Passend onderwijs in beeld
Taal gedeelte
2022-2023
Naam student: Puck Kouwenhoven
Studentnummer: 666280
Onderwijseenheid: Passend onderwijs in beeld 2022-2023
Datum: 15 januari 2023
1
,Inhoudsopgave
Verklaring vormvereisten: ............................................................................................................................... 3
Verwijswijzer ................................................................................................................................................... 4
Inleiding ........................................................................................................................................................... 6
Toelichting ....................................................................................................................................................... 7
Taal .................................................................................................................................................................. 8
Fase 1: Waarnemen ........................................................................................................................................... 8
Stap 1: Gegevens analyseren en begrijpen ................................................................................................... 8
Stap 2: Onderwijsaanbod evalueren ............................................................................................................. 9
Stap 3: Leerlingen signaleren die extra ondersteuning nodig hebben ......................................................... 9
Fase 2: Begrijpen en doelen stellen .................................................................................................................. 10
Stap 4a: Doelen voor de groep.................................................................................................................... 10
Stap 4b: Handreiking voor alle leerlingen ................................................................................................... 10
Stap 5a: Doelen voor individuele leerlingen ............................................................................................... 10
Stap 5b: Onderwijsbehoeften ..................................................................................................................... 11
Fase 3: Onderwijsaanbod plannen ................................................................................................................... 12
Stap 6: Leerlingen samenvoegen ................................................................................................................ 12
Stap 7: Lessen voorbereiden ....................................................................................................................... 12
Fase 4: Realiseren ............................................................................................................................................ 14
Stap 8: Onderwijsaanbod uitvoeren ........................................................................................................... 14
Fase 5: Evalueren ............................................................................................................................................. 15
Algemene reflectie......................................................................................................................................... 17
Bronnenlijst ................................................................................................................................................... 18
Bijlagen: ......................................................................................................................................................... 20
Bijlage 6. Resultaten Stoplichtmethode (taal) ................................................................................................. 20
Bijlage 7. Resultaten van school (taal) ............................................................................................................. 22
Bijlage 8. Groepsoverzicht fase 1 (taal) ........................................................................................................... 23
Bijlage 9. Overzicht stap 3 (taal) ...................................................................................................................... 25
Bijlage 10. Groepsoverzicht fase 2 (taal) ......................................................................................................... 26
Bijlage 11. Voorbereidingen les 1 (taal) ........................................................................................................... 30
Werkblad Basisgroep .................................................................................................................................. 31
Werkblad Subgroep ‘extra ondersteuning’ ................................................................................................. 33
Werkblad Subgroep ‘verrijking’................................................................................................................... 36
Bijlage 12. Voorbereidingen les 2 (taal) ........................................................................................................... 39
Werkblad Basisgroep .................................................................................................................................. 40
Werkblad Subgroep ‘extra ondersteuning’ ................................................................................................. 42
Werkblad Subgroep ‘verrijking’................................................................................................................... 45
Bijlage 13. Dictee (taal) .................................................................................................................................... 48
Lesvoorbereidingsformulier ........................................................................................................................ 48
Dictee: ......................................................................................................................................................... 48
Bijlage 14. Resultaten van school (rekenen) .................................................................................................... 49
2
,Verklaring vormvereisten:
Criteria Omschrijving Ja/nee
Volledigheid Het bewijsdossier bevat alle zes de verplichte onderdelen van het X
format. De bewijsmaterialen zijn in de bijlagen toegevoegd.
Toegankelijkheid De bewijsmaterialen zijn toegankelijk, dat wil zeggen dat linkjes X
naar alle bijlagen werken.
APA-richtlijnen In het bewijsdossier en in de bewijzen worden de APA-richtlijnen X
(SURF, 2021) toegepast om in de tekst naar bronnen te verwijzen
en voor de literatuurlijst.
Structuur Het bewijsdossier en de bewijsmaterialen in de bijlagen zijn op X
logische wijze geordend en gestructureerd. In het bewijsdossier
wordt op passende plekken naar bewijsmaterialen verwezen en
het bewijsmateriaal is geordend.
Taal De tekst is leesbaar en in correct Nederlands (niveau 4F) X
geschreven.
