Resume
Samenvatting Geschiedenis van het Privaatrecht
- Cours
- (C01B1A)
- Établissement
- Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)
Dankzij deze samenvatting was ik in de eerste zittijd door!
[Montrer plus]
Vendeur
S'abonner
Aperçu du contenu
Geschiedenis van het privaatrecht1
Hoofdstuk 2: codificatie
1. Codificatie
Codificatie heeft een nauwe band met de Verlichting (18de eeuw). Toen besteedde men
vooral aandacht op het Vernunftrecht (natuurrecht): het recht op basis van de rede. Het
recht vormt de basis in de leer van Grotius en hij is degene die beweerde dat het
natuurrecht universeel is. Natuurrecht is vrij algemeen en god heeft het natuurrecht
opgesteld. Vanuit die rechten kan men verder werken. Duitse rechtsgeleerden meenden dat
de maatschappij vrij duister is (bv. periode van de rechtsvervolgingen) en men probeert door
middel van de rede het recht te humaniseren. De vorsten waren tegen deze idee en wilden
geen verandering: ze waren degenen die het recht bepaalden.
Codificatie is een breed begrip en het omvat meer dan het schriftelijk neerpennen van het
recht. Het zijn verzamelingen van werkteksten, regels en normen. Codificatie is iets dat
opbouwt bij het begin. Definitie van codificatie: codificatie is een een oorspronkelijke
onderneming waarin een volledige rechtsgebied bekijkt dat coperenctief en exhaustief is en
dat is doorlopend, homogeen en logisch is. Enkele voordelen van codificatie zijn:
Het is innovatief: je kan vanaf nul beginnen
Verstaanbaar en toegankelijk: men gaat codificatie in rechtstaal opstellen zodat het
toegankelijk wordt voor iedereen.
Draagt bij tot de rechtszekerheid: iedereen kan dingen terug opzoeken
Codificatie gaat in tegen gevestigde juridische orde, daarom is er in de rechtsleer een
commentaarverbod: de rechtsgeleerden mogen geen commentaar geven over het
bestaand recht. Men zorgt ervoor dat juristen niet vertrouwd werden. Rechters werden
gedegradeerd tot bouche de la loi: ze moeten het recht toepassen zoals die staat en dus
geen lacunes gaan vullen. De rechter moet een vonnis vellen en moet aan rechtswending
doen. Waarom? Scheiding der machten: het is logisch dat rechter geen nieuwe wet gaat
creëren vandaar dat hij de bouch de la loi moet zijn.
Men gaat tribunal de cassation gebruiken als waakhond van de wetgever: het was een
onderdeel van de wetgevende macht ( in BE: hoofd van RM). Het gaat om benadering die
men aanduidt: als u in cassatie gaat en u wordt verwezen naar een andere rechter en u kunt
2 maal naar tribunal de cassation gaan (nu afgeschaft). Bij derde keer moest u een vraag
stellen aan de wetgevende mach: HVC zal dan beweren dat je die beslissing moet volgen
(Reféré au legislatif).
Vroeger had het Hof van Cassatie niet dezelfde prestige als nu: het hof kreeg prestige door
houding in WOI en WOII. HVC zal zich openlijk verzetten tegen wat de Duitsers zeiden
Het probleem met “pas het recht gewoon toe” was dat men geconfronteerd werd met
zaken waarvoor geen specifieke regeling bestond.
2. Voorbeelden van codificatie
1. Scandiavië (17de – 18de eeuw): het ganse recht werd gecodificeerd (Sveriges rikes
lag). Dat wetboek is de basis van het huidig recht.
2. Duitse wereld: de eerste belangrijkste wet is de algemeine landrecht (in Pruisen).
Daarnaats had je ABGB: een vrij progressief wetboek. Het is nog stedes van
toepassing met enkele veranderingen.
3. Frankrijk: Code civil van 1804
1
Hoofdstuk 1: privaatgeschiedenis is geen leerstof!
1
,3. Code Civil
Vóór de Franse Revolutie werd Frankrijk gedomineerd door LodewijK XVI. Heel veel van
de codificaties zijn nooit waargekomen vanwege protesten, oorlogen enzovoort. De
aristrocraten waren ook niet tevreden met vernieuwingen. Oorzaak van de Franse revolutie
was de klassenstrijd, feodaliteit, absolutisme en hongersnood. De Franse revolutie was
cruciaal en zorgde ervoor dat alle weerstanden uit de weg werden geruimd. LXVI werd
geëxecuteerd en de executie was soort van zuivering van toenmalige maatschappij. Mensen
probeerden de hele toplaag te elimineren.
Codificatie komt niet onmidellijk tot stand: bv. terreur (schrikbewind van Robbespierre). Er
was politieke instabiliteit en men wist niet wat men in Code Civil moest zetten. Pas onder
Napoleon komt een codificatie tot stand: hij brengt politieke stabiliteit die geroepen wordt
door de bevolking. Hij gaat Code Civil op de raad stellen. CC zal legitimerend werken en
het zal zijn macht versterken. Napoleon zag Code Civil als zijn grootste overwinning. Het
zal verder een blijvend effect hebben, meer dan overwinningen.
