Samenvatting ‘jeugdrecht’
JEUGDRECHT
1. HET INTERNATIONAAL VERDRAG VAN DE RECHTEN VH KIND (IVRK)
ONTSTAANSGESCHIEDENIS
Als kind neem je dagelijks rechten op (recht op voeding, een dak boven je hoofd, water…)
1948 : Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (UVRM)
1959 : Verklaring rechten van het Kind (-18 jaar)
1989: ondertekenen van het kinderrechtenverdrag
Op 20 november 1989 gebeurde de ondertekening van het kinderrechtenverdrag
- Sommige begrippen in het verdrag zijn interpreteerbaar -> in de volgende decennia worden er nog
aanvullingen of optionele protocollen uitgevaardigd
- 1992: België ratificeerde het IVRK = kracht van wet
- Tot op heden: 196 landen ratificeerden het Verdrag
(USA niet: doodstraf voor minderjarigen nog actief)
Ratificeren = landen verbinden zich ertoe de rechten te respecteren en aanvaarden. Zo niet, komen er gevolgen
IVRK
= een internationale overeenkomst die de specifieke rechten voor de kinderen erkent. Het verdrag erkent de
burgerlijke, politieke, economische, sociale en culturele rechten van kinderen en is juridisch bindend.
- Burgerlijke rechten = tussen 2 personen (verschillen, gelijkenissen, omgang…)
- Politieke rechten = stemrecht, vrijheid van meningsuiting, recht op vereniging…
- Economische rechten = sociale zekerheid, voedsel, recht op inkomen, huisvesting…
- Sociale en culturele rechten = recht op vrijheid, op onderwijs, op religie…
DE INHOUD VAN HET VERDRAG
! Het is de 1e internationale tekst die kinderen expliciet als rechthebbenden erkent.
! Alle rechten in het kinderrechtenverdrag zijn met elkaar verbonden, afhankelijk van elkaar en zijn alle even
belangrijk. Ze vormen een ondeelbaar geheel.
Basisprincipes
Het comité voor de rechten van het kind identificeerde de algemene beginselen van art. 2, art. 3, art. 6 en art.
12 als basisprincipes doorheen de interpretatie en uitvoering van alle anderen.
Art. 2: non-discriminatie
Het principe dat alle rechten van toepassing zijn op alle kinderen zonder enige uitzondering
(onafhankelijk van huidskleur, geloof, leeftijd, geslacht, huisvesting…)
- De overheid moet kinderen tegen om het even welke vorm van discriminatie beschermen
- De overheid mag geen enkel recht schenden en moet positieve acties ondernemen om alle rechten te
bevorderen (Kind heeft recht op onderwijs -> overheid moet ervoor zorgen dat alle kinderen naar
school kunnen ondanks een beperking, ander geloof…)
Art. 3: het belang van het kind
Alle acties met betrekking tot het kind dienen ten volle rekening te houden met zijn/haar belang
(belang vh kind = wanneer het kind ten goede uitkomt, positieve invloed op kind)
- De staat is verplichte adequate zorgen te verlenen wanneer ouders of andere verantwoordelijken ter
zake in gebreke blijven
- Een van de meest belangrijke maar ook meest complexe rechten
1
,Samenvatting ‘jeugdrecht’
- Het moet altijd op het niveau van het individuele kind beoordeeld worden, alles moet beslist worden
in dialoog met het kind
- Rekening houdend met het recht vh kind om gehoord te worden + het recht vh kind om zijn mening te
mogen geven en dat er geluisterd wordt naar die mening + het recht op participatie
Art. 6: leven en ontwikkeling
Het inherente recht op leven, en de plicht vd Staat het overleven en de ontwikkeling vh kind te
garanderen
- Overheid heeft de plicht op een veilige omgeving te creëren waarin kinderen zich goed kunnen
ontwikkelen (emotioneel, psychologisch, fysiek) en ongestoord kunnen opgroeien. Dus een omgeving
zonder oorlog of armoede, waar genoeg te eten en drinken is, waar kinderen naar school kunnen en
worden beschermd tegen mishandeling.
