Consumentenpsychologie
Wat is psychologie?
= psychology has a long past but only a short history
Symbool
= Griekse hoofdletter psi, wordt vaak gebruikt om het woord of de studie van psychologie
weer te geven.
Verhaal psycho&eros
Wat psychologie vandaag betekent
= psychologie is de wetenschap van de ziel
i^uxn
(psyche: soul, mind, breath of life)
+
Xoyoq
(logos: the study of...)
Psychologie ‘als de studie van de ziel (of geest)’.
Psychologie
= de wetenschappelijke studie van de menselijke natuur, de menselijke geest en het
menselijk gedrag.
Interessegebieden voor psychologen
- hersenen
- perceptie
- cognitie
- emotie
- persoonlijkheid
- ontwikkeling
- sociale interactie
- psychopathologie
,De evolutie van psychologie
Wanneer en hoe is de psychologische wetenschap begonnen?
- de mens is altijd nieuwsgierig naar onszelf en de wereld om ons heen
- moderne psychologie lange voorgeschiedenis
- Socrates, Plato en Aristoteles
- Aristoteles (300 v.C.) theoretiseerde over leren en geheugen, motivatie en
emotie, perceptie en persoonlijkheid.
- ‘Officiële’ geboorte van de psychologie als wetenschappelijke discipline:
- 1879 - Wilhelm Wundt
- Zes belangrijke perspectieven binnen psychologie
De 6 perspectieven:
1. Biologisch perspectief (Decartes)
2. Cognitief perspectief
3. Behavioristisch perspectief (Skinner)
4. Mens als geheel (Holistisch denkproces, Freud)
5. Ontwikkelingsperspectief (nature & Nurture)
6. Sociocultural perspectief (Context)
Cognitief perspectief
De wetenschappelijke methode kan worden gebruikt om de geest te bestuderen.
Ons gedrag wordt bepaald door iemands unieke patroon van waarnemingen, interpretaties,
verwachtingen, overtuigingen en herinneringen.
- structuralisme
- functionalisme
- gestaltpsychologie
- cognitivisme
Structuralisme
Sleutelfiguur= Edward Bradford Titchener, een student uit Wundt (eind 19e eeuw)
Idee= Terwijl fysici en chemici de structuur van materie opsplitsten, wilden psychologen de
structurele elementen van de geest ontdekken. Structuralisten geloofden dat het bewustzijn
kon worden afgebroken en dat de delen konden worden bestudeerd. De methode om dit te
doen was mensen te betrekken bij zelfreflexieve introspectie (naar binnen kijken).
Wat klopt niet= Introspectie vereiste slimme, verbale mensen. Het bleek ook
onbetrouwbaar, de resultaten variëren van persoon tot persoon en ervaring tot ervaring.
Bovendien weten we vaak gewoon niet waarom we voelen wat we voelen en doen wat we
doen. En de herinnering van mensen dwaalt vaak. Naarmate de introspectie afnam, nam
ook het structuralisme af.
Functionalisme
Sleutelfiguur= William James
Idee= Functionalisme richtte zich op hoe onze mentale en gedragsprocessen functioneren -
en hoe ze ons in staat stellen ons aan te passen, te overleven en te bloeien. James werd
beïnvloed door evolutionair theoreticus Charles Darwin.
,Wat klopt niet= Bewustzijn dient een functie. Het stelt ons in staat om na te denken over het
verleden, ons aan te passen aan onze huidige situatie en plannen te maken voor de
toekomst. Focus op stroom van bewustzijn en emoties. James schreef 'The Principles of
psychology', dat in 1890 werd gepubliceerd. Het gaf een overzicht van het nieuwe vakgebied
— het was eigenlijk het eerste leerboek — en had een grote invloed op de verdere
ontwikkeling van de discipline.
Gestaltpsychologie
Sleutelfiguur= Kurt Lewin (& andere Duitse psychologen)
Idee= Gestaltpsychologie houdt in dat we de subjectieve manier moeten bestuderen waarop
een object in de geest van mensen verschijnt (de gestalt, het geheel), in plaats van de
manier waarop de objectieve, fysieke eigenschappen van het object samenkomen.
Behavioristisch perspectief
Psychologie moet de wetenschap van observeerbaar gedrag zijn, niet van mentale
processen.