In 1800 werden er vier commissarissen aangesteld:
1. Bigot de Préameneu: een van de vier auteurs van Code Civil. Hij was een advocaat
voor het parlement van Bretagne, vervolgens voor de revolutie van het parlement van
Parijs.
2. De Maleville: expert van ius commune. Hij was een Franse jurist en politicus.
3. Tronchet: grote kenner van het Parijse gewoonterecht
4. Portalis: vertrouwd met geschreven recht. Hij was een van de belangrijkste
schrijvers. Maar iedereen heeft eigen expertise en ze zorgen voor de volledigheid van
Code Civil.
Tussen 1800-1804 werd het ontwerp uitvoerig besproken. Na vijf jaar was het ontwerp klaar
maar de republiekeinen waren hiermee niet opgezet. De Tribunal werd daarom afgeschaft. In
1804 werd het ontwerp uitgevaardigd. In 1807 werd de naam gewijzigd naar Code
Napoléon.
Code Napoléon: Napoleon was aanwezig wanneer het ontwerp werd besproken en hij nam
actief deel aan de besprekingen (persoonlijke betrokkenheid). Er is een politieke druk op
Napoleon. Er was een inmenging: Vrouwen moeten zich gehoorzamen aan mannen en hen
trouw zweren en mannen moeten trouw zweren aan Napoleon. Zaken met militaire
relevantie: erkenning van kinderen wordt belangrijk! Er zijn buitenechtelijke kinderen en als
ze dezelfde rechten krijgen als kinderen binnen huwelijk, zou dit niet goed zijn.
4. Code Civil: Bronnen
Het belangrijkste ideaal was “gelijkheid”. Iedere man is gelijk is voor de wet. Revolutionair
recht komt van voor maar het is eerder pre revolutionair recht dat toegepast wordt. Er is
dus een continuiteit met het oude recht en code civil vormt geen breuk. Want bepaalde oude
regelingen worden gewoon overgenomen.
5. Impact in Frankrijk
In Code Civil streefde men naar eenheid en die wordt verkregen door Code Civil. Die
juridische eenheid is ook belangrijk om zich als een Franse man te voelen. Code Civil zorgt
voor stabiliteit. In tegenstelling tot de grondwet heb je CC en die is de echte grondwet van
frankrijk. Want grondwet kan vaker veranderd worden terwijl een BW niet snel verandert en
dat kan je beschouwen als een echte gronndwet.
6. Impact in België
Frankrijk heeft Nederland geannexeerd en die regels van CC gelden ook in onze gebieden.
BE en noordelijke nederlanden vormen VK der Nederlanden en ze vormen buffer tegen
Frankrijk en Groot-Brittannië. Dus BE had geen nieuwe eigen wetboek. 1815-1830: de reden
2
,hiervan was de revolutie. Wetten op erfpacht en opstal werden geregeld door Nicolaï en
waren dus vrij nieuw maar niet op andere vlakken, aangezien in 1830 Verenigde Koninkrijk
der Nederlanden niet meer bestond wegens de opstand van Belgen. Raikem moest de
andere zaken (gerechtelijke organisatie) regelen, maar hij was bezig met andere zaken. Het
gevolg was dat er geen nieuw Burgerlijk Wetboek komt. Bovendien willen juristen het
Frans Recht gebruiken. Waarom: juristen van 1830 hebben kennis van het Frans recht want
daarin werden ze opgeleid. In 1841 werd er een commissie opgesteld maar deze leverde
niet veel op. François Laurent speelde een belangrijke rol.
François Laurent
François is een Belgische historicus en was in 1810 in Luxemburg geboren. Hij wordt een
Blegische patriot. In 1836 werd hij benoemd als professor. In zijn beginjaren focuste hij zich
op geschiedenis en niet het recht. Zijn werken werden als een grote succes gezien wegens
de spanningen met de kerk (François was liberaal en zette zich in tegen de kerkelijke
principes). Op het einde van zijn carrière schreef hij grote juridische werken. Zijn grootste
frustatie was dat Code Civil niet voldoende was en in 1880 kreeg hij de opdracht om een
nieuw Burgerlijk Wetboek. Hij maakt een voorontwerp (herschrijft BW: antikerkelijk) maar
tegen dat zijn werk afgemaakt was, kwamen de kathoelieken aan de macht. Dus het “Avant-
projet” van Laurent was mislukt.
