Object & Context I.A
DEEL 1: DE ANTIEKE OUDHEID, ARCHITECTUUR EN SCHILDERKUNST
1. Inleiding
Beginperiode van West-Europese kunst en cultuur = Antieke Oudheid (ca. 800v.C)
Er zijn toen drie opeenvolgende stijlen van Griekse kunst ontwikkeld: de archai ̈sche, de
klassieke en de hellenistische periode.
Ook die tijd ontstonden in midden Italië de Etruskische en Romeinse culturen. De
Etruskische en Griekse culturen werden gedurende de eerste eeuw voor Christus door de
Romeinse geabsorbeerd, zoals later nog andere culturen.
Inderdaad, Rome zou eerst als republiek en nadien als keizerrijk de dominerende macht van
het Middellandse Zeegebied (Mare Nostrum) worden. Het heeft voortdurend samenlevingen
in Europa, Noord-Afrika en het Midden-Oosten ingelijfd, hun kunst en cultuur geadopteerd,
tot het zelf ten onder ging in 476 na Christus.
De Romeinen hebben over hun hele rijk talrijke stenen wegen en gebouwen nagelaten. Zij
hebben de technologische architecturale kennis van Etrusken en Grieken verbeterd en
waren verantwoordelijk voor vernieuwingen die zelfs vandaag nog gebruikt worden. Ze
transformeerden de ervaringen van de overwonnen staten voor hun eigen doeleinden, zoals
een uitgebreid wegennetwerk dat elke stad in het rijk met de andere verbond en dat hen
toeliet om de controle te bewaren.
1
,De stichtingslegende van Rome:
Komt van het verhaal van Romulus en Remus, werden gezoogd door een wolvin. Romulus
vermoorde Remus na ruzie over wie mocht heersen over nieuwe gestichte stad.
Romulus Rome
Enkele Romeinse heersers:
• Julius Caesar (1e eeuw voor Chr.): Bekend door reeks oorlogen zijn met tegenstander
Pompeius versloeg en zo dictator van het Romeinse Rijk werd. Na zijn dood ontstond
een burgeroorlog tussen zijn vriend Marcus Antonius en zijn neef Octavianus, die de
eerste keizer werd.
• Octavianus (Augustus) (1e eeuw na Chr.): Eerste keizer van Rome. Zijn heerschappij
zorgde voor een lange tijd van vrede. Stopte burgeroorlogen, en startte een
monarchie, en hervormingen.
• Diocletianus (3de eeuw na Chr.): veel aspecten van het Romeinse rijk vernieuwd of
opnieuw georganiseerd, zoals het leger, de provinciën, het monetaire systeem en de
belastingen. In 303 deed hij de bloedige (en laatste) christenvervolgingen.
• Constantijn de Grote (4de eeuw na Chr.): Door allianties, militaire overwinningen ging
hij een steeds groter deel van het Romeinse Rijk regeren tot hij vanaf 324
alleenheerser werd. Hij maakte einde aan de christenvervolgingen. Eerste keizer die
zich had uitgesproken voor Christendom.
2. Architectuur in het antieke Griekenland
De kennis over de Etruskische architectuur is beperkt omdat veel is verdwenen, maar over
de Griekse bouwkunst weten we relatief veel. De belangrijkste gebouwen van de Griekse
Antieke Oudheid waren tempels om de goden te aanbidden en theaters om publieke
toneelstukken te organiseren.
Stap voor stap werd een tempelstructuur ontwikkeld van één kamer (megaron) in de
bronstijd tot een groter rechthoekig gebouw omgeven door zuilen (peripteros) in de
klassieke periode zoals het Parthenon in Athene.
Een Griekse tempel was gemaakt in marmer en stond op drie treden (stereobaat). Hij werd
versierd met kleurrijke reliëfsculptuur en beelden zowel binnen (naos) als buiten (gevel) als
rond het gebouw (tempeltuin).
2
,Nashville Tennessee Replica
Hier staat een identieke replica van het
Parthenon. Ook het beeld erin is een replica
van hoe het origineel was.
Origineel = houten kern belegd met ivoor en
bladgoud, 11,5 meter hoog
Zuilen
- Klassieke periode: Dorische zuilorde
- Driehoekig gevelveld
- Metopen + trigliefen
- Architraaf
- Kapiteel
- Zuilschacht met cannelures
- Stylobaat
- Klassieke periode: Ionische zuilorde
- Voluten (spiralen)
- 24 canneluren
- Drieledige basis
- Hellenistische periode: Korinthische zuilorde
- Acanthusblad
- Rijkdom > Alexander de Grote
Griekse theaters zijn op een natuurlijke helling gebouwd die de zitjes vormde in halve cirkel
rond de cirkelvormige orchestra waar de performance gebeurde, voornamelijk danstheater
en voordracht van teksten. Het decor bestond uit een stuk textiel dat achter de acteurs werd
opgehangen. Daarachter bevond zich de skè ne die dienst deed als kleedkamer.
3
, 3. Architectuur in het antieke Rome
De Romeinse architectuur is van fundamenteel belang geweest voor de ontwikkeling van de
West-Europese bouwkunst. Naast stratenbouw was er een grote variatie van gebouwen.
Romeinse tempels zijn op een hoog platform gebouwd, de cella is
omgeven door halfzuilen. Het Pantheon in Rome, de grootste Romeinse
cirkelvormige tempel kreeg een koepel in een lavasteenmengeling die de
zwaartekracht met gemak trotseerde.
Pantheon
Muren= 6,20m dik
Koepel= 43,49m
Steden hadden een dambord stratenplan en 2 huistypes: appartementsblokken (insula) en
residenties voor de aristocraten (domus) die daarnaast een villa op het platteland hadden.
4
