Chris Dillen 2023 – 2024
Damla Akgöl 3BA
Schema Samenvatting: Forensic Psychiatry
Inhoudstafel
Schema Samenvatting: Forensic Psychiatry .....................................................................................................................................................................................................................1
Hoofdstuk 1: Inleiding forensisch psychiatrie (FP) .......................................................................................................................................................................................................2
Hoofdstuk 2: Behandeling in de forensisch psychiatrie & 3: Deskundigenonderzoeken & 4: Classificatiesystemen in FP ..................................................................................................3
Hoofdstuk 5: Forensische psychiatrie en strafrecht ......................................................................................................................................................................................................4
Hoofdstuk 1: Toerekeningsvatbaarheid en vragen aan de gerechtspsychiater ...............................................................................................................................................................5
Hoofdstuk 7: Persoonlijkheid (PH), theorieën & -stoornissen .......................................................................................................................................................................................7
Hoofdstuk 8: Geheugenwerking & 9: Schadebepaling in niet strafrechtelijke context ....................................................................................................................................................9
Hoofdstuk 10: Agressie & 11: Psychosen (= realiteit verstoord) .................................................................................................................................................................................. 10
Hoofdstuk 12: Mentale retardatie & 13: Impulscontrole stoornissen (ICS) & 14: Stalking & 15: Vrouwen & strafrecht ................................................................................................... 11
Hoofdstuk 16: Recidive & risicotaxatie & 18: beroepsgeheim ..................................................................................................................................................................................... 12
Hoofdstuk 17: Seksuele voorkeursstoornissen (SVS) .................................................................................................................................................................................................. 13
Afkortingen gebruikt doorheen de samenvatting Afkortingen gebruikt doorheen de samenvatting
- Bep = bepaalde - (be/ver)antw: (be/ver)antwoorden
- FP = forensisch psychiatrie - (O)TRVH = (on)toerekeningsvatbaarheid (schuldig)
- SA = sexual assault (verkrachting) - OR = onderzoeksrechter
- MOF = misdrijf omschreven feit - M & J = medische & juridische
- VOS = verontrustende opvoedingssituaties - PH = persoonlijkheid
- Tss = tussen - GP = gerechtspsychiater
- v/d = van de - RB = rechtbank
- yo = years old = jaar oud - CBM = Commisie ter Bescherming van de Maatschappij
- PDO = psychiatrisch deskundigenonderzoek - IBM: Instelling ter Bescherming van de Maatschappij
- Wet. = wetenschappelijk - Mog. = mogelijk(e)
- NT = neurotransmitters - Versch = verschillen(de)
- Opl = oplossing - Ontw = ontwikkeling
1
, Chris Dillen 2023 – 2024
Damla Akgöl 3BA
Hoofdstuk 1: Inleiding forensisch psychiatrie (FP)
Forensisch = forum romanum = Rechtelijke organisatie (zie p6) Medisch VS Juridisch grondslag FP: 2 werelden… +1?