3
, Verwijswijzer
Leeruitkomst 1:
Je ontwerpt, geeft en evalueert onderwijs op het gebied van taal, rekenen-wiskunde en het sociaal-emotioneel
functioneren, waarbij je inspeelt op de onderwijsbehoefte van leerlingen. Dit doe je door systematisch de fasen van de
HGW-cyclus te doorlopen en daarbij relevante vakliteratuur te gebruiken. Je reflecteert op je handelen als een lerende
professional.
Ik toon aan dat ik de Type bewijslast Vindplaats
volgende indicatoren van de Geef specifiek aan met welk deel uit je Waar is het bewijs te vinden?
LU beheers bewijsstuk(ken) je de claim ondersteunt.
1.1 Je doorloopt fase 1 Pedagogiek: -Verslag blz. Error! Bookmark not
(Waarnemen) van de HGW- • Verantwoording vanuit literatuur defined.
cyclus: je verzamelt, op een • Afname en analyse sociogram -
vanuit de vakdidactiek • Afname en analyse Quickscan
onderbouwde wijze, • Observaties sociaal-emotioneel klimaat →
kwantitatieve en kwalitatieve groepsoverzicht Bijlagen:
gegevens over de ontwikkeling • Uitkomsten onderzoeksinstrumenten: -Error! Reference source not found.
van leerlingen op het gebied stap 3 -Error! Reference source not found.
van taal, rekenen-wiskunde en -Error! Reference source not found.
het sociaal-emotionele klimaat Taal:
in de groep. Je presenteert • Verantwoording vanuit literatuur
relevante informatie in een • Afname en analyse stoplichtmethode
groepsoverzicht. • Analyse resultaten van school -Verslag blz. 8
• Observaties → groepsoverzicht -Bijlage 6. Resultaten Stoplichtmethode
• Uitkomsten onderzoeksinstrumenten: (taal)
stap 3 -Bijlage 7. Resultaten van school (taal)
-Bijlage 8. Groepsoverzicht fase 1 (taal)
Rekenen: -Bijlage 9. Overzicht stap 3 (taal)
• Verantwoording vanuit literatuur
• Analyse resultaten van school
• Observaties → groepsoverzicht -Verslag blz. Error! Bookmark not
• Uitkomsten onderzoeksinstrumenten: defined.
stap 3 -Bijlage 14. Resultaten van school
(rekenen)
-Error! Reference source not found.
-Error! Reference source not found.
1.2 Je doorloopt fase 2 Pedagogiek: -Verslag blz. Error! Bookmark not
(Begrijpen en Doelen stellen) • Basisdoelen en individuele doelen defined.
van de HGW-cyclus: je • Groepsoverzicht met handleidingen en -Error! Reference source not found.
formuleert op basis van onderwijsbehoeften
analyse van de verzamelde
gegevens realistische Taal:
pedagogische en • Basisdoel en doelen per subgroep -Verslag blz. 10
gedifferentieerde didactische • Groepsoverzicht met handleidingen en -Bijlage 10. Groepsoverzicht fase 2 (taal)
doelen voor taal en rekenen. Je onderwijsbehoeften
komt op basis hiervan tot
uitspraken over de Rekenen: -Verslag blz. Error! Bookmark not
onderwijsbehoeften van de • Basisdoel en doelen per subgroep defined.
leerlingen. -Error! Reference source not found.
4
, • Groepsoverzicht met handleidingen en
onderwijsbehoeften
1.3 Je doorloopt fase 3 Pedagogiek: -Verslag blz. Error! Bookmark not
(Plannen) van de HGW-cyclus: • Clustering met onderbouwing defined.
je voegt leerlingen met • Voorbereidingen interventies
vergelijkbare
onderwijsbehoeften samen en Taal: -Verslag blz. 12
je ontwerpt met • Clustering met onderbouwing -Bijlage 11. Voorbereidingen les 1 (taal)
gebruikmaking van relevante • Voorbereidingen lessen -Bijlage 12. Voorbereidingen les 2 (taal)
vakliteratuur lessen, -Bijlage 13. Dictee (taal)
activiteiten en/of interventies Rekenen:
die logisch aansluiten bij de • Clustering met onderbouwing -Verslag blz. Error! Bookmark not
uitkomsten van fase 1 en fase • Voorbereidingen lessen/activiteiten defined.
2. -Error! Reference source not found.
-Error! Reference source not found.