- Toelichting:
o Voornamelijk over de vroege kinderenjaren (0-8 jaar) zodat we sneller kunnen ingrijpen
o 1e levensjaren = basis voor fysieke en mentale gezondheid, persoonlijke en culturele identiteit
o Ouders hebben de 1e verantwoordelijkheid -> de Staat is verplicht om ouders passende hulp
en bijstand te bieden als zij dat nodig hebben
Art. 12: Stem van het kind
Het recht van het kind om zijn/haar mening te kenen te geven en het recht op het feit dat met deze
mening rekening wordt gehouden in elke aangelegenheid of procedure die het kind betreft.
- Recht om mee te praten, mee te denken en mee te doen
- Thuis, op school, in de wijk, in juridische procedures (scheiding ouders -> kind vanaf 12 jaar inspraak)
- Hoe groter de impact van de uitkomsten op het leven van het kind, hoe belangrijker het is dat passend
gewicht wordt gehecht aan de mening van het kind. Daarom moet In elke situatie en per kind moet de
waarde die kan worden gehecht aan de mening van het kind worden beoordeeld.
- In hulpverlening: kind heeft het recht om zijn mening te geven in iedere fase vh behandelingsplan
Andere artikels uit het IVRK (eens nalezen: zie apart doc)
DE 3 P’S
Inhoudelijk worden de rechten gegroepeerd rondom de 3 P’s
- Protection (‘bescherm mij’ rechten)
- Provision (‘geef mij toegang’ rechten, voorziening)
- Participation (‘laat mij meedoen’ rechten, participatie)
De opdeling in 3 P’s is een overzichtelijke manier om de verschillende soorten rechten uit het VRK tastbaar en
concreet te maken. Ze zijn evenwaardig en even belangrijk, ze houden elkaar in evenwicht!
In 1e instantie waren het voornamelijk protectie en provisierechten.
Dit hing samen met het traditioneel kindbeeld.
het revolutionaire vh Kinderrechtenverdrag zit ih erkennen van kinderen als actieve rechtssubjecten met
participatiemogelijkheden en competenties om eigen leven vorm te geven.
Protection
Protectierechten zijn rechten waarmee kinderen extra bescherming krijgen
- Kinderen zijn extra kwetsbaar, ze zijn vaak nog afhankelijk van anderen -> extra bescherming nodig
- Bescherming tegen geweld, oorlog, armoede, uitbuiting, ontvoering, ziektes, discriminatie…
Provision
Er moeten specifieke instellingen of diensten aanwezig zijn om de kwaliteit van leven te garanderen.
(gezondheidszorg, sociale zekerheid, onderwijs, vrije tijdsvoorziening…)
2
,Samenvatting ‘jeugdrecht’
Participation
Deze rechten geven kinderen een eigen stem (leerlingenraad, gehoord in justitie, vrijheid van godsdienst…)
! hoeksteen = art. 12: kinderen en jongeren hebben het recht om hun mening kenbaar te maken in zaken en
beslissingen die hen belangen -> plicht vd andere partij om deze mening te horen en mee rekening te houden
DRAAGWIJDTE IVRK
Na ratificatie is een land juridisch verplicht alle artikelen uit het IVRK en de bijkomende protocollen na te leven
en uit te dragen. (ook België in alle bestuursniveau)
Rechtstreekse toepassing
- Kan enkel wanneer een bepaling een direct effect heeft
- Of een artikel uit het Verdrag directe werking heeft, bepaalt iedere rechter zelf en verschilt per artikel
- Direct effect = wanneer er een ondubbelzinnige betekenis is
Kinderen en jongeren kunnen in België geen rechtstreekse toegang krijgen tot de rechter
- Ze hebben geen wettelijke bekwaamheid
- Procedures voor de rechtbank worden in naam vh kind gevoerd door zijn/haar wettelijke
vertegenwoordiger
DE TOEPASSING VAN HET VERDRAG CONTROLEREN
Door de ratificatie beloven landen dat ze kinderrechten toepassen.