(rechtbank) openbaar gebeuren = → FP in alle rechtbanken behalve Hof van 1. Ethisch uitgangspunt → Wereld van deskundige als
publieke rechtsgang Cassatie, Raad van State & Grondwettelijk → M: bescherming gezondheid mens (impact in je privéleven)
→ Psychiatrie ≠ openbaar! Je moet Hof → J: bescherming vrijheid & zelf- - Neutraal objectief oordelen
dus begrijpbaar taal gebruiken 1. Politierechtbank (laagste niveau): beschikkingsrecht (autonomie voor (≠ makkelijk, eigen moralen)
→ FP ≠ enkel strafrecht (= verkeer & schadebepaling men & maatschappij) - Trial by media zorgen ook
gerechtspsychiater)! Ook bv. schade → Psychiatrische schade = psychiater 2. A priori houdingen/culturen voor commotie
na verkeers-/arbeidsongeval schakelen → M: samenwerken, conflict = Overtreding van maatschappelijke
- = medisch: hulpvraag & alliantie → Burgerlijke (schadebepaling) & contraproductief regels
= samenwerkingsmodel correctionele afhandeling (mag men met → J: conflict = norm in rechtbank 1. Morele regels: effect op
- = juridisch: beoordeling psych aandoening rijbewijs hebben?) 3. Asymmetrie v/d relatie welzijn van anderen, maken
(bewijzen) = oppositioneel - In beroep gaan? #2 (3 niveaus) → M: Arts zelfde niveau als patiënt slachtoffers (vanaf 4yo)
model 2. Rechtbank 1ste aanleg → J: maakt de beoordeling → Blijft ontoelaatbaar (ook
• Vraag naar mening van expert → Correctioneel: SA, diefstal 4. Basis paradigma zonder regel die het verbiedt)
→ Sprake van winst & verlies: altijd - In beroep? < Hof van Beroep → M: beroepsgeheim, therapeutisch → In alle rassen, culturen, autism
alert zijn! Faking bad/good? → Jeugd (-18): opvoedmaatregel, alliantie, samenwerkingsmodel 2. Conventionele regels:
Aggravatie/simulatie? vechtscheiding, misdrijf → J: tegensprekelijk debat (verslag schending van gedragsregels
Forensic geneeskunde werken: - Strafrechtelijk/correctioneel: MOF- moet doorgestuurd worden naar de maatschappelijk/sociaal
- In opdracht v/h recht: zwart-wit dossiers partijen), conflictmodel, beide → Maken GEEN slachtoffers
- Voor juridische vraagstelling - Burgerlijk: VOS, problemen met partijen even waard → Wordt toelaatbaar indien geen
(causaliteit: delict door de hoede- en bezoekrecht - Geen beroepsgeheim dus! regels die het verbiedt
stoornis?) → Burgerlijk: alle geschillen tss men 5. Normaliteit VS stoornis Conclusie: wat is FP
• Niet zo duidelijk bv. burn-out 3. Vredegerecht: burgerlijke zaken op → J: zwart-wit, of-of-verhaal → Enge zin: PDO, strafrecht
→ Patiënten vragen geen onderzoek, laagste niveau - Classificatiesystemen (DSM-V) → Ruime zin: PDO, behandeling,
gerechtelijk systeem wel, dus → Eerder klassieke psychiaters, FP enkel • Grens moeilijk te bepalen revalidatie, wetgeving, preventie,
oppassen: bij “is men nog in staat goederen te 6. Causaliteit (moeilijkste) strafrecht & andere domeinen van
- Niet iedereen werkt mee, reeds beheren” → M: minder belangrijk recht
een bepaald doel (bv. schade- 4. Rechtbank van Koophandel: zelden → J: enorm belangrijk ➔ Feit, stoornis, causaliteit
vergoeding), correct/eerlijk FP - Meer dan 1-1 verhaal,
advies verlenen 5. Arbeidsrechtbank: alles m.b.t. arbeid, meerdere oorzaken mogelijk!