1.4 Je doorloopt fase 4 • Verantwoording realisatie -Verslag blz. Error! Bookmark not
(Realiseren) van de HGW- • Onderbouwing hoe evalueren (fase 5) defined.
cyclus: op basis van de eerdere
stappen van HGW voer je de • Verantwoording realisatie
voorbereide lessen, • Onderbouwing hoe evalueren (fase 5) -Verslag blz. 14
activiteiten en/of interventies
uit. • Verantwoording realisatie
• Onderbouwing hoe evalueren (fase 5) -Verslag blz. Error! Bookmark not
• defined.
1.5 Je doorloopt fase 5 • Onderbouwde evaluatie of de doelen -Verslag blz. Error! Bookmark not
(Evalueren) van de HGW- behaald zijn defined.
cyclus: je evalueert de impact • Conclusie over de huidige cyclus en
van je lessen, activiteiten en/of startpunt voor volgende cyclus
interventies met een analyse
van kwantitatieve en of • Onderbouwde evaluatie of de doelen
kwalitatieve gegevens die je op behaald zijn -Verslag blz. 15
een systematische manier hebt • Conclusie over de huidige cyclus en
verzameld. Je trekt op basis startpunt voor volgende cyclus
van je bevindingen en
vakliteratuur conclusies voor • Onderbouwde evaluatie of de doelen
de start van de volgende behaald zijn -Verslag blz. Error! Bookmark not
cyclus. • Conclusie over de huidige cyclus en defined.
startpunt voor volgende cyclus
1.6 Je bent een lerende en • Algemene reflectie op het onderzoek. -Verslag blz. 17
reflectieve aankomende • Overzicht van mijn kwaliteiten en
onderwijsprofessional die uitdagingen voor het werken met de
gerichte feedback vraagt, geeft HGW-cyclus
en toepast tijdens
5
,verschillende fasen van de • Reflectie a.d.h.v. de reflectiecirkel van
HGW-cyclus. Je beschrijft Korthagen.
persoonlijke
ontwikkelingskansen die je ziet
voor het werken met de HGW-
cyclus.
Inleiding
Voor dit onderzoek staat de vraag centraal hoe ik mijn handelen als
leerkracht af kan stemmen op de onderwijsbehoeften van de
leerlingen, zodat ik aan deze behoeften tegemoetkom. Hiervoor
hanteer ik het principe van handelingsgericht werken (HGW).
Pameijer (2020) beschrijft in haar boek dat er 5 fases zijn met
daarin verschillende stappen per fase om de HGW-cyclus te
doorlopen. Deze stappen en fases ga ik volgen tijdens dit
onderzoek. Hiernaast is de HGW-cyclus weergegeven:
Ik loop stage op de XXX in XXX in groep 7/8. En de visie van het handelingsgericht werken en het
passend onderwijs, sluit goed aan op de visie van montessorionderwijs. Het onderwijs moet namelijk
effectief aangesloten worden op het kind en de leerkracht begeleidt het kind in zijn mogelijkheden.
Toch zullen er in dit onderzoek ook tegenstellingen besproken worden. Zo is het grootste verschil
dat het montessorionderwijs zeer individueel onderwijs geeft, terwijl in het HGW-onderwijs vooral
lesgegeven wordt aan subgroepen (clusteren).
Op de montessorischool waar ik stageloop, werken ze niet met methodes maar met eigen
montessorimateriaal. De leerlingen krijgen bijna geen klassikale instructies (alleen soms voor
wereldoriëntatie) en ze zijn vooral zelfstandig aan het werk.
Omdat de leerlingen niet via een methode werken, hebben ze ook heel weinig toets momenten.
Hierdoor was het voor mij wel lastig om gegevens te verzamelen.
Ik vind het montessorionderwijs enerzijds een fijne vorm van onderwijs omdat de zelfstandigheid
veel wordt gestimuleerd en er veel aandacht wordt besteed aan de groepsvorming. Anderzijds vind
ik het lastig om een overzicht van de groep te houden en om te kunnen controleren of iedereen ‘bij
blijft’ (iedereen doet wat anders en werkt op een heel ander niveau).
Tijdens het schrijven van dit verslag heb ik ervoor gekozen om per vak alle fasen te doorlopen, eerst
zullen dus de 5 fasen voor het vak pedagogiek beschreven worden, daarna voor taal en als laatste
voor rekenen. Dit heeft niets te maken met de volgorde van de uitvoering van het onderwijs, maar
dit vond ik voor mijzelf overzichtelijker.