Avant-projet Laurent mislukt
Er waren drie grote redenen waarom het “Avant-projet” mislukte:
1. Anticlercicalisme: de context was de schoolstrijd2 tussen de liberalen en de
katholieken. Laurent was radicaal anti-katholiek (onder andere het onteigenen van de
Kerk). hij is het hoofd van de liberale beweging en zal het eigendomsrecht daaraan
aanpassen. Art. 544 Oud BW en dit artikel wordt vervangen door onteiging. Kerk mag
zijn gebouwen niet houden en die moeten afgepakt worden ten dienste van
onderwijs. tussen 1884 en 1914 regeerden de katholieken onafgebroken, waardoor
het ontwerp van Laurent niet in aanmerking werd genomen.
2. Sympathie voor arbeiders: Laurent had sympathie voor de arbeiders en Laurent
wou dat erfloze nalatenschap vlugger verloopt. Het probleem was dat de gewone
burgers geen stemrecht hebben.
3. Progressief familierecht: hij wou gelijke rechten voor vrouwen. Hij wou art. 363
invoeren: ouders mogen hun kinderen corrigeren maar ze mogen geen lijfstraffen
opleggen. Het probleem was dat vrouwen en kinderen geen stemrecht hebben. het
stemrecht voor vrouwen is pas na WOII in voege gekomen.
7. Codificaties door Napoléon
Er waren vijf grote codificaties:
§ 1804: Code civil
§ 1806: Code de procédure civile
§ 1807: Code de commerce
§ 1808: Code d’instruction criminelle
§ 1810: Code pénal
8. Codificaties in België
Er zijn enkele mislukkingen als het op codificaties aankomt zoals BW, Wetboek van
Strafvordering en ontwerp Allard. Daarnaast zijn er ook enkele successen:
1. Strafwetboek (1867): is opgesteld door de buitenlanders (J.J. Haus). Hij volgt
Frankrijk en juridische gezien is er weinig veranderd.
2
Was een onderwijs tussen het rijsonderwijs (onderwijs gericht door de staat, provincies en gemeenten) en het
katholieke onderwijs.
3
, 2. Gerechtelijk Wetboek (1967): is opgesteld door C. Van Reepinghen en versterkt
door Napoléon.
3. Wetboek van Koophandel (19de eeuw): BE werd een economische grootmacht en
men wil het belgisch handelsrecht toepassen. Men heeft het handelsrecht
versnipperd en er is WER, vennootschapsrecht, Wetboek Internationaal Privaatrecht,
Faillessemntswet en Wetboek van Scheepvaart.
9. Conclusies
Belgische professoren waren gangmakers en zorgen voor veranderingen. Grote codificaties
werken niet, vandaar dat men het recht in kleinere teksten probeerde te verdelen.
Uitzondering is WER dat afkomstig is van Minister van Economisch Recht.
10. Impact in de rest in de wereld
Landen niet te kennen! Maar hoe komt het dat Code Civil in zoveel landen van Europa gold?
Code Civil is militair opgelegd door Napoleon. Napoleon veroverde verschillende gebieden
van Europa en daar voerde hij CC in. Hij zag de codificaties als zijn grootste overwinningen.
Code Civil was successvol omdat het in begrijpelijk taal was opgesteld en van hoge kwaliteit
was. Daarnaast was het de uitdrukking van 19de eeuw liberaal individualisme.
11. Gebreken
Door verzet tegen Napoleon vond CC moeilijk ingang. Verstaanbaar impliceert niet precisie:
correct en precies taalgebruik is cruciaal in het recht. Het feit dat CC verstaanbaar was, wil
niet zeggen dat ze ook precies opgesteld was. Nuancering van “hoge kwaliteit”: CC had
een lage kwaliteit want bepaalde termen worden niet uitvoerig verklaard.
Gebreken in Code Civil
Er zijn enkele inhoudelijke gebreken als het op Code Civil aankomt:
Lage kwaliteit
Verwarrende terminologie: wat is roerend of onroerend?
Onnauwkeurig of geen definities
Contradicties
Verkeerd begrip achtergronden
Geen gesofisticeerde theorieën
Onvolledig
Geen ruimere versie
Er is verder geen uitdrukking van het liberaal individualisme. Het eigendomsrecht wordt
beperkt door art. 544 oud BW. In het contractenrecht wordt de openbare orde en goede
zeden uitgewerkt. Soms is eigen recht beter bijvoorbeeld in BE kent men een betere
publicatiesysteem in het zakenrecht. Er is verder een egalitair familierecht waar de vrouwen
en mannen gelijk behandeld worden. In Code Civil werden vrouwen en mannen niet als gelijk
beschouwd. De vrouwen moesten gehoorzaamheid zweren aan de man en indien ze een
zaak wouden beginnen, hadden ze de toestemming van hun man nodig.
12. Waarom dan toch succes?
TINA: “there is no alternative” (geen andere alternatief) en er is geen militaire macht. De
invloed daalt omdat de Franse macht verdampt en er komen andere alternatieven. Maar BE
volgde het Frans recht: BE is een volgeling van frankrijk en eerder een regio van franse
provincie. We hebben BW behouden.
13. Gevolgen codificatie
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur marwahashimi. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €9,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
72841 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans