optimale doel?
- wat is het minimaal te bereiken doel?
- wanneer het doel helemaal niet kan bereikt worden, wat is dan het beste
alternatief?
Termijnbepaling: op welke termijn: korte, middellange of lange termijn? Is er
een streefdatum, bijv. gelinkt aan de beleidscyclus?
Welk soort doel wil de actor bereiken: gaat het over beleidsinhoud en/of
beleidsproces?
FASE 3: STRATEGIEBEPALING
Strategiebepaling
vanuit de organisatie waarvoor je werkt – in het openbaar bestuur of in de brede
samenleving