6
,Toelichting
Voordat ik aan dit onderzoek ben begonnen, heb ik de schoolgids van mijn stageschool
doorgenomen om een beter beeld te krijgen van het onderwijs en de extra zorg en hoe deze
aangeboden worden. Het linkje van de schoolgids is te vinden in de Bronnenlijst.
Wat staat er in de schoolgids over passend onderwijs?
In de schoolgids van mijn stageschool staat niet veel over passend onderwijs. Wel staat er dat
ouders het moeten aangeven als ze verwachten of weten dat hun kind extra ondersteuning nodig
heeft, omdat de school dan de zorgplicht krijgt. Dit betekent dat deze school dan de taak heeft om
het kind een passende onderwijsplek te bieden.
Hoe ziet het school ondersteuningsprofiel eruit?
In het school ondersteuningsprofiel van mijn stageschool staat welke ondersteuning zij wel en niet
kunnen bieden aan kinderen. Onder basiszorg verstaan ze de basisondersteuning voor alle kinderen
die erop gericht is om tijdig leer- en opgroeiproblemen te signaleren. Naast de basiszorg hebben ze
ook een afgestemd aanbod voor kinderen met meer of minder dan gemiddelde intelligentie, de
leidster kan zelf deze extra ondersteuning bieden. Onder het afgestemde aanbod valt bijvoorbeeld
de ondersteuning voor de kinderen die hulp nodig hebben bij het verbeteren van hun werkhouding,
hun taakgerichtheid of het verbeteren van de sociale competentie en sociale interactie. Ook hier
gaat de leidster weer uit van verschillen en kan zelf de ondersteuning bieden.
Op deze school werken ze o.a. met protocollen voor: pesten, meldcode kindermishandeling,
medische handelingen, leesproblemen en dyslexie en ernstige reken- en wiskundeproblemen.
Hoe ziet de zorgroute eruit?
Om het ontwikkelproces te volgen, hanteren ze op mijn stageschool hun eigen administratiesysteem
en de scores op methode gebonden en landelijk genormeerde toetsen. De leidster volgt het kind in
zijn ontwikkeling met eigen observaties en ondersteund door het IEP-leerlingvolgsysteem. De
toetsresultaten beschouwen ze als beeld van dat moment ten opzichte van landelijke en individuele
scores van de kinderen.
De leidster kan op basis van de observaties of gesprekken met ouders tot de conclusie komen dat
extra zorg nodig is. Vaak zal de leidster voorstellen een werkplan op te stellen. Ouders verlenen
hiervoor toestemming d.m.v. een handtekening. De leidster evalueert de resultaten. Als de geboden
hulp onvoldoende blijkt, schakelt de leidster de interne begeleider in voor advies, onderzoek of
observatie. Als dit allemaal niet leidt tot het gewenste resultaat voor het kind stellen ze een
bijgesteld werkplan op en voeren dit uit.
Ze overleggen hierover onderling en ze kunnen zich laten adviseren door de onderwijsexpert van
Samenwerkingsverband Noord-Kennemerland (vaak ook met een MDO). Soms verwijzen ze een kind
dan naar speciaal basisonderwijs en soms is het wel nog mogelijk om het kind te ondersteunen
vanuit de voorzieningen binnen het samenwerkingsverband.
Komt de uitvoering in de praktijk overeen met de informatie?
Om deze vraag te beantwoorden heb ik een kort interview afgenomen met mijn praktijkbegeleider
(hij is ook directeur geweest van deze school). Hier kwam het volgende uit:
De uitvoering in de praktijk komt zeker overeen met de informatie, alleen wordt er iets later externe
zorg (bijvoorbeeld van het samenwerkingsverband) ingezet. Ze proberen de kinderen die extra zorg
nodig hebben, zo lang mogelijk binnen de school te ondersteunen. De reden hiervoor is dat ze een
hele kleine school zijn (ongeveer 80 leerlingen) en hierdoor hebben ze minder contact met externen.
Dit is volgens mijn begeleider wel al verbeterd sinds ze aangesloten zijn bij het bestuur ‘XXX’.