inclusief woon-werk verkeer 7. Behandelen (M) VS controleren
→ In beroep? < Arbeidshof (J)
2
, Chris Dillen 2023 – 2024
Damla Akgöl 3BA
Hoofdstuk 2: Behandeling in de forensisch psychiatrie & 3: Deskundigenonderzoeken & 4: Classificatiesystemen in FP
Stelsels met factor behandeling Deskundigenonderzoeken in: Wet. onderzoek: zeer beperkt Opl: 2 classificatiesystemen
1. Probatie: deel van straf weg mits strafrecht, jeugd-, arbeids-, → Sponsors weinig interesse → Etiket a.d.h.v. criteria
naleven van voorwaarden burgerlijk- & politierechtbank (cf. p2) - Bv. Farmaceutische bedrijven 1. DSM-V: a-theoretisch,
2. Vrijheid onder voorwaarden (VOV): → Ziektewetgeving: is men werk → Strenge regels in behandelsettings descriptief, categoriaal <
voorhechtenis stop mits 3maanden onbekwaam door ziekte → Weinig politiek interesse dimensioneel
lang voorwaarden naleven - Opgevolgd door mutualiteit → Juridisch beperkingen 2. ICD-10: confident & tentative
3. Voorwaardelijke invrijheidsstelling - +1 jaar < RIZIV → “Vrijwilligheid” in deelname = diagnose, main & additional
(VI): voorwaardelijk vrij VOOR einde → Fonds voor beroepsziekten (FBZ): moeilijk gegeven diagnose, meer Europees,
van de straf onderzoeken of men door beroep Denkkaders binnen psychiatrie medische diagnoses, veel
4. Vrij op proef (VOP): behandeling ziek is geworden (bv. garagisten) 1. Psychoanalytisch: basis, Freud, ruimer dan psychiatrie,
buiten gevangenis mits opname in - Ja? < overheid vergoedt men driften & seksuele context (dood- & ziekenhuizen
psychiatrische dienst (voorwaarden) - Werkgevers moeten bijdragen levensdrift), innerlijk gedachten/ → NIET voor causaliteit tss feit &
5. MOF-ers & à → Medex: ongeschiktheden bij fantasie/dromen zijn van essentie stoornis! Wel een graad voor
6. Gedwongen opname (≠ ambtenaren nagaan → (+): ‘diep’ inkijken (het onbewuste) ongeschiktheid/individualiteit,
strafrechtelijk) - Gerechterlijk geneeskunde → (-): tijdrovend & niet voor kids om juridisch criteria te beantw.
7. Art. bis 9 (seksuele delinquenten): dienst (GGD): arbeidsongeval 2. Systeemtheorie: kritiek op #1 Doel classsystemen in FP:
zedenfeit verricht dat niet genoeg is van militairen & politie → Kijk naar waarneembare zaken 1. Uniformiteit: stoornis op
om in gevangenis te plaatsen → Verzekeringsmaatschappijen: - Interactie tss mensen zelfde manier omschrijven
→ Verplicht deskundig psychiatrisch minnelijke medische expertise → (+): veel gebruikt in kinder- & → Communicatiemiddel
onderzoek bv. bezit van kinderporno (MME) jeugdpsychiatrie 2. Duidelijkheid voor allen
→ Meerdere werkdomeinen: Erkenning FP 3. Gedragstherapeutisch: Pavlov, 3. Controleerbaarheid toelaten
behandelingen binnen als buiten → Afzonderlijke Complicated conditionering, (aangeleerde (= tegenspraken)
gevangenis Certificate Specialist Training (CCST): reactie) patronen, exposure → Klopt diagnose wel?
- Penitentiaire psychiatrie (prison GB, Deutsland, Zweden, Rusland, (afleren) Vragen aan FP:
mental health) Bulgarije → (-): tijdrovend, beperkter dan #1 → Is er stoornis? Indien ja, de
• Forensisch Psychiatrisch Centrum → Bijzonder kwalificatie: Ned, 4. Psychodynamisch: levensloop, welke? Ernst?
(FPC): high security Denemarken, Spanje ontwikkelingsΨ, computer metafoor - 1ste 2 antw dmv DSM/ICD
• Forensisch Psychiatrisch Eenheid → België: erkenning door FOD- 5. Biologisch: brein, zenuwcellen, NT, → Zijn juridisch criteria vervuld?
(FPE): medium security volksgezondheid via bijzondere via medicatie/drugs ingrijpen = causaliteit (≠ in DSM/ ICD!)
• Gewone Psychiatrie & Ambulante bekwaamheid (graad 3) ➔ Elk met eigen terminologie & → “Wat niet in DSM staat is geen
Crisis: low security diagnose (= communicatieprobleem) stoornis (vice versa)” ≠ juist!
