Hoofdstuk 1 inleiding op bodemkunde en bemestingsleer
1.1 Situering, competenties en opbouw
Landbouwer streeft naar maximaal financieel rendement → optimale vruchttoestand
• Voldoende beschikbaar water
• Aanwezigheid i/d bodem van alle voedingselementen
- in voldoende maten
- in juiste verhouding
- in opneembare vorm
1.2 Inleiding tot de bodemkunde
Samenstelling bodem
- Vocht/H2O (25%)
- Lucht (25%)
- Compost (org stoffen) (5%)
- Mineralen (vermalen gesteente – verschillende grote) (45%)
Bodemstructuur → evenwicht tussen vaste delen en poriën (water, lucht)
goede structuur → wanneer er veel lucht aanwezig is
Gunstig (losse bodem): goede ontwikkeling wortels in bovengrond, kunnen doordringen
tot 100cm diepte
- 50% vast
- 25% lucht
- 25% water
Ongunstige (dichte bodem): matige ontwikkeling wortels in bovengrond, ondiepe
doordringing wegen O2-gebrek
- 60% vast
- 0% lucht
- 40% water
Bodemtextuur → relatieve aandeel v/d klassen v/d grondkorrels
→ evenwicht tussen klei, leem en zand
- Kleifractie: <2µm
- Leemfractie: 2µm-5µm
- Zandfractie: 50µm- 2mm
- Grove delen: > 2mm
,Meststof → voedingsstof v/d bodem of plantenwortels
Minerale of anorg → gaan planten voeden
% samenstelling = % werkzaam gehalte
org meststoffen → voeden de bodem?
% samenstelling ≠ % werkzaam gebied
- samenstelling → totale inhoud
- bemestingswaarde → werkzaamgehalte
- analyse org mest → sst + BW gekend
1.3 Inleiding tot bemestingsleer
Bemesten: het economisch en ecologisch verantwoord aanvoeren van plantenvoedingsstoffen en/of
het verbeteren of in stand houden van bodemeigenschappen
1.3.1 minerale of anorgische of kunstmeststoffen
- Afkomstig uit de chemische industrie, mijn of de vrije natuur
- In poeder, kristal, korrel of vloeibare vorm geleverd
- Enkelvoudig: bevat 1 voedingselement
- Samengestelde: bevatten minstens 2 v/d 3 hoofdelementen (NPK)
- Nutriënten zijn 100% plant opneembaar
1.3.2 organische meststoffen
- Nutriënten zijn ten dele opneembaar
- Vb stalmest, mengmest (=drijfmest), gier, compost
- Doel
- leveren van voedingselemten
- verhogen van humusgehalte
, Hoofdstuk 2 van bodemstaal tot bemesting
2.1 Overzicht
Vanaf een perceel komen tot een optimale bemesting
1. Nemen v/e representatief bodemstaal
2. Grondanalyse: geeft info omtrent zuurtegraad (pH), humusgehalte e/d beschikbare reserve
aan voedingselementen
3. Opstellen van bemestingsadvies: hierbij wordt rekening gehouden m/d bodemvruchtbaarheid,
verhoudingen v/d nutriënten, de gewasbehoefte, de teeltrotatie,…
4. Opstellen v/e bemestingsplan: hierbij wordt het advies ingevuld met concrete meststoffen met
aandacht v/d wetgeving, de maximale bemestingsnormen
2.2 Staalname
Representatief grondstaal
• Met wiede of gazenboor
• Zigzag of kruisgewijs doorheen perceel te boren
• Ten vroegste 1 maand na laatste bemesting
• Min 25 steken in 25 boorgaten, min 60g grond
• Stikstofanalyse enkele weken voor plant-zaaidatum
• Staal voor N-analyse moet koel bewaard worden → door warmte kan extra N vrijkomen
2.3 Bodemanalyse
• Analyse v/d stalen
• Bepaling zuurtegraad
• Verhouding K/Mg, Ca/Mg, C/N
• Nitraatresiduwaarde: N-analyse tussen 1 okt en 5 nov
- geeft waarde van oordeelkundige bemesting
- >90 kg/ha (0-90cm) → norm overschreden → maatregels nemen
Parameter Eenheid Belang
Zuurtegraad of Geen - Bepaalt de plantenbeschikbaarheid van
pH voedingselementen
- Optimale pH is afhankelijk van grondsoort,
humusgehalte, teelt
Koolstofgehalte %C - Bepaalt org stof of humusgehalte =
(g C/100 g droge grond) koolstofgehalte x2
- Bepaalt mee de structuur en waterretentie
- Geeft vermogen aan om voedingselementen
vast te houden
- Substraat voor m.o. (NO3 en andere ionen
vrijzetten)
P, K, Mg, Ca, Na – mg element / 100g - Plantenvoedingsstoffen
gehalten droge grond
NO3, NH4, N Kg N/ha - Plantenvoedingsstof
, Bodemtextuur Textuur driekhoeks - Bodembewerkbaarheid
(grondsoort) klasse - Poriënvolume
- Bodemopwarming
- Uitwisselingsvermogen van voedingsstoffen
- Sommige teelten zijn textuurgebonden
2.4 Bemestings en bekalkingsadvies
2.4.1 beredeneren van de bemesting en bekalking
- Rekening houden met reeds aanwezige voedingsstoffen i/d bodem
- Bemestingsadvies
o Voedingselementen o/h juiste niveau en i/d juiste verhouding tot elkaar gebracht
o In afstelling voor behoefte van teelt
o Berekend uitgaan van
- Bodemvruchtbaarheid of geheel van informatie uit grondanalyse
- Aanwezige voedingsstoffen e/d komende vrijstellingen ervan uit mineralisatie
- Gewasbehoefte: verwachte export van voedingsstoffen d/d komende teelt
- Overige parameters: teeltrotatie, perceelsinformatie, datum staalname e/d
verwachte nutriëntenuitspoeling e/d zaai of plantdatum
o Binnen streefzones
- Voor optimale groei
- Parameter afhankelijk van grondsoort, org stofgehalte en toepassing
Streefzone → gewenste waarde v/e bepaalde parameter
2.4.2 voorbeeld BEMEX: standaard grondanalyse
- Bemex berekend basisbemestings en bekalkingsadviezen
2.4.3 voorbeeld N-INDEX: minerale N-analyse
- N-index berekent N-bemestingsadviezen obv de N-beschikbaarheid over het volledige
groeiseizoen
- Naast N-analyse waarden wordt ook de i/h komend seizoen vrijgestelde N in rekening gebracht
alsmede N-verliezen
- N- index wordt opgesteld voor 1 teelt in 1 groeiseizoen
- Maat v/d hoeveelheid minerale N die gedurende hele groeiseizoen beschikbaar is
- v/d berekening wordt de N-INDEX aangevuld tot de totale N behoefte v/d teelt
N-bemestingsadvues = A-b*N-INDEX
A = totale N behoefte v/d teelt
b = andere teeltafhankelijke factor
2.5 bemestingsnorm
• een maximale toegestane wettelijke waarde voor N of P
• uitgedrukt in kg/ha per jaar
2.6 bemestingsplan: finale invulling van het advies (inclusief normen)
• finale invulling advies
• overzicht op perceelsniveau
• opgemaakt voor het groeiseizoen
• gebruikt verschillende mestnormen wordt opgetekend per nutriënt
• mogen geen normen overschrijden
• voldoen a/d opgestelde adviezen per nutriënt