7
, Taal
Fase 1: Waarnemen
De eerste fase van de HGW-cyclus is waarnemen. Volgens Pameijer (2020) vraagt waarnemen om
een open en onbevooroordeelde manier van kijken en luisteren. Het is belangrijk om je subjectieve
indruk (dus eigenlijk al een soort vooroordeel) zoveel mogelijk te objectiveren met voorbeelden en
gegevens. Voor deze fase heb ik in 3 stappen gegevens verzamelt over de ontwikkeling van de
leerlingen en de relevante informatie gepresenteerd in een groepsoverzicht.
Stap 1: Gegevens analyseren en begrijpen
Voor stap 1 heb ik gekeken naar de gegevens van de leerlingen in mijn stageklas op gebied van taal.
Op mijn stageschool hebben ze geen vaste methode voor het taalonderwijs en de kinderen werken
allemaal op een ander niveau (sommige van 1 of 2 klassen lager en sommige juist weer van 1 of 2
klassen hoger). Het taalonderwijs wordt aangeboden a.d.h.v. montessorimateriaal zoals
“taaldoendoosjes”. Dit zijn doosjes met woorden van een bepaalde spellingregel waarbij een
opdracht hoort (zoals: maak een kwartet met alle woorden uit het doosje met de cadeau-regel).
Daarnaast krijgen de leerlingen iedere maandag klassikaal een nieuwe spellingregel aangeleerd en
hier wordt dan een ‘haaldictee’ van gemaakt. Er hangt dan een lijstje met woorden waarbij die
spellingregel is toegepast aan de muur in de klas en dan hebben de kinderen een week de tijd om de
spelling van die woorden uit hun hoofd te leren. Dit doen ze door naar het blad toe te lopen, het
woord te onthouden en deze vervolgens correct op te schrijven in hun schrift en dan weer door naar
het volgende woord.
Voor dit onderzoek ga ik mij focussen op het gebied “taalverzorging” omdat de leerlingen hier het
meeste mee bezig zijn (ze lezen ook 15 minuten per dag, maar zijn meer bezig met het spellen en de
regels). Er zijn weinig (eigenlijk maar 1 overzicht) gegevens van de leerlingen en hierdoor vond ik het
heel lastig om een groepsoverzicht te maken. Ik neem wel iedere maandag het dictee af en kijk deze
na, dus deze gegevens heb ik gelukkig wel kunnen gebruiken. Daarnaast heb ik met 2 leerlingen die
veel fouten maken op hun dictee de stoplichtmethode afgenomen: het eigen dictee van de leerling
teruggeven en vragen of ze elk woord uit het dictee willen onderstrepen met:
Groen → als de leerling zeker weet dat het goed is.
Oranje → als de leerling twijfelt aan de spelling.
Rood → als de leerling zeker weet dat het fout is.
Hierdoor zullen sommige leerlingen spontaan fouten ontdekken en verbeteren (Van Dreunen et al.,
2020). Uit deze observaties kan voor mij duidelijk worden of de leerlingen de juiste redeneringen
toepassen, of ze afspraken door elkaar halen en welke spellingcategorie de meeste fouten oplevert.
De resultaten hiervan zijn te vinden in Bijlage 6. Resultaten Stoplichtmethode (taal)
Daarnaast heb ik de leerlingen geobserveerd tijdens het zelfstandig werken. Hierbij heb ik per
leerling gekeken wat ze lastig vinden en wat juist niet en wat voor strategieën ze gebruiken. De
gegevens die ik wel heb gekregen van mijn praktijkbegeleider zijn te vinden in Bijlage 7. Resultaten
van school (taal). Hierin staat o.a. het niveau van de leerlingen (1F is fundamenteel en 1S is streef),
de ontwikkelscore, de te verwachten ontwikkelscore (is 5 punten per half jaar), indeling in
groepsplan en de DLE (Didactische Leeftijd Equivalent en staat voor het aantal onderwijsmaanden
dat een gemiddelde leerling met deze score gevolgd heeft). Sommige leerlingen hebben de toets
niet gemaakt en hier staat dan ook ‘geen resultaat’.
De leerstof wordt geordend in werkplannen die op meerdere geclusterde niveaus zijn
onderverdeeld. De leerlingen kunnen zo worden benaderd via een gevorderd, basis, intensief of zeer
intensief werkplan. Dit indelen gebeurt op basis van observatie en toets analyse.