Het gedrag wordt bepaald door de prikkels in onze omgeving, en de consequenties van ons
gedrag: behaviorisme.
Behaviorisme
Sleutelfiguur= John Watson (1924) en B.F. Skinner (1938)
Idee= Heimelijke gedragingen of mentale processen kunnen niet worden gezien of
bestudeerd. De nadruk moet alleen liggen op openlijk en waarneembaar gedrag. Al het
gedrag kan worden begrepen door de beloningen en straffen in de omgeving van het
organisme te onderzoeken en het is niet nodig om subjectieve toestanden zoals denken en
voelen te bestuderen.
Wat klopt niet= Doordat behaviorisme geen rekening houdt met cognitie, denken en voelen
— fenomenen die van vitaal belang zijn voor de menselijke ervaring — is deze benadering
ontoereikend gebleken voor een volledig begrip van de sociale wereld.
Perspectief van de gehele persoon
- psychodynamische psychologie
- Humanistische psychologie
- Psychologie van karaktertrekken en permanent
Psychoanalyse
Sleutelfiguur= Sigmund Freud
Idee= Bestudeerde niet alleen bewuste gedachten, maar geloofde dat hij heimelijke
gedragingen kon bestuderen. Hij dook met zijn hoofd in het onbewuste. Beroemd is dat hij
de menselijke psyche vergeleek met een ijsberg: slechts een klein deel is zichtbaar, het
grootste deel ligt onder het oppervlak. Volgens hem werd het gedrag bepaald door
processen in onze onbewuste geest.
Wat klopt niet= Zijn theorie schiet tekort om wetenschappelijk te zijn en zijn
concepten waren niet testbaar.
, Humanistische psychologie
Sleutelfiguur= Carl Rogers
Idee= Zeer ongemakkelijk met de deterministische visie van psychoanalyse en
behaviorisme. Ze beweerden een positieve kijk en zagen mensen als vrije agenten die in
staat waren hun eigen leven te beheersen en keuzes te maken. De nadruk lag op menselijke
groei en potentieel in plaats van op psychische stoornissen. Zij waren ervan overtuigd dat
onze innerlijke processen even belangrijk zijn als prikkels uit de omgeving.
Ontwikkelingsperspectief
Mensen veranderen als gevolg van een interactie tussen erfelijke eigenschappen en de
omgeving. Lichamelijk is deze ontwikkeling te zien in voorspelbare processen zoals groei,
puberteit en menopauze. Psychisch is ze waarneembaar in het verwerven van taal, logisch
denken en het aannemen van verschillende rollen op verschillende tijdstippen in het leven.
Sociocultureel perspectief
Het socioculturele perspectuef stelt het idee van de sociale invloed centraal. Zij stellen dat
de sociale en culturele invloeden de invloed overstemmen van alle andere factoren die het
gedrag beïnvloeden. Het gedrag wordt volgens hun bepaald door de kracht van de situatie.
Bv.: Stanley, Milgram, Philip, Zimbardo,...
Hoe vergaren psychologen nieuwe kennis ?
= psychologie gebruikt wetenschappelijke methoden om (sociale) situaties te bestuderen.
- systematische observatie
- meting
- beschrijving
- Stanley Milgram’s onderzoek naar gehoorzaamheid aan autoriteit
Consumentenpsychologie
= De wetenschappelijke studie van gedrag, beleving en mentale processen van het individu
als consument.
Consumentengedrag
= Het betreft mentale en fysieke handelingen, met hun aanleidingen, oorzaken en gevolgen,
van individuele en (meestal) kleine groepen, betreffende oriëntatie, aanschaf, gebruik,
onderhoud, en afdanken, van schaarse goederen en diensten, uit de commerciële sector,
overheidssector en huishoudelijke sector, leidend tot functievervulling en het bereiken van
doelen en waarden en hiermee tot tevredenheid en welzijn, lettend op korte- en
langetermijneffecten, de individuele en maatschappelijke gevolgen.
Het aanbod van goederen en diensten
= van schaarste naar overvloed
- Wat is het verband tussen het toenemende inkomen en uitgaven voor diverse typen
van goederen?
- Noodzakelijke goederen
- Inferieure goederen
- Luxegoederen