Ieder land beslist zelf hoe ze de kinderrechten effectief toepast -> veel vrijheid
Instanties die toezicht houden op de naleving
- Comité voor de rechten van het kind (internationaal)
- Nationale commissie voor de rechten van het kind (nationaal)
- Kinderrechtencommissariaat (Vlaams)
- De kinderrechtencoalitie netwerk
- JoKER
- ’t Zitemzo
- Keki
Deze instanties vertrekken vanuit de kinderrechten -> ze komen op voor de rechten van kinderen en jongeren
Rechtenbenadering = het idee van gelijke rechten door het opkomen van de rechten
HET INTERNATIONAAL COMITÉ VOOR DE RECHTEN VH KIND
Artikel 43 van het IVRK stelt dat het comité toeziet op de naleving van het verdrag.
- Gevestigd in Genève, Zwitserland
- Bestaat uit 18 internationale deskundigen op het gebied van kinderrechten (diverse groep)
- Rechtenbenadering
De werking
Aan de hand van verschillende rapporten volgt het de naleving van kinderrechten in een land op en formuleert
aanbevelingen.
- 196 landen hebben het IVRK geratificeerd, zij mogen elk verschillend aantal rapporten indienen ->
wordt gecontroleerd door kinderrechtencomité
Het 3e facultatief protocol geeft de mogelijkheid aan minderjarigen en hun vertegenwoordigers om zelf een
klacht neer te leggen bij het kinderrechtencomité. Ook een land mag schendingen aanklagen in een ander land.
(Greta heeft een klacht neergelegd ivm het schenden van proper water, mooie lucht…)
3
, Samenvatting ‘jeugdrecht’
Opvolgen rapportageplicht
België schrijft een rapport en verwoordt bij iedere doelstelling hoe hij dat zal behalen/ behaald heeft.
Op basis ve bespreking vd alternatieve rapporten op de pré-sessie stelt het Comité een lijst van bijkomende
vragen op voor ons land (beginrapport).
De Belgische overheid wordt uitgenodigd op de plenaire sessie in Genève. Dit geeft de mogelijkheid om de
doelstellingen te verdedigen.
Na deze bespreking formuleert het Kinderrechtencomité de slotbeschouwing voor ons land (eindrapport). Met
deze aanbevelingen moet de overheid de komende vijf jaar aan de slag.
Eindrapport in 2019 voor België
België is op vele vlakken geslaagd, maar…
- Opsluiten van migrantenkinderen
- Inclusie van kinderen met een handicap in regulier onderwijs
- Effectief kosteloos onderwijs
- Hoge niveau vd kinderarmoede
Aanbevelingen van het comité
- Afschaffen vd mogelijkheid om minderjarige als volwassene te bestraffen (= uithandengeving)
- Altijd rekening houden met het hoger belang vh kind in alle beslissingen die hun aanbelanden
- Klimaat en luchtvervuiling
- Lijfstraffen strafbaar maken …
General comments
= gedetailleerde interpretaties van specifieke artikels
- Meer verduidelijken wat er in het IVRK staat
- Wordt geschreven door Comité
- General comment 14: het belang van het kind -> vaag, comité vertaald dit naar begrijpbare taal
DE NATIONALE COMMISSIE VOOR DE RECHTEN VAN HET KIND
Het brengt de institutionele en niet-institutionele kinderrechtenactoren samen op het federaal niveau.
- Opgericht in 2007
- Beschikt niet over politieke macht
HET KINDERRECHTENCOMMISARIAAT
Art. 45 stelt dat ook andere organisaties dan de overheid kunnen rapporteren aan het comité
- Parparlementaire (opgericht door Vlaams parlement, maar onafhankelijk) instelling vh Vlaams parlement
- Alles staat in het teken ve goede naleving van de kinderrechten in Vlaanderen
- Heeft een Waalse tegenhanger
De kinderrechtencommissaris = Caroline Vrijens
benoemd door Vlaams parlement + ondersteund door multidisciplinair team
De werking
1. De klachtenlijn
- Zowel de jongeren als hun belangenbehartigers in naam vd jongere kan een klacht indienen
- Rechten worden geschonden door een dienst of overheid (niet door een persoon!)
- Onderzoekt grondig en onafhankelijk de klachten
- Bemiddelt en geeft advies
- Alles wordt afgetoetst tegen het kinderrechtenkader
Als jij merkt op stage dat de kinderrechten geschonden worden door een dienst of overheid en het kind leidt
hieronder, dan kan jij als belangenbehartiger een klacht indienen in naam van het kind
4