De leerlingen van groep 7 zijn door mijn praktijkbegeleider nog niet ingedeeld in een groepsplan, dus
dat heb ik zelf gedaan (dit is in een later overzicht te zien).
8
,Om onderwijs persoonlijk en passend te maken, is het van belang dat de stimulerende en
belemmerende factoren van ieder kind bekend zijn. A.d.h.v. deze factoren en de conclusies/analyses
van het taalniveau, kunnen namelijk onderwijsbehoeften en doelen opgesteld worden voor ieder
kind. Om achter deze belemmerende en stimulerende factoren te komen, heb ik verschillende
observaties afgenomen in mijn stageklas, kijkend naar bijvoorbeeld concentratie, motivatie, reacties,
strategieën enzovoort. Daarnaast heb ik tijdens het zelfstandig werken korte vragen gesteld aan de
leerlingen over hun taalwerk en ik ben in gesprek gegaan met mijn praktijkbegeleider. Van deze
gegevens en de gegevens die ik van mijn praktijkbegeleider heb gekregen, heb ik een
groepsoverzicht gemaakt, zie Bijlage 8. Groepsoverzicht fase 1 (taal)
Stap 2: Onderwijsaanbod evalueren
Na het analyseren van deze gegevens en het maken van het groepsoverzicht was ik verbaasd over de
resultaten. De resultaten van groep 7 zijn namelijk best hoog en ik had dit niet verwacht (zeker niet
als ik het vergelijk met de resultaten van groep 8, de resultaten van het technisch lezen, de
resultaten van het rekenen, de resultaten tijdens het zelfstandig werken en de resultaten van de
gemaakte dictees). Ik ben hierover met mijn praktijkbegeleider in gesprek gegaan en hij gaf aan dat
er inderdaad hoog gescoord is en dat dit niet representatief is voor hun gemaakte spellingwerk. Het
klopt wel dat het gemiddelde niveau van groep 7 hoger ligt dan het gemiddelde niveau wat de vorige
groep 7 had (dus nu groep 8) en dat komt omdat groep 7 veel meedoet met de uitleg van groep 8.
Daarnaast zijn de gegevens van de toetsen van mei 2022 en toen zaten de kinderen nog in groep 6.
De resultaten van groep 8 verbazen mij minder, maar ik vind het wel tegenvallen. Ik had op deze
stageschool gelijk al door dat het gemiddelde niveau wat lager lag en zeker na het observeren van
het zelfstandig werken en het nakijken van de dictees, kwam ik erachter dat het taalniveau best laag
ligt, maar nu ik ook de DLE van de leerlingen heb gezien en zie hoeveel leerlingen in het ‘intensieve’
groepsplan zijn ingedeeld, valt het niveau me nog meer tegen.
Ik denk dat een reden voor dit niveau is dat de montessorimaterialen die de leerlingen gebruiken om
te oefenen, heel oud zijn en vaak niet compleet (hele oude woorden die niet meer gebruikt worden).
Daarnaast krijgen ze 1x in de week een klassikale spellinginstructie maar de regel die tijdens deze
instructie wordt aangeleerd, wordt slecht visueel gemaakt en er wordt een heel groot (naar mijn
idee te groot) beroep gedaan op het auditieve geheugen.
Mijn praktijkbegeleider doet er wel veel aan om het niveau omhoog te krijgen en sinds kort krijgen
een paar leerlingen ook extra begeleiding onder schooltijd (dit is een pilot dus ze zijn alles nog aan
het uitvogelen). Ik probeer mijn praktijkbegeleider zo goed mogelijk te ondersteunen bij het omhoog
werken van het niveau (door extra instructies te geven, te observeren, werkvormen te bedenken,
enzovoort).
Stap 3: Leerlingen signaleren die extra ondersteuning nodig hebben
N.a.v. de conclusies uit stap 1 en 2 kan ik leerlingen signaleren die extra ondersteuning nodig hebben
op het gebied van taal. Dit heb ik a.d.h.v. de criteria uit het boek van Pameijer (2020) gedaan. In
Bijlage 9. Overzicht stap 3 (taal) is een overzicht te vinden van de leerlingen die iets anders, meer of
minder nodig hebben dan het reguliere basisaanbod (bijvoorbeeld omdat het te moeilijk of juist te
makkelijk is).