Moet kritisch bekeken worden
3
, Chris Dillen 2023 – 2024
Damla Akgöl 3BA
Hoofdstuk 5: Forensische psychiatrie en strafrecht
Wat doet FP? Wanneer GP inschakelen? Plichten deskundige in kader van TK
1. Verdachten onderzoeken: advies mbt TRVH → 1ste sprake van misdrijf 1. Alle partijen & raadslieden verwittigen v/h onderzoek
2. Onderzoek veroordelen: bv. wanneer men in → Politie 1ste filter < parket, < daarna 3 → Veel administratief werk
gevangenis zit, maar aanmerking heeft voor VI mogelijkheden → Strafzaken met een #betrokkenen is doenbaar, maar
3. Bijstand verlenen in strafonderzoek 1. Zaak seponeren kettingbotsing met 17 partijen gaat moeilijker
→ Bv. bijhoren videoverhoren (vaak minors) 2. Correctionele rechtbank (assisen): - 1 man vergeten? = onderzoek opnieuw doen
→ FP kan aanwezig in regiekamer, maar NIET in TRVH? Internering? (Had men controle 2. Installatievergadering = vooraf partijen samen laten
verhoorkamer (advies geven) over misdrijf?) komen en naar J-vraag kijken (wordt nu in RB gedaan)
4. Adviseur van OR: soort tolk tss M & J 3. Onderzoeksrechter: als basisrechten 3. Aanwezigheid van raadsgeneesheren bij dader en
→ Bv. bij wedersamenstelling geschonden worden (bv. bij slachtoffer (medisch onderzoek) ≠ discutabel
5. Getuigen als deskundige (assisenzaken & aanhouding/warrant) → Niet evident, vooral voor slachtoffer (bv. zedenfeit)
correctionele RB) wanneer gevraagd → GP: “(O)TRVH” < Raadkamer < RB 4. Bevindingen/verslag in voorlezing (preliminaria)
6. Opleiding geven sturen
Indeling misdrijven Tegensprekelijke karakter (TK) → Zonder eindbesluit naar alle partijen sturen
1. Overtreding (politiestraf): 1 – 7d, $ boete 1. Strafonderzoek - Indien opmerkingen gegeven, moet je erop reageren
2. Wanbedrijf (correctionele straf): 8d – 5j, $ → Vroeger: nooit TK, OR werkte in voor- als 5. Eindverslag naar alle partijen sturen met eedformule
3. Misdaad (criminele straf): 5-30j nadeel van beschuldigde (= bewijs, zonder dit wordt verslag nietig verklaard!)
➔ GP ≠ voor #1 behalve voor rijgeschiktheid - 2 evenwaardige partijen
Wanneer FP inschakelen? → Vroeger: geheim van onderzoek Terminologie
1. Misdaden: verrassingen te vermijden → Sinds new Wet van Internering: alles 1. Wetsgeneesheer/patholoog/deskundige = iemand
2. Zedenmisdrijven: SA, zeker mbt minor & tegensprekelijk die door de rechtbank wordt aangesteld
herhaaldelijke feiten - Alle partijen mogen alles weten → Onderzoeken van lijken, maar ook slachtofferschade
3. Agressieve daden: excessief/herhaaldelijk → Werkt op tegenspraak, behalve zeer 2. Raadsarts/raadsgeneesheer/technisch raadsman
→ Meer inzicht krijgen in PH uitzonderlijk = iemand die voor 1 van de partijen optreedt
4. Psychiatrische voorgeschiedenis: nagaan of er 2. Vonnisrechtbank
verband is met de feiten → Werkt altijd op tegenspraak
5. Vreemde men/bizarre verklaringen: bv. Jos die - Rechter kan afwijken enkel ifv
rommel in tuin van advocaat gooide (psychose) wettelijke criteria (art. 9 bis)
6. Wanneer men het niet meer weet
4