Oranje-rood etiket: GM voor uitwendig gebruik (elke andere
gebruiksvorm bv zalven, crèmes, collyria of oogdruppels,
neusdruppels, oordruppels, ovulen, gorgeldranken,..)
Wit etiket: GM voor inwendig gebruik (oraal/per os/langs mond,
rectaal, inspuitingen)
Etiket nr 1: oranje-rood etiket met doodshoofd & vermelding
“vergift”
Etiket nr 2: groen etiket met vermelding “de aangegeven hoeveelheid niet overschrijden”
Giflijsten: geranschikt van I tot IV volgens toenemende relatieve giftigheid
“Als zodanig”: onvermengde giftstof
“In mengsel”: gifstof verwerkt met een ander product (hulpstof of ander GM)
“Enkelvoudig”: GM bereid met slechts één geneeskrachtige stof
“Samengesteld”: GM waarin verscheidene geneeskrachtige stoffen verwerkt zijn
Kinderen lagere dosis
● ouderdom: formule van Young (n = aantal jaren oud)
- 1-12jr: dosis = (n/n+12) * dosis van een volwassene
(bv kind van 4jr -> 4/4+12 = ¼ van de dosisvolw)
- >12jr: dosis = n/20 van dosisvolw
- <1jr:
pasgeborene -> 4% van dosisvolw
1 maand -> 5% van dosisvolw
● gewicht: formule van Clark -> dosis = (gewicht/75) * dosisvolw
● lichaamsoppervlakte: voorkeur
-> aflezen uit nomogrammen als men het gewicht & lengte van het kind weet
-> dosis = (lichaamsopp/1.7) * dosisvolw
Opbouw voorschrift
- R/ of Rp van recipe (= neem)
- S/ van scribere (= vermelden)
- hoeveelheden worden meestal in cijfers aangeduid, behalve voor druppels (gtt,
Romeinse cijfers) en voor verdovende middelen (voluit)
- eenzelfde hoeveelheid: aa of ana
- hoeveelheden van hulpstoffen worden meestal niet exact aangegeven maar gekozen
door apotheker (qs = quantum satis = zoveel als nodig)
- achter f. (= fiat = maak) wordt de gewenste artsenijvorm vermeld
- bv een poeder te verdelen over 20 gelulen: de hoeveelheden voor 1 gelule worden
achter elke stof geschreven en in Romeinse cijfers wordt het aantal gelulen vermeld
achter d.t. (= dentur tales = geef een aantal)
R/ Acetylsalicylzuur
Paracetamol aa 1g
f. gel. I dt XX
- secundum artem = volgens regels van de kunst: arts laat aan de apotheker over hoe
de bereiding te maken
,Etiket
- gegevens apotheker: naam en adres
- naam & voornaam patiënt
- volgnummer bereiding
- naam & voornaam voorschrijver
- bereidingsdatum
- kwalitatieve & kwantitatieve samenstelling van de bestanddelen
Gecombineerde dosis
GM in zelfde verhouding verminderen (hier delen door 2)
R/ Belladonna extr. 30mg (1) lijst III, 30-90mg
Atropinesulfaat 0.5mg (2) lijst III, 1-3mg
f. suppo I dt. XX
S/ 4 per dag
per keer (1) = 30mg = 100% van de maximale dosis
(2) = 0.5mg = 50% van de maximale dosis
(1) + (2) = 150% van de maximale dosis dus MAG NIET
per dag (1) = 120mg = 133% van de maximale dosis (120/90)
(2) = 2mg = 67% van de maximale dosis (2/3)
(1) + (2) = 200% van de maximale dosis dus MAG NIET
Het voorschrift mag dus niet worden uitgevoerd, tenzij de arts de hoeveelheden voluit in
letters schrijft & tekent. Indien dit niet het geval is wordt de sterkst overschreden dosis (hier
per dag: 200%) gereduceerd.
R/ Belladonna extr. 15mg
Atropinesulfaat 0.25mg
f. suppo I dt. XX
S/ 4 per dag
per keer (1) = 15mg = 50% van de maximale dosis
(2) = 0.25mg = 25% van de maximale dosis
(1) + (2) = 75% van de maximale dosis
per dag (1) = 60 mg = 67% van de maximale dosis (60/90)
(2) = 1mg = 33% van de maximale dosis (1/3)
(1) + (2) = 100% van de maximale dosis dus voorschrift MAG
Verdovende middelen
- Alleen afleveren op schriftelijk, gedagtekend en ondertekend oorspronkelijk
voorschrift van de geneesheer
- Vermelding in giftlijst met S
- Op het recept moet duidelijk naam, voornaam & adres van de ondertekenaar worden
vermeld en het aantal voluit
- Dosis moet niet voluit geschreven worden maar wel het aantal (tenzij MD wordt
overschreden)
-> vb R/ Ergotamine tartraat 2 mg (1-2mg) 2 milligram
Acetylsalicylzuur 100mg (1-3.35g)
fsa suppo I dt XX
, S/ 2x1 suppo per dag
Anders dokter raadplegen, indien niet te bereiken recept respecteren maar wat
overschreden is verminderen tot MD: ergotamine tartraat 1mg
- Steeds doodshoofd (dus altijd nr 1) & voorschrift
- Altijd in giftkast
Andere actieve bestanddelen bepalen de lijst:
- metamizol lijst IV
- metamizol + enkel spasmolyticum hernieuwbaar voorschrift
Vb: metamizol Na + butylhyoscine bromide in suppositoria
Mengsel IG, geen etiket, hernieuwbaar voorschrift
- barbituraten & derivaten
I. 1 of meer barbituraten lijst IV
II. 1 of meer barbituraten + potentiërende stoffen (= CZS deprimerende stoffen
bv antihistaminica, codeïne) lijst IV
III. 1 of meer barbituraten + stoffen zonder potentiërend effect
lijst IV 400-800mg
IV. fenobarbital + hulpstof in gelulen
lijst IV, mengsel IG, nr 1
V. fenobarbital + theophylline in gelulen
lijst IV 400-800mg
mengsel IG
<400mg: geen etiket
>400mg: Nr 1
- verdovende middelen: verdoving, vermelding in giflijst met S, altijd Nr 1
(Thio)barbituurzuur, hun derivaten of moleculaire commplexen => lijst IV
● zonder MD (dus mét verplichting van medisch voorschrift, etiket nr 1 en bewaring in
giftkast):
- indien 1 of meer barbituraten in bereiding
- indien 1 of meerdere barbituraten in bereiding, geassocieerd aan
potentialiserende stoffen (= stoffen die CZS deprimeren zoals antihistaminica,
codeïne, hypnosedativa, spasmolytica)
● met MD 400-800mg (bewaring & aflevering van mengsels voor IG zijn vrij indien
minder dan 400mg barbituraat)
- indien barbituraten geassocieerd aan stoffen ZONDER potentialiserend effect
Posologie
op etiket zetten wanneer:
- geneesheer het vermeld heeft op het voorschrift bv S/ 3 gel per dag
- op iedere bereiding voor IG
- het GM regelmatig door de geneesheer voor die patiënt wordt voorgeschreven bv S/
gekend gebruik
- het etiket nr 2 gekleefd dient te worden (lijst II en III) -> ZELF UITREKENEN welke
dosis maximaal per keer of per dag door patiënt mag ingenomen worden
“ten goeden naam en faam”: apotheker moet aanvrager persoonlijk kennen, “doel” moet
redelijk en verantwoord zijn, aanvrager moet zelf verzoek en motivatie neerschrijven