9
, Fase 2: Begrijpen en doelen stellen
De tweede fase van de HGW-cyclus is begrijpen en doelen stellen. In deze fase kijkt/handelt men
eerst op het 1ste niveau van onderwijs en ondersteuning: basisaanbod en later kijkt/handelt men op
het 2de niveau van onderwijs en ondersteuning: interne ondersteuning (Pameijer, 2020).
Voor deze fase ben ik op basis van analyse van de verzamelde gegevens (fase 1) in 4 stappen tot
pedagogische en didactische leerdoelen en onderwijsbehoeften van de leerlingen gekomen. Dit heb
ik gepresenteerd in een groepsoverzicht.
Stap 4a: Doelen voor de groep
Na analyse van de gegevens, het observeren tijdens de stagedagen, het stellen van vragen tijdens
het zelfstandig werken, het opstellen van een groepsoverzicht en het signaleren van leerlingen die
extra ondersteuning nodig hebben, ben ik tot het volgende groepsdoel voor taal gekomen:
• Na 4 weken kan deze groep bij een dictee over leenwoorden (dus weetwoorden) minimaal
1/3 goed spellen (m.u.v. de leerlingen met dyslexie).
Ik heb geen doelen kunnen formuleren die gaan over de resultaten van de toetsen omdat de
leerlingen heel weinig toets momenten hebben en ik ben in januari al weg bij deze stageschool.
Hierdoor zou ik toets-gerichte doelen niet kunnen controleren.
Stap 4b: Handreiking voor alle leerlingen
Met een handreiking voor iedere leerling krijg je een beknopt overzicht van wat – in het algemeen –
goed werkt bij iedere leerling (Pameijer, 2020). Volgens Pameijer (2020) zorgt de handreiking ervoor
dat alle leerlingen in beeld zijn en je geen enkele leerling over het hoofd ziet. Daarnaast geven deze
handreikingen zicht op de overeenkomsten in een groep. In stap 6 van de HGW-cyclus voeg je
kinderen met vergelijkbare onderwijsbehoeften samen en dit doe je op basis van de handreiking.
In Bijlage 10. Groepsoverzicht fase 2 (taal) is een groepsoverzicht te zien met daarin een handreiking
voor alle leerlingen. Uit dit overzicht blijkt dat leerlingen in deze klas behoefte hebben aan beweging
tussendoor (vooral de kinderen met ADHD). Daarnaast is het voor een aantal leerlingen belangrijk
dat ze mogen samenwerken (hierbij is het belangrijk dat sommige leerlingen niet altijd met
klasgenoten samenwerken die een lager niveau hebben). Een derde opvallende overeenkomst is de
behoefte van een aantal leerlingen aan een stappenplan of positieve begeleiding tijdens het
zelfstandig werken. Verdere uitwerking van deze handreikingen is te vinden in stap 6.
Stap 5a: Doelen voor individuele leerlingen
Volgens Pameijer (2020) zitten in iedere groep leerlingen die boven op het reguliere basisaanbod
extra ondersteuning nodig hebben. Voor die leerlingen heb ik (alleen voor de gebieden waarbij ze
extra ondersteuning nodig hebben) doelen geformuleerd. Dit zijn korte termijn doelen en zijn dus
voor de nabije toekomst. Bij het formuleren van korte termijn doelen, start je vanuit de beginsituatie
en werk je zo naar een bepaald doel toe (soms met tussendoelen).
Voor 2 leerlingen die nog onder het ‘gemiddelde’ presteren (XXX en XXX), is het doel als volgt:
• Deze leerlingen kunnen na 4 weken opgaven maken op eind groep 5 niveau waarbij ze de
letters niet meer omdraaien (minimaal 80% goed) (+werken aan basisdoel).
Voor 2 leerlingen die al boven het ‘gemiddelde’ presteren (XXX en XXX), is het doel als volgt:
• Deze leerlingen kunnen na 4 weken verrijkingsstof maken wat uitdagend is voor hen, dit
hoeft niet 100% juist gemaakt te worden, maar het gaat erom dat ze dit denkniveau gaan
ontdekken (+basisdoel).
In het groepsoverzicht in Bijlage 10. Groepsoverzicht fase 2 (taal) zijn deze doelen te vinden (de
leerlingen voor wie deze individuele doelen zijn, zijn in het overzicht gekleurd